Có những lao động đang tuổi sung sức như rơi xuống vực thẳm khi chìm vào “nàng tiên nâu”. Nhưng rồi, giấc mơ làm lại cuộc đời đã lóe sáng ở nơi vừa cai nghiện vừa được học tập, lao động, hát ca và lĩnh lương tháng, bao bi kịch rạn nứt gia đình dần được hàn gắn.
Nhiều học viên vừa cai nghiện vừa thuần thục nghề chăn nuôi.
Ám ảnh
Cái chết bi thảm giữa một chiều mưa gió của bạn mình tên Nguyễn Hoàng Trung ở Ea H’Leo (Đăk Lăk) luôn là nỗi ám ảnh khó phai với Trần Văn Hải.
Ngồi bên những chiếc ghế được sản xuất theo kiểu dáng hiện đại ở Trung tâm Giáo dục-Lao động và Xã hội tỉnh Đăk Lăk (đóng tại xã Tân Tiến, huyện Krông Păk), kéo áo lên khỏi bắp tay loang lỗ các vết tiêm chích ma túy, Hải rơm rớm nước mắt. Hải bảo: Ngày bạn mình chết vì sốc ma túy, dân làng còn ghẻ lạnh nữa. Rất ít người đến tiễn đưa. Nhiều người trong dòng họ cũng giận. Lúc ấy nghĩ đến bản thân nghiện ngập của mình cũng hoang mang lắm.
Giờ, được đưa vào Trung tâm Giáo dục - Lao động và Xã hội tỉnh Đăk Lăk cai, mỗi ngày đều có bác sĩ khám. Ở đây được bảo đảm mọi điều kiện sống và sinh hoạt rất tốt. Cán bộ thì hướng dẫn, uốn nắn, người cùng cảnh thì động viên nhau vươn lên. Mỗi lần nghĩ về quá khứ lại thấy ám ảnh đến day dứt. Đang là người khỏe mạnh như trâu mộng, có thể đi rẫy, đi rừng giúp vợ con và gia đình thì có người rủ thử hút “thuốc tiên”. Mình hút thử xong thấy cũng ngất ngây nên nhiều bạn khác quanh huyện Ea H’Leo cũng hút theo. Khi ma túy ngấm vào, các đồ vật trong nhà cũng lần lượt ra đi. Mỗi lần lên cơn vật vã, Hải lại nục vợ con ra hành hạ. Một sáng thức dậy thấy người thân khóc sưng mắt và người đầy thương tích... anh mới trỗi dậy sự rằn vặt, hối hận.
Cũng như Hải, Văn Tếu ở xã Ea Wy (huyện Ea H’Leo) đến ngày bán chiếc nhẫn cưới và trộm cả số tiền thuốc thang vài triệu của mẹ mình để chích ma túy anh mới nhận ra thân mình chỉ còn da bọc xương. Cha mẹ già và con nhỏ thì vất vưởng rau cháo qua ngày vì bao nhiêu tiền, Tếu đã nướng cả vào những đêm chui lủi trong rừng sâu với ma túy. Đưa tay bóp lên chán mình, Tếu thổn thức nhớ lại: May mà dừng lại kịp. Trước đây, xã Ea Wy ma túy tràn ngập, có nhiều thanh niên người dân tộc thiểu số lẫn người Kinh lao vào hút ma túy thay ăn cơm. Cái thứ ấy còn hơn cả độc dược vì nó cuốn người ta vào, làm cho bao con người trở nên hung hãn và mông muội gây nên những bị kịch cho người thân. Có thời điểm, vài bà mẹ già như ngọn đèn trước gió phải nuốt nước mắt viết đơn xin chính quyền mang con mình đi cai giúp vì nó nghiện quá nặng.
Từ trong nỗi nghẹn ngào ăn năn, Lê Văn B ở Đăk Phơi (huyện Lắc) tâm tình: Nếu không dừng lại đúng lúc có lẽ đã mất tất cả, chẳng còn gì. Hàng chục bạn của tôi ở Đăk Lăk lẫn Gia Lai trong đó có nhiều người là thanh niên người Mông, Dao... một thời chỉ biết quậy phá, trộm cắp của người thân và làm nô lệ cho ma túy. Có những lúc chúng tôi lầm lạc, u mê xem việc chia ra các nhóm để quậy người nhà và thi hút ma túy là niềm vui. Giờ thì nhận ra đó là lỗi lầm lớn.
Làm nghề ghế mây, các học viên cai nghiện còn được trả lương hàng tháng.
Bừng thức niềm hy vọng
Sau khi trộm hết lượt người thân, bị nhiều trận đòn vì ăn cắp vặt của người lạ, Lê Văn B. thấm thía nỗi hổ thẹn cứ phải cúi gằm mặt xuống mỗi lần đối diện với người khác nên quyết tâm vào Trung tâm Giáo dục - Lao động và Xã hội tỉnh Đăk Lăk để đoạn tuyệt với “nàng tiên nâu”.
Khác hẳn với mường tượng của mình, ngày đầu đến chỗ cai nghiện, B. được đón tiếp và chăm sóc tận tình. Anh được nghe kể những câu chuyện đầy cảm động về nghị lực vươn lên trong cuộc sống, được truyền đạt các kỹ năng về nhiều nghề nghiệp khác nhau. Sau mỗi giờ vật vã cắt cơn trôi qua, nhìn những người cùng cảnh thoăn thoắt tay chân làm vườn, trồng cà phê, chăn nuôi kỹ thuật mới, dệt vải và sản xuất ghế mây... tiềm thức B. trỗi dậy khát vọng quay về làm người lương thiện như xưa. Ngay lập tức khát vọng của anh được đáp ứng, hàng ngày B. được lao động, được ca hát, được chấm công.
Ánh sáng tương lai đã mở ra, B. chia sẻ: Cảm động nhất là các y, bác sĩ ở trung tâm. Có hôm vì lên cơn nghiện mình lao vào cào cấu nhưng không ai giận cả. Không chỉ được cắt cơn mà bất cứ bệnh gì dù nhẹ cũng được chữa trị ngay.
Ngày Nguyễn Thị Thu đến thăm chồng ở Trung tâm Giáo dục - Lao động và Xã hội tỉnh Đăk Lăk và bất ngờ nhận được những đồng tiền lương mới cứng từ tay chồng đã bật khóc vì mừng vui và ngỡ ngàng. Chị Thu tâm sự rằng: Nghĩ chồng cai được là tốt, vượt qua được những lần lên cơn là may thế mà còn hăng say lao động và được trả lương. Chuyện cứ ngỡ như mơ vậy. Nhiều thanh niên đang cai nghiện tại đây cũng được trả lương hàng tháng góp phần đỡ đần cho gia đình và một phần chuộc lại lỗi lầm mình đã gây ra trước đây.
Từng là sinh viên giỏi nhưng lao vào ma túy nên Nguyễn Văn Th. thấy cuộc đời mình như trôi vào ngõ cụt, bạn bè xa lánh, gia đình đau đớn. Đúng lúc chán nản nhất, tính đi tự vẫn thì Th. được đưa vào trung tâm cai nghiện. Thương cha mẹ già, Th. hăng say học nghề và lao động sản xuất với mong muốn xa hơn là sau khi ra hòa nhập cộng đồng sẽ dùng tất cả các kiến thức mình học được mở một xưởng sản xuất ghế mây.
Sau những ngày hòa nhập cùng cuộc sống và lao động, học tập ở Trung tâm Giáo dục - Lao động và Xã hội tỉnh Đăk Lăk Nguyễn Văn Phúc cũng cháy bỏng khát vọng làm ông chủ và điều đó không phải là viển vông. Phúc tâm sự: Kỹ năng nghề của mình khá thuần thục, sản phẩm làm ra tuyệt đẹp. Sau này về các buôn làng em sẽ truyền lại kiến thức cho thanh niên đồng thời khuyên nhủ những người chưa thức tỉnh trước ma túy hãy dừng lại để tự cứu lấy mình và hướng đến tương lai. Khi nhận ra lỗi lầm thì người khác sẽ đón nhận mình thôi.
Sau giờ lao động, cắt cơn là tập luyện văn nghệ, thể thao.
Sức mạnh của nghĩa tình
Bằng sự kiên trì và lòng quyết tâm cao độ, ông Võ Phú Hùng, Giám đốc Trung tâm Giáo dục - Lao động và Xã hội tỉnh Đăk Lăk khẳng định: Đến giữa năm 2019 này, chúng tôi đang quản lý, điều trị và dạy nghề cho gần 400 đối tượng từ nhiều buôn làng xa xôi khác nhau ở Tây Nguyên. Trong đó, có 282 đối tượng bắt buộc, 52 tự nguyện và các đối tượng xã hội. Dù mưa bão, giông gió hay nắng cháy chúng tôi cũng sát cánh bên các học viên. Phải thắp lên trong mỗi con người ngọn lửa khát vọng quay về cộng đồng làm lại cuộc sống mới, giàu đẹp. Nhiều đêm tìm hiểu kỹ tôi nhận ra trong tiềm thức sâu sa của mỗi học viên của mình đều có những khát vọng đẹp về cuộc sống. Vậy nên chúng tôi đã tìm mọi cách liên kết với các công ty để ký kết các hợp đồng sản xuất ghế mây, dụng cụ gia đình cho học viên sản xuất. Học viên nào thích nghề trồng trọt, nghề may dân dụng thì sẽ được dạy nghề ngay. Có nghề, tham gia lao động các học viên đều có thu nhập theo định mức ngày công cụ thể hoặc từ kết quả các sản phẩm. Nhiều người từ trung tâm ra đã thành ông chủ, bà chủ. Tất cả 100% học viên vào trung tâm đều được học tập nội quy, quy chế, các văn bản pháp luật.
Trong không gian vui nhộn của khu hoạt động văn nghệ - thể thao Trung tâm Giáo dục - Lao động và Xã hội tỉnh Đăk Lăk, Lê Văn Tám khoe: Trước đây tính tình hung tợn và cục cằn lắm. Mình chỉ biết hút ma túy và quậy nhưng giờ biết hát dân ca, biết chơi đàn, biết đánh bóng chuyền, biết đan ghế mây. Người khỏe hẳn ra và thấy yêu đời lắm. Những ngày lễ, ngày tết... được chăm lo chu đáo nên nhiều học viên như chúng tôi được tiếp thêm sức mạnh vượt qua mọi khó khăn trước mắt.
Bà Nguyễn Thị Thanh ở huyện Ma Đ’rắk xúc động kể rằng: Cả hai đứa con đều nghiện ngập và gây ra biết bao chuyện đớn đau cho gia đình, người thân. Chúng lại từng quật ngã một bác sĩ lúc đi cắt cơn và đòi trốn khỏi nơi cai nghiện. Nghĩ không còn cứu vãn được. Vậy mà giờ các cháu vững vàng nghề sản xuất ghế mây lại có lương tháng. Cánh cửa tương lai một lần nữa rộng mở với các con tôi.