Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945.
Nên nhớ rằng, những người cộng sản không phải là lực lượng xã hội đầu tiên ở Việt Nam chống thực dân Pháp xâm lược. Năm 1858, dấu giày viễn chinh đến từ nước Pháp đã hằn in lên bán đảo Sơn Trà (Đà Nẵng) mở đầu cho cuộc xâm lăng Việt Nam lần thứ nhất. Cũng là sự tiếp nối khí phách anh hùng dân tộc khi không ít phong trào, cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp nổi lên ngay lúc kẻ thù đặt chân lên non sông này. Các phong trào và cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp do những vị vua và các sĩ phu phong kiến yêu nước lãnh đạo. Mở đầu là phong trào Cần Vương dưới ngọn cờ mang tinh thần trung quân ái quốc của vua Hàm Nghi và kết thúc là cuộc khởi nghĩa vũ trang kéo dài ba mươi năm khởi phát từ mảnh đất Yên Thế do Hoàng Hoa Thám chỉ huy. Khởi nghĩa Yên Thế là dấu chấm hết cho một giai đoạn chống giặc Pháp xâm lược đặt dưới ngọn cờ của các vị vua và sĩ phu yêu nước. “Bi tráng” và “Thất bại” là hai từ khái quát nhất nói về giai đoạn lịch sử tăm tối này. Thế hệ sau Hoàng Hoa Thám đã chọn con đường khác, cách thức khác để giải phóng dân tộc và họ đã làm nên sự kiện lịch sử vĩ đại như ta đã nói tới: Cách mạng mùa Thu năm Ất Dậu 1945.
Cuộc Cách mạng xảy ra cách đây bảy mươi ba năm, nhưng những gì nổi bật trong mùa Thu ấy vẫn còn chưa mờ phai trong ký ức dân tộc. Ký ức về một cơn lũ lịch sử ở khắp ba miền dâng tràn ào ạt làm vỡ toác thành trì thực dân, phát xít xâm lược và phong kiến phản động. Ký ức về lá cờ đỏ sao vàng như các đuốc lửa dẫn dắt những người cùng khổ đi phá kho thóc của Nhật. Ký ức về Đoàn quân Việt Nam đi chung lòng cứu quốc trong cơn quặn đẻ của lịch sử để dân tộc ta từ bóng tối bước ra ánh sáng. Ký ức về ngày Quốc khánh mồng Hai tháng Chín dưới lồng lộng trời thu và giữa nắng vàng rực rỡ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khẳng định: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do độc lập ấy..,
Ý chí quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do độc lập ấy.., của đồng bào và chiến sĩ ta đã thể hiện hùng hồn, đậm nét trong chín năm kháng chiến chống thực dân Pháp tiếp theo, trong hai mươi năm đánh đế quốc Mỹ xâm lược và trong công cuộc gìn giữ bảo vệ Tổ quốc hôm nay. Cái giá độc lập tự do đất nước, hòa bình thống nhất non sông là vô cùng to lớn, không sao kể xiết. Chặng đường dân tộc đi tới hôm nay có thể nói đầm đìa mồ hôi và máu. Mồ hôi Việt, máu Việt thấm đẫm trên những nẻo non sông kể cả khi chiến tranh và ngay cả khi đất nước đã hòa bình. Ai có thể vô cảm được trước hàng vạn nấm mộ liệt sĩ có tên và chưa xác định được danh tính nối dài từ Nam ra Bắc. Ai có thể sung sướng hưởng thụ khi những di họa của các cuộc chiến còn chưa hết trong mỗi làng thôn, khu phố, trong một thế hệ và nhiều thế hệ. Có những con người không hề biết mùi bom đạn, chất độc da cam lại phải mang cuộc chiến tàn khốc trong mình... Nói như thế để vừa trân quý cuộc sống hòa bình hôm nay vừa phải biết tri ân những người đã ngã xuống và quan trọng hơn là biết sống, làm việc vì Tổ quốc, vì nhân dân.
Chúng ta chấp nhận hy sinh để giành lại và gìn giữ độc lập là để mang lại hạnh phúc cho dân tộc. Độc lập phải được gắn liền với tự do và hạnh phúc của nhân dân. Đó là nguyên tắc, là mục đích không thay đổi của Cách mạng Việt Nam. Sau Cách mạng Tháng Tám, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhắc tới vấn đề này. Từ năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Ngày nay, chúng ta đã xây dựng nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Nhưng nếu nước được độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì. Bác mong muốn: Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Người còn căn dặn cán bộ ta: Các cơ quan của Chính phủ từ toàn quốc đến các làng đều là đầy tớ của nhân dân... hay: Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh...
Hạnh phúc của nhân dân là ai cũng có cơm ăn, ai cũng có áo mặc, ai cũng được học hành. Mỗi người dân là một chủ nhân của chế độ mới, còn cán bộ chính quyền phải thực sự là công bộc của dân. Họ phải lo nỗi lo của dân, khổ nỗi khổ của dân, đau nỗi đau của dân và luôn hết lòng vì nhân dân phục vụ. Chính quyền cách mạng là chính quyền của dân, do dân và vì dân đúng nghĩa, không phải là thứ bánh vẽ hay khẩu hiệu mị dân. Nhân dân các tầng lớp trong xã hội theo Đảng làm Cách mạng Tháng Tám và kháng chiến sau này với niềm tin Đảng cộng sản Việt Nam không có quyền lợi nào khác ngoài quyền lợi của dân tộc.
Hạnh phúc của nhân dân là được sống trong một xã hội phát triển, tiến bộ và văn minh.
Cách mạng Tháng Tám tỏa sáng vào dân tộc khát vọng Việt Nam được sánh vai với các nước tiến bộ trên thế giới. Chẳng phải ngẫu nhiên mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích chọn Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của cách mạng Pháp năm 1791 để mở đầu bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày nay). Những giá trị mang ý nghĩa nhân loại là quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc cũng chẳng hề xa lạ với dân tộc Việt Nam. Chỉ tiếc, là những nước mà Hồ Chí Minh trích chọn Tuyên ngôn trước, sau trở thành kẻ thù xâm lược của dân tộc ta. Bi kịch chính là ở chỗ này. Giá như Pháp và Mỹ thấu hiểu dân tộc Việt Nam thì chắc chắn sau mùa Thu năm 1945 ấy đã không xảy ra các cuộc chiến tranh hao người tốn của cả hai phía. Nhân dân Việt Nam không phải ghi vào lịch sử của mình hai cuộc kháng chiến yêu nước, anh hùng mà phía bại trận là những kẻ thù xứng đáng ở xứ sở sản sinh ra hai bản Tuyên ngôn nổi tiếng tiến bộ và nhân văn trên.
Đối chiếu với những lời Bác Hồ căn dặn, những đảng viên cán bộ chân chính không khỏi xót lòng khi phải chứng kiến sự xuống cấp của đạo đức xã hội bây giờ cùng nạn tham nhũng đã gây ra nhiều hậu quả cho đất nước, làm xói mòn niềm tin của nhân dân vào Đảng và chính quyền. Như các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, cuộc chiến chống tham nhũng vẫn không thể không dựa vào dân. Dân mới đủ trăm tay nghìn mắt, dân mới có trăm phương nghìn kế, dân mới hội tụ được những sức mạnh vô tận để tiêu diệt giặc nội xâm có tên là tham nhũng. Cách mạng Tháng Tám cho ta bài học về sức mạnh của nhân dân. Khi nhân dân đã đồng lòng, quyết chí thì không một thế lực nào, kẻ thù nào có thể tác oai tác quái được. Không tập hợp được nhân dân thì mọi cuộc cách mạng đều coi như thất bại. Tôi nghĩ, phải đưa tinh thần Cách mạng Tháng Tám vào công cuộc chống giặc nội xâm hôm nay. Đó là, phải hết sức tin dân, trọng dân, dựa vào dân để chống tham nhũng.
Một đất nước phát triển, một xã hội trong sạch, một chế độ dân chủ là ước mong của nhân dân ta. Người dân Việt Nam thực sự có hạnh phúc ngay trên Tổ quốc mình khi những điều đó trở thành hiện thực. Đừng bao giờ quên, hạnh phúc, tự do của nhân dân là mục tiêu cao đẹp của Cách mạng mùa Thu năm 1945. Độc lập dân tộc và hạnh phúc nhân dân gắn liền với nhau như đôi cánh chim đất nước. Bao giờ Tổ quốc sẽ bay lên cao với đôi cánh tuyệt vời đó? Câu hỏi không dành riêng cho ai trên hành trình Việt Nam cùng nhân loại tiến về phía trước.