Diễn biến và kết quả Hội nghị cấp cao G7 và G7 mở rộng vừa diễn ra tại Nhật Bản cho thấy tất cả các quốc gia đều có chung một lập trường trong vấn đề Biển Đông. Đó là không chấp nhận những hành động đơn phương vi phạm chủ quyền về an ninh hàng hải và tất cả các quốc gia, dù lớn hay nhỏ, đều phải tuân thủ luật pháp quốc tế.
Dù không nhắc tới Trung quốc trong Tuyên bố chung, nhưng G7 đã cho thấy họ là mộtthực tế thống nhất chống lại những hành động đơn phương tác động xấu đến sự phát triển của thế giới. Việc G7 coi những biến nóng ở Biển Đông như một vấn đề quản trị toàn cầu, cho thấy G7 ý thức rõ về tầm quan trọng của khu vực này cũng như những bất ổn có thể xảy đến trong tương lai do những hành động của Trung quốc.
Bản Tuyên bố chung mà G7 nêu ra hôm 28/5 tại Mie (Nhật Bản) đã thể hiện rõ sự quan ngại về hoạt động ngày càng hung hăng của Trung Quốc trên biển, đồng thời phản đối các nỗ lực nhằm thay đổi nguyên trạng và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết tranh chấp chủ quyền bằng các biện pháp hòa bình. “Chúng tôi lo ngại về tình hình trên biển Hoa Đông và biển Đông, và nhấn mạnh tầm quan trọng căn bản của việc quản lý và giải quyết một cách hòa bình cách tranh chấp”, tuyên bố chung khép lại cuộc họp thượng đỉnh kéo dài của G7 có đoạn viết.
Chưa khi nào dư luận lại nhìn thấy một thông điệp chung về Biển Đông mạnh mẽ như vậy từ các quốc gia đang “cầm trịch” nhiều vấn đề toàn cầu. Quan trọng hơn, G7 không dấu diếm ý định “biến lời nói thành hành động” trước thai độ hung hăng của Trung quốc. Ngay cả Thủ tướng Anh Cameron, người đã từng tuyên bố “là người bạn tốt của Trung quốc” cũng đã nhất trí về các vấn đề liên quan tới Biển Đông trong bản Tuyên bố chung.
Việc G7 mời Việt Nam, Indonesia, Lào, Bangladest, Srilanka và nhiều tổ chức quốc tế tới tham dự hội nghị G7 mở rộng cho thấy G7 muốn trực tiếp kêu gọi các đối tác cùng bắt tay trong việc đối phó với những hành vi xâm hại những giá trị phổ quát toàn cầu.
Tại G7, nhiều quốc gia cũng đã tỏ rõ lập trường phản đối của mình trước những hành động của Trung quốc. Thủ tướng Nhật bản Shinzo Abe nêu rõ ông ủng hộ sự trỗi dậy của Trung quốc nhưng không ủng hộ các hành xử của nước này đối với luật pháp quốc tế. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong bài phát biểu tại hội nghị G7 mở rộng đã nhấn mạnh rằng “Sự phồn vinh và phát triển bền vững ở Việt Nam, châu Á và trên thế giới chỉ có thể được bảo đảm nếu có một môi trường quốc tế hòa bình và ổn định. Các hành động đơn phương, trái pháp luật quốc tế và thỏa thuận khu vực, như bồi đắp đảo nhân tạo với quy mô lớn, làm thay đổi nguyên trạng và tăng cường quân sự hóa đang đe dọa nghiêm trọng hòa bình và ổn định trong khu vực”. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu các quốc gia liên quan cần kiềm chế, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế. Trong khi đó, phát biểu tại Trung tâm hội nghị quốc gia Mỹ Đình hôm 24/5 trước khi tham dự G7, Tổng thống Obama cũng đã nhấn mạnh “Mọi quốc gia đều có chủ quyền và dù là nước lớn hay nước nhỏ, chủ quyền của quốc gia đó cần phải được tôn trọng và không được xâm phạm lãnh thổ của họ. Các nước lớn không nên chèn ép các nước nhỏ và các tranh chấp cần phải cần được giải quyết hòa bình”.
Rõ ràng, Trung quốc đang ở thế yếu khi cộng đồng quốc tế đồng loạt chỉ trích hành vi nguy hiểm của Trung quốc tại Biển Đông trên tất cả các diễn đàn quốc tế. Một thực tế thấy rõ là Tuyên bố G7 về Biển Đông hôm 28/5 sẽ tạo thêm áp lực rất lớn đối với Bắc Kinh khi nước này liên tục đơn phương tiến hành các hành động quân sự hoá Biển Đông, đặc biệt là trước thềm phán quyết cuối cùng của Toà La Hague về vụ kiện của Philipines.
Đây cũng là một trong những lý do buộc Trung quốc phải tiến hành một loạt các động thái ngoại giao lobby các nước nhỏ, thậm chí là những nước không có lien quan tới tranh chấp Biển Đông như Syria, Afghanistan ủng hộ cái gọi là lập trường của Trung quốc.Tuy nhiên, theo giới phân tích, điều này sẽ không giúp Trung quốc xoay chuyển được tình hình.