Nhân lễ kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Tổng hội Y học Việt Nam (THYHVN), trước hết giới thầy thuốc Việt Nam thành kính tưởng nhớ đến anh linh và tỏ lòng biết ơn sâu sắc Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Sinh thời, Người đã dành sự quan tâm đặc biệt để dìu dắt và dạy dỗ đội ngũ thầy thuốc Việt Nam. Chính sự quan tâm của Người đã cổ vũ giới thầy thuốc Việt Nam tập hợp và đoàn kết trong một ngôi nhà chung và tạo tiền đề để THYHVN ra đời. Chúng ta tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các giáo sư bậc thầy, những người đã đặt nền móng cho sự ra đời của THYHVN vào năm 1955 và phát triển qua các thế hệ được như ngày nay, đó là những tên tuổi của Hồ Đắc Di, Trần Hữu Tước, Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, Đặng Văn Chung, Đinh Văn Thắng, Đặng Vũ Hỷ, Nguyễn Xuân Nguyên, Vũ Công Hòe, Trương Công Quyền và nhiều vị khác. Chúng ta thành kính tưởng nhớ đến các anh hùng liệt sĩ là những chiến sĩ mặc áo trắng đã ngã xuống trên các chiến trường vì nền độc lập thống nhất của nước nhà. Máu đỏ của các thầy, các anh các chị đã tô thắm truyền thống anh hùng của ngành y Việt Nam và mãi mãi là những tấm gương trường tồn cho mọi thế hệ thầy thuốc Việt Nam hiện nay và mai sau noi theo.
Cách đây 60 năm, vào năm 1955, sau 9 năm kháng chiến gian khổ chống thực dân Pháp thắng lợi, hòa bình được lập lại trên miền Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Trung ương Đảng từ chiến khu Việt Bắc trở về Thủ đô Hà Nội và chính thức ra mắt quốc dân đồng bào ngày 1 tháng 1 năm 1955 tại Quảng trường Ba Đình lịch sử. Chưa đầy hai tháng sau đó, ngày 27 tháng 2 năm 1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi cho cán bộ ngành y tế bức thư, đây là bức thư đầu tiên mà Người gửi cho cán bộ của một ban ngành Trung ương sau ngày hòa bình lập lại năm 1954; trong đó Người căn dặn: Các cán bộ y tế từ Bộ trưởng, Thứ trưởng đến nhân viên phục vụ phải thực thà đoàn kết,... phải thương yêu người bệnh như anh em ruột thịt của mình, phải coi họ đau đớn như mình đau đớn,... phải kết hợp Đông y và Tây y để xây dựng một nền y học của ta với phương châm khoa học, dân tộc và đại chúng. Ngay sau đó, để thực hiện những lời dạy trong bức thư của Người, THYHVN đã được ra đời vào tháng 3 năm 1955. Đây là một trong những tổ chức xã hội nghề nghiệp được thành lập sớm nhất ở nước ta có nhiệm vụ đoàn kết tất cả thầy thuốc cả y lẫn dược thành một ngôi nhà chung để thực hiện sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh lãnh đạo.
Các thế hệ thầy thuốc Việt Nam luôn tích cực đóng góp vào sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân. Ảnh: Tuấn Anh
Trải qua 60 năm, ở mỗi giai đoạn, các tổ chức và hội viên THYHVN đã có nhiều đóng góp vào thành tích chung của sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân. Giai đoạn khôi phục kinh tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc đã nổi lên những tấm gương như y tá Trần Xuân Đậu (Bệnh viện Bạch Mai) hà hơi thổi ngạt cứu sống nhiều người bệnh, bác sĩ Nguyễn Trọng Nhân (Bệnh viện Mắt TW) nghiên cứu ghép giác mạc cho họa sĩ Lê Duy Ứng, y sĩ Trần Chữ (Trạm y tế xã Quỳnh Giang, Quỳnh Lưu, Nghệ An) xây dựng trạm y tế kiểu mẫu, Giáo sư Tôn Thất Tùng sáng tạo ra phương pháp cắt gan khô được cả thế giới ca ngợi, y sĩ Lê Thị Diên, trạm bướu cổ Quảng Bình về thành tích chiến đấu trong chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch với những thành tựu trong phòng chống lao, GS. Trần Hữu Tước với công trình nghiên cứu về điều trị ung thư vòm họng... và nhiều tấm gương anh hùng, sáng tạo khác... Khi nhân dân miền Bắc tiến hành chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc và chi viện cho cuộc kháng chiến của đồng bào miền Nam, rất nhiều thầy thuốc cả y lẫn dược đã gia nhập các đoàn quân y và dân y vào Nam chiến đấu. Máu của nhiều người đã đổ trên các chiến trường. Tấm gương hy sinh của Liệt sĩ, GS. Đặng Văn Ngữ; Liệt sĩ, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch; Liệt sĩ, bác sĩ Đặng Thùy Trâm và biết bao anh hùng, chiến sĩ là thầy thuốc khác đã tô thắm truyền thống quang vinh của ngành y Việt Nam trong sự nghiệp giải phóng dân tộc giành độc lập và thống nhất đất nước. Cũng trong giai đoạn này mặc dù điều kiện sống và làm việc vô vàn khó khăn nhưng nhiều thầy thuốc cả miền Bắc lẫn miền Nam đã đóng góp trí tuệ để tạo nên những công trình khoa học phục vụ thiết thực cho việc cứu chữa thương bệnh binh như những công trình về chữa bỏng chiến tranh, điều trị chấn thương, phòng chống sốt rét, xây dựng y tế nông thôn với phong trào 3 dứt điểm, 5 dứt điểm, sạch làng tốt ruộng... Cùng với các phong trào “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, các phong trào và thành tích này của giới thầy thuốc Việt Nam đã góp phần to lớn để chi viện cho chiến đấu trên các chiến trường và củng cố hậu phương lớn của cả nước.
Hòa bình lập lại năm 1975, hai miền Nam Bắc thành một dải non sông thống nhất. Trí thức thầy thuốc miền Nam cùng trí thức thầy thuốc miền Bắc đoàn kết một lòng trong ngôi nhà chung của giới y học Việt Nam để cùng nhau xây dựng một nền y tế Việt Nam thống nhất. Sau khi Hội Y học thành phố Hồ Chí Minh ra đời ngày 24 tháng 1 năm 1979 gắn liền với tên tuổi của những trí thức thầy thuốc thành phố như Nguyễn Duy Cương, Phạm Bửu Tâm, Dương Quang Trung, Ngô Gia Hy, Trương Công Trung, Nguyễn Thiện Thành, Trần Hữu Nghiệp... và nhiều vị khác, nhiều hội y học của các tỉnh/thành phía Nam được thành lập. Trong 30 năm đổi mới, giới trí thức thầy thuốc Việt Nam đã có nhiều hoạt động phong phú và góp phần vào việc xây dựng nền y tế từng bước phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong công tác xây dựng và phát triển tổ chức Hội, cho đến nay, THYHVN đã có 47 Hội thành viên chuyên khoa Trung ương và 54 Hội tỉnh/thành địa phương. Nhiều Hội chuyên khoa Trung ương đã tập hợp được đông đảo hội viên và có mạng lưới trên phạm vi cả nước như Hội Điều dưỡng Việt Nam, Hội Tim mạch Việt Nam, Hội Nhi khoa Việt Nam, Hội Truyền nhiễm Việt Nam, Hội Lao và Bệnh phổi Việt Nam, Hội Sản khoa và Sinh đẻ kế hoạch Việt Nam, Hội Nội khoa Việt Nam, Hội Ngoại khoa Việt Nam, Hội Nhãn khoa Việt Nam, Hội Răng hàm mặt Việt Nam, Hội Tai mũi họng Việt Nam, Hội Hóa sinh y học Việt Nam, Hội Xquang và Y học hạt nhân Việt Nam, Hội Thấp khớp học Việt Nam, Hội Khoa học tiêu hóa Việt Nam, Hội Giải phẫu bệnh và Tế bào bệnh học Việt Nam, Hội Huyết học và Truyền máu Việt Nam, Hội Hình thái học Việt Nam, Hội Sinh lý học Việt Nam, Hội Pháp y Việt Nam, Hội Phục hồi chức năng và vật lý trị liệu Việt Nam... và nhiều hội khác. Nhiều Hội tỉnh/thành địa phương rất năng động trong tìm tòi cách hoạt động để tập hợp trí thức thầy thuốc tại địa bàn và mang lại quyền lợi thiết thực cho hội viên trong nâng cao trình độ chuyên môn. Đó là Hội Y học Hà Nội, Hội Y học thành phố Hồ Chí Minh, Hội Y học Hải Phòng, Hội Y học Khánh Hòa, Hội Y học Phú Yên, Hội Y học Yên Bái, Hội Y học Long An, Hội Y học Đà Nẵng, Hội Y học Nghệ An, Hội Y học Quảng Trị. Hội Y học Cà Mau, Hội Hành nghề y tế tư nhân Hải Dương... Đặc biệt, Hội Y học thành phố Hồ Chí Minh không những tập hợp được đông đảo hội viên trên địa bàn thành phố với 53 hội thành viên chuyên khoa mà còn tập hợp và giúp đỡ nhiều hội và hội viên thuộc các tỉnh miền Đông và miền Tây Nam Bộ.
Việc nghiên cứu khoa học để xây dựng nền y học Việt Nam là một lĩnh vực được các giáo sư bậc thầy quan tâm và dày công xây dựng ngay từ những ngày đầu thành lập. Nhiều hoạt động khoa học và đào tạo liên tục đã trở thành thường xuyên và mang tính truyền thống của các Hội y học chuyên khoa Trung ương cũng như địa phương. Tiếp theo những hoạt động của các vị giáo sư đi trước, hiện nay, vai trò của THYHVN và các Hội thành viên trong nghiên cứu khoa học ngày càng được thể hiện rõ nét. Chỉ trong 3 năm gần đây, THYHVN đã tổ chức được 31 đoàn công tác gồm nhiều chuyên gia đầu ngành của một số chuyên khoa y học đến với các tỉnh miền núi, các tỉnh khó khăn để giới thiệu về chính sách của Đảng trong chăm sóc sức khỏe, dân số; những vấn đề cập nhật trong giáo dục y đức và đào tạo liên tục các kiến thức của các chuyên khoa y học được lãnh đạo của nhiều tỉnh/thành ủy cùng các ban tuyên giáo đã hoan nghênh và đánh giá cao. Các Hội thành viên đã tổ chức hội nghị khoa học chuyên khoa thường niên hay hai năm một lần trong đó có nhiều hội nghị quốc tế và khu vực. Hội nghị khoa học thực sự đã trở thành một địa chỉ để các hội viên có dịp báo cáo các thành quả trong nghiên cứu, trao và học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp trong nước và quốc tế. Thông qua các hoạt động khoa học trên, THYHVN đã đóng góp một phần quan trọng vào việc đào tạo liên tục, cập nhật những kiến thức hiện đại và nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật của ngành y tế Việt Nam. Ngày nay, nhiều kỹ thuật y học Việt Nam đã đạt mức có thể so sánh với nhiều nước trên thế giới, trong đó phải kể đến sự đóng góp của nhiều Hội y học thành viên của THYHVN.
Để tạo ra công cụ quảng bá và trao đổi thông tin kết quả nghiên cứu, ngay từ tháng 9 năm 1955, các vị giáo sư tiền bối đã cho ra đời tạp chí Y học Việt Nam và năm 1963 ra đời Revue medical. Đến nay trong làng ấn phẩm khoa học ở nước ta, những ấn phẩm y học này vẫn có tuổi đời lâu nhất. Trải qua 60 năm kể cả thời kỳ chiến tranh phá hoại ác liệt, giặc Mỹ đã ném bom gần trụ sở THYHVN, những trang tạp chí Y học Việt Nam đã bị cháy xém, nhưng chưa tháng nào trong 60 năm qua tạp chí lại không được phát hành. Sức sống của tạp chí Y học Việt Nam đã góp phần nói lên sức sống của y học Việt Nam, do công lao nhiều thế hệ thầy thuốc tạo ra.
Việc giáo dục đạo đức nghề nghiệp y tế là một công việc thường xuyên được THYHVN quan tâm. Gần đây trước những biểu hiện suy thoái về y đức của một bộ phận thầy thuốc Việt Nam, THYHVN đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế tổ chức nhiều đợt giáo dục về y đức. Theo quan niệm của Tổng hội, việc giáo dục y đức cần được đổi mới cho phù hợp với cơ chế thị trường ở chỗ phải gắn chặt việc nâng cao tinh thần trách nhiệm của thầy thuốc trước tính mạng và sức khỏe của người bệnh với giải quyết quyền lợi của thầy thuốc; trong mối quan hệ này thầy thuốc phải kiên trì quan điểm đặt quyền lợi, tính mạng và sức khỏe của người bệnh lên trên quyền lợi của mình. Đây vừa là mục đích của hành nghề y, nhưng đồng thời cũng là điều kiện hành nghề y. Bên cạnh đó, Tổng hội nhấn mạnh đến sự song hành của việc giáo dục y đức và nâng cao tính chuyên nghiệp y học. Giáo dục y đức và y nghiệp đã trở thành nội dung chính đang được các hội thành viên hưởng ứng và triển khai.
Góp phần xây dựng chủ trương chính sách cũng là một lĩnh vực quan trọng trong sứ mệnh của THYHVN. Với trách nhiệm cao, THYHVN đã tập hợp các ý kiến của nhiều nhà khoa học y học để góp ý vào dự thảo các văn bản quy pháp pháp luật do Nhà nước chuẩn bị ban hành. Nhiều hội thảo đã được tổ chức để đóng góp vào dự thảo Luật Khám chữa bệnh, Luật Dược, Luật BHYT, Luật Dân sự, Luật Phòng chống tác hại của rượu bia, Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá... Trong lĩnh vực hợp tác quốc tế, THYHVN là thành viên tích cực của MASEAN và Hội Y học thế giới.
Nhìn lại chặng đường 60 năm, chúng ta tự hào về những đóng góp của giới thầy thuốc Việt Nam vào sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân. Sở dĩ có được những thành tích đó là do chúng ta có sự quan tâm sâu sắc và chỉ đạo của Trung ương Đảng và Bác Hồ, chúng ta được sự hỗ trợ thường xuyên của các ban của Đảng, Bộ Y tế, Bộ Nội vụ, Liên hiệp Các hội KHKT Việt Nam... Nhân dịp này, thay mặt cho tất cả các Hội thành viên trong gia đình THYHVN, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến lãnh đạo Đảng và Nhà nước cùng các bộ, ban, ngành Trung ương và lãnh đạo các địa phương về sự quan tâm, chỉ dẫn và hỗ trợ quý báu đã dành cho giới thầy thuốc Việt Nam. Nhân dịp này, THYHVN xin gửi lời tri ân đến tất cả các hội thành viên và các hội viên về những đóng góp cho THYHVN trong những năm qua.
Tuy vậy, nhìn nhận một khách quan chúng ta thấy THYHVN vẫn chưa phát triển đầy đủ để xứng với tiềm năng của giới thầy thuốc Việt Nam. Vì vậy trong thời gian tới, THYHVN và các Hội thành viên phải cùng nhau tìm ra những cơ chế hoạt động mới cho phù hợp với vị trí và vai trò của một tổ chức xã hội nghề nghiệp lớn nhất trong ngành y tế, phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và với tiềm năng phong phú của đội ngũ trí thức thầy thuốc Việt Nam. Cùng với công tác xây dựng và phát triển hội, THYHVN sẽ tiếp tục các hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, tuyên truyền và phổ biến kiến thức khoa học, đào tạo liên tục các kiến thức y học và hợp tác phát triển. Chúng ta tin tưởng sâu sắc rằng, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh, với tinh thần của các nghị quyết tại Đại hội Đảng lần thứ XII sắp tới, giới trí thức thầy thuốc Việt Nam phát huy tinh thần yêu nước đoàn kết một lòng trong ngôi nhà chung là THYHVN sẽ hoàn thành sứ mệnh lịch sử mà nhiều thế hệ bậc thầy đã dày công xây dựng và mong đợi.
GS.TSKH. Phạm Mạnh Hùng (Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam)
