Viêm khớp dạng thấp (VKDT) là loại viêm nhiều khớp mạn tính, có thể gặp ở nam và nữ nhưng nữ giới thường mắc bệnh này chiếm tỷ lệ cao hơn (tỷ lệ giữa nam và nữ là 1/3). Bệnh VKDT là một bệnh mạn tính kéo dài và có thể để lại nhiều hậu quả xấu cho người bệnh. Bệnh chữa khỏi hay không còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố liên quan như phải chẩn đoán sớm, đúng, điều trị đúng phác đồ và người bệnh phải kiên trì điều trị.
Đi tìm nguyên nhân VKDT
Cho đến nay nguyên nhân gây nên bệnh VKDT chưa được làm sáng tỏ, tuy vậy có nhiều giả thuyết cho rằng VKDT là bệnh tự miễn bởi họ có những bằng chứng cho thấy rằng vai trò quan trọng của các đáp ứng miễn dịch (miễn dịch dịch thể và miễn dịch qua trung gian tế bào), của các cytokines, các lympho T, yếu tố cơ địa, yếu tố di truyền (ở một tỷ lệ nhất định mẹ truyền cho con gái)… Do chưa tìm thấy nguyên nhân gây VKDT một cách chắc chắn cho nên việc điều trị cũng gặp không ít khó khăn. Bệnh VKDT thường gặp ở nữ giới chiếm tỷ lệ khoảng 75%, mọi lứa tuổi có thể mắc bệnh VKDT nhưng tuổi mắc bệnh cao nhất thường từ 30-60 tuổi. Các khớp thường bị viêm sớm nhất và hay gặp nhất là bàn tay, cổ tay rồi đến khớp bàn chân, khớp ngón chân, khớp bàn - ngón tay, khớp bàn - ngón chân. Các khớp thường bị sưng, đau kéo dài và đối xứng nhau. Bên cạnh các triệu chứng lâm sàng thì cũng rất cần tiến hành các chỉ số của cận lâm sàng như xác định tốc độ máu lắng, xác định tỷ lệ CRP (C- Reactive Protein), yếu tố dạng thấp RF (Rheumatoid Factor), chụp Xquang khớp bị đau…
 Khớp xương bàn tay bình thường (trái) và viêm khớp trên phim Xquang. |
Hậu quả của VKDT
Hậu quả của bệnh VKDT rất khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố từ khâu chẩn đoán sớm, điều trị đúng, chế độ dinh dưỡng, tập luyện… Người ta thấy rằng hậu quả của VKDT có thể để lại di chứng biến dạng khớp bị viêm, co quắp các ngón tay, hạn chế chức năng vận động, teo cơ và có thể bị tàn phế (khoảng 10 - 15%). Một số yếu tố khác có thể làm ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh như người bệnh VKDT có kèm bệnh tim mạch, mắc thêm bệnh nhiễm khuẩn cấp tính. Đối với VKDT cũng cần chẩn đoán phân biệt với một số bệnh có triệu chứng hơi giống VKDT như đau nhức xương hoặc mỏi cơ, mỏi khớp, viêm cột sống dính khớp, viêm khớp phản ứng, viêm khớp vẩy nến là những bệnh thuộc về khớp nhưng phản ứng huyết thanh về yếu tố RF âm tính, viêm khớp không đối xứng ở một hoặc nhiều khớp, các bệnh này thường gặp ở nam giới. Hoặc một số bệnh có liên quan đến khớp nhưng không phải VKDT như lupus ban đỏ hệ thống, thoái hoá khớp hoặc viêm khớp do liên cầu nhóm A (S.pyogenes) gây thấp tim tiến triển…
Khi nghi ngờ mắc bệnh VKDT hoặc đã mắc bệnh VKDT thì nên làm gì?
Tiêu chuẩn để chẩn đoán có phải VKDT hay không: cứng khớp buổi sáng; viêm khớp, sưng phần mềm vùng khớp ở ít nhất 3 khớp trong số các khớp (khớp ngón gần bàn tay, khớp bàn - ngón tay, khớp cổ tay, khớp khuỷu, khớp gối, khớp cổ chân, khớp bàn - ngón chân); viêm đau khớp đối xứng; tăng nồng độ yếu tố dạng thấp RF trong huyết thanh; trên Xquang có hình ảnh biến đổi của xương (mất vôi, hình dải hoặc xói mòn hoặc khuyết xương ở bàn tay, bàn chân hoặc hẹp khe khớp hoặc dính khớp) và có nốt thấp xuất hiện. Chẩn đoán xác định khi có ≥ 4 tiêu chuẩn. |
PGS.TS.TTƯT.Bùi Khắc Hậu