Hạt muồng còn có tên là thảo quyết minh, quyết minh tử. Hạt muồng là hạt quả chín phơi khô của cây quyết minh. Theo Đông y, hạt muồng vị ngọt, đắng, mặn, tính hơi hàn; vào can, đởm. Có tác dụng thanh can minh mục, trừ phong tán nhiệt (mát gan, ích thận, sáng mắt, an thần). Dùng cho các trường hợp viêm kết mạc, đau mắt tấy đỏ, chảy nước mắt. Liều dùng hằng ngày 8 - 20g.
Mát gan, giáng hỏa:
Bài 1: quyết minh tử 16g, thạch quyết minh 12g, cúc hoa 12g, mạn kinh tử 12g, hoàng cầm 12g, thạch cao 20g, thược dược 12g, xuyên khung 6g, mộc tặc 12g, khương hoạt 8g, cam thảo 4g. Sắc uống. Trị nhức đầu do phong nhiệt, mắt đỏ sưng đau.
Bài 2: quyết minh tử 12g, dã cúc hoa 12g, mạn kinh tử 8g, xuyên khung 8g, toàn yết 8g. Sắc uống. Trị thiên đầu thống do phong nhiệt.
Ích thận, sáng mắt do gan thận yếu sinh ra mắt mờ cộm:
Bài 1: quyết minh tử 12g, câu kỷ tử 12g, sinh càn 62g, gan lợn 250g. Nấu nước uống. Trị quáng gà.
Bài 2: quyết minh tử 12g, sa uyển tật lê 12g, câu kỷ tử 12g, nữ trinh tử 12g, hòe thực 12g, cốc tinh thảo 12g, sinh địa 16g. Sắc uống. Trị mắt mờ cộm, dần dần không nhìn được.
An thần, hạ huyết áp: thảo quyết minh (sao) 20g, mạch môn 15g, liên tâm (sao) 6g. Sắc uống. Chữa khó ngủ, ngủ hay mê, tăng huyết áp.
Trị táo bón lâu ngày ở người cao tuổi:quyết minh tử 30g, sao, tán vụn, thêm 300 - 400ml nước; nấu hoặc hãm 15 phút, thêm mật ong, khuấy đều, chia 2 lần uống trong ngày.
Dùng cho người tăng huyết áp, xơ vữa mạch não gây đau đầu, đau hai hố mắt, ù tai hoa mắt chóng mặt: quyết minh tử 20g, cúc hoa 15g, gạo tẻ 100g. Dược liệu sắc lấy nước, bỏ bã. Gạo tẻ 100g nấu cháo, cháo được thì cho nước sắc thuốc và thêm 15g đường trắng, đun sôi đều. Ngày làm 1 lần, chia 2 lần ăn.
Hoặc: quyết minh tử 15g, hải đới 20g. Sắc 30 phút, gạn lấy nước bỏ bã. Ngày 1 thang, chia 2 lần uống.
Viêm thị thần kinh giảm thị lực: gà con (500 - 1.000g), quyết minh tử 30g, long nhãn 20g. Gà làm sạch chặt miếng; quyết minh tử bọc trong vải xô; hầm nhỏ lửa khoảng 45 phút - 1 giờ, bỏ bã quyết minh tử, thêm gia vị thích hợp, cho ăn phụ trong ngày, cứ 2 ngày làm một lần, liên tục trong 6 - 10 ngày.
Viêm loét giác mạc do thiểu dưỡng (thiếu vitamin A):quyết minh tử 10g, kê nội kim 12g, đại mạch 100g. Kê nội kim tán bột; quyết minh tử sắc lấy nước bỏ bã. Lấy nước sắc nấu với đại mạch nhân. Khi ăn khuấy bột kê nội kim vào (ăn nóng). Mỗi ngày làm 1 lần, chia 2 lần ăn. Đợt dùng 5 - 10 ngày.
TS. Nguyễn Đức Quang