Ngày nay, do môi trường ngày càng ô nhiễm nên hen phế quản ở trẻ em ngày càng gia tăng. Phòng bệnh giữ vai trò quan trọng, trong đó nền tảng từ gia đình là yếu tố quyết định.
Hen phế quản trong dân gian gọi là suyễn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ngày nay có khoảng 10% số trẻ em dưới 15 tuổi bị suyễn và khoảng 25.000 trẻ em chết vì suyễn mỗi năm.
Lời khuyên của thầy thuốc
Trẻ bị hen suyễn không nên ăn nhiều bánh kẹo, nước ngọt, nhất là những loại có các chất hóa học; tránh các loại thức ăn mà trẻ dễ bị dị ứng như: tôm cua, bò gà, bột ngọt, đồ hộp, lòng trắng trứng. Với trẻ còn bú, cần cho trẻ bú sữa mẹ để tận dụng tốt nguồn kháng thể từ mẹ, để phòng mọi bệnh tật trong đó có hen phế quản. Với trẻ lớn hơn, cần tập cho trẻ có thói quen ăn nhiều hoa quả, đặc biệt là táo, rau tươi vì có nhiều chất antioxidants như vitamin C sẽ có lợi về nhiều mặt trong đó có phòng và chữa hen. Cần bổ sung chế độ ăn nhiều cá, có nhiều acid béo omega 3 và không no có tác dụng làm giảm bớt các phản ứng viêm và chữa hen phế quản.
Khi ta tiếp xúc với các yếu tố gây cơn hen, đường thở bị viêm, niêm mạc đường thở bị phù nề và tăng tiết dịch nhầy làm bít tắc lòng phế quản, dẫn đến các dải cơ quấn quanh phế quản co thắt lại làm cho lòng phế quản hẹp lại, gây cản trở lưu thông của dòng khí thở vào và thở ra. Điều này gây nên các triệu chứng của cơn hen với các biểu hiện khó thở, nghe có tiếng rít, tiếng khò khè trong lồng ngực.
Về nguyên nhân, các nhà khoa học ghi nhận hen phế quản có liên quan mật thiết đến tình trạng dị ứng từ các phấn hoa, lông thú, bụi nhà, thuốc men, nhiễm trùng đường hô hấp, do thay đổi nhiệt độ theo mùa, do khói từ thuốc lá hoặc bếp củi hay lò sưởi, chất bảo quản thực phẩm và phụ gia, chất tạo màu, do cơ địa dị ứng với một số chất đạm từ thức ăn như: tôm cua, cá biển, nước mắm… Gần đây, các nhà khoa học ở Mỹ ghi nhận việc dùng bừa bãi hoặc quá liều các vitamin tổng hợp, nhất là vitamin nhóm B đã làm tăng dị ứng mắc hen phế quản ở trẻ em.
Về triệu chứng, hen phế quản của trẻ em đa dạng, có một số trẻ bị bệnh nhẹ và thoáng qua, một số bị liên tục, xảy ra một lần trong ngày; với các biểu hiện như: thở khò khè, ho, khó thở, tức ngực và đôi khi có đờm trong cổ họng.
Về phòng bệnh, hen phế quản là bệnh mãn tính đường hô hấp, để lại nhiều di chứng cho trẻ em, cho nên phòng bệnh là việc làm không thể thiếu cho mỗi gia đình. Nguyên nhân chủ yếu là tiếp xúc dị nguyên, tức là yếu tố gây nên hen phế quản. Do đó, để phòng tránh cơn hen phế quản cho trẻ, trước hết ta cần tránh cho trẻ tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng như: khói, bụi từ việc sử dụng bếp than, bếp củi hay hút thuốc lá trong nhà, nhang khói. Không nuôi chó mèo hoặc các loại vật nuôi có lông khác vì trẻ dễ hít phải các loại lông thú cũng phát sinh cơn hen. Không cắm hoa trong phòng ngủ của trẻ bị hen, không để trẻ chơi ở những nơi có nhiều hoa; không để những chất nặng mùi trong nhà, tránh dùng các loại thuốc xịt như nước hoa xịt phòng, thuốc xịt muỗi, côn trùng. Duy trì không khí sạch và trong lành, mở rộng cửa sổ khi trời nóng ngột ngạt, khi có khói bếp hoặc trong phòng có mùi khó chịu, đóng cửa sổ nếu không khí bên ngoài nhiều khói xe, khói nhà máy, bụi phấn hoa; chỗ ngủ của trẻ cần được dọn dẹp sạch sẽ, ngăn nắp, gọn gàng, cần phơi nắng chăn, gối, nệm thường xuyên, để đảm bảo không bị ẩm ướt để ngăn chặn sự phát triển của nấm mốc. Không cho thú vật lên giường hoặc vào nơi trẻ ngủ.
Về sử dụng thuốc, với trẻ bị hen phế quản thì thuộc cơ địa dị ứng nên rất dễ dị ứng thuốc nhất là kháng sinh, nên khi sử dụng phải có chỉ định của bác sĩ, điều hết sức lưu ý là khi bé khám bệnh cần khai báo với bác sĩ là trẻ bị hen phế quản để bác sĩ cân nhắc khi sử dụng thuốc cho trẻ, chọn thuốc thuộc nhóm ít gây dị ứng nhất cho bé. Một nghiên cứu gần đây của Mỹ ghi nhận, việc dùng bừa bãi hoặc quá liều các vitamin tổng hợp, nhất là vitamin nhóm B đã làm tăng dị ứng hóa và khả năng mắc hen phế quản ở trẻ em. Về tắm cho trẻ bị hen phế quản cần tắm nơi không có gió lùa, tắm nước ấm, tắm nhanh, lau khô ngay vì để lạnh đột ngột cũng là nguy cơ xuất hiện cơn hen cho trẻ.
