Với nỗ lực đẩy lùi “vấn nạn” béo phì, thế giới đã có nhiều quan niệm cũng như cách thức giảm cân. Tuy nhiên, từ đột phá trong ứng dụng thành tựu sinh học phân tử mới đây, các nhà khoa học Mỹ khẳng định phương pháp giảm cân khoa học là phải có cơ chế tác động trúng đích vào mỡ trắng - yếu tố bệnh sinh của tình trạng thừa cân, béo phì.
Không thể “cưỡng ép” cơ thể giảm cân
Đánh vào tâm lý mong muốn nhanh chóng lấy lại vóc dáng, những cách giảm cân được thổi phồng có tác dụng “làm tan mỡ” trong thời gian ngắn dễ được lòng chị em. Kỳ thực đây lại là những cách gây nhiều mối nguy cho sức khỏe trong khi không tác động trúng đích vào thủ phạm gây tăng cân là mỡ trắng. Những cách giảm cân “cưỡng ép” cơ thể từ bên ngoài dưới đây được xem là những phương pháp phi sinh lý, không có cơ chế rõ ràng:
Xông hơi nước, tắm ốm (hay còn gọi là ép cân bằng nhiệt): Thi thoảng cũng được sử dụng cho các vận động viên ép cân tạm thời khi thi đấu. Biện pháp này gây mất nước bằng việc dùng nhiệt độ để tăng tiết mồ hôi. Trọng lượng cơ thể có thể giảm tương ứng với lượng nước thoát ra nhưng khi bù nước, cơ thể sẽ trở về mốc cân nặng ban đầu.
Một số loại dụng cụ, máy massage, đai quấn nóng: Đã có trường hợp gây giật điện khi sử dụng nguồn điện cao và quấn trực tiếp vào người, đặc biệt nguy hiểm với những người có tiền sử cao huyết áp, tim mạch, hô hấp, bệnh cấp tính, phụ nữ có thai và cho con bú... Có thể bị rát, phỏng thậm chí bị phỏng nặng ở những vùng da tiếp xúc với đai. Đặc biệt, sản phụ sau sinh quấn nóng với muối hạt, gừng... làm cản trở quá trình tử cung co lại, nguy cơ băng huyết tăng cao.
Phương pháp dùng kem bôi tan mỡ, kem massage: Là xu hướng rầm rộ của thế giới từ những năm 90 của thế kỷ trước. Tuy nhiên, ngay trong thời điểm đó đã bị giới chuyên môn gọi là “kem bôi trong mơ”, hoặc “phương pháp thần thánh phi lý” bởi lý do rất khó tác động sâu, “thấm” đến lớp mỡ dày và sâu dưới da, càng không thể tiếp cận mỡ bám quanh nội tạng là tác nhân chính gây ra các bệnh mạn tính nguy hiểm liên quan đến tim mạch, hô hấp, bài tiết, ung thư... Cách này cũng dễ gây nóng, rát, nổi mụn nước, viêm da, gây kích ứng mạnh, đặc biệt khi bôi trên diện tích rộng. Ngay cả trong trường hợp các loại kem có thể thấm qua lớp biểu bì cũng sẽ theo hệ tuần hoàn chạy quanh cơ thể chứ không thể “thông minh” để xác định được sẽ giảm mỡ ở vùng nào.
Trên thực tế, chưa có bằng chứng khoa học cho thấy tác dụng giảm mỡ, giảm cân của những phương pháp trên. Đây là những cách gây mất nước tại chỗ, có thể làm giảm vòng eo một vài centimet nhưng sau khi bù nước thì cân nặng, số đo trở lại bình thường.
Ngoài ra, những cách tác động từ bên trong như dùng thuốc giảm cân cấp tốc, uống thuốc xổ, ăn kiêng khắc nghiệt hay chế độ ăn low-carb, low-fat... cũng không giảm cân an toàn, hiệu quả bởi thực chất làm mất nước - điện giải, kích thích cường giao cảm dẫn đến chán ăn, nôn ói, gây tiêu chảy để cơ thể “sụt cân” trong thời gian đầu. Nguy hiểm hơn, một số thuốc còn chứa thành phần nguy hiểm cho sức khỏe tim mạch.Vừa qua, đã có trên 72 loại thuốc giảm cân loại này bị cơ quan chức năng tịch thu, tiêu hủy và cấm lưu hành, sử dụng.
Giảm mỡ trắng hiệu quả khi tác động ở cấp độ tế bào
Theo nguyên tắc giảm cân, có thể giảm năng lượng đầu vào và tăng năng lượng tiêu hao để giảm trọng lượng cơ thể. Tuy nhiên, dưới áp lực của cuộc sống công nghiệp, hiện đại và gấp gáp như hiện nay, việc giảm ăn, tăng vận động trở thành bài toán khó với nhiều người và cần một phương pháp hỗ trợ hiệu quả, trúng đích.
PGS.TS.BS. Nguyễn Hoài Nam, Giảng viên ĐH Y Dược TP.HCM cho biết, thực chất, mỡ trắng - tác nhân gây thừa cân béo phì là “kẻ thù” rất khó đánh bại nếu không tác động tận gốc vào quá trình hình thành và tích tụ. Bằng công nghệ sinh học phân tử, các nghiên cứu tại Mỹ gần đây đã chỉ ra rằng, giảm mỡ ở cấp độ tế bào có ý nghĩa quyết định thành công của việc giảm cân, bởi tế bào mỡ trắng nếu không bị ngăn chặn kịp thời bằng phương pháp khoa học sẽ nhanh chóng bành trướng về số lượng và kích thước, phá hủy vóc dáng cân đối đồng thời gây ra các bệnh mạn tính nguy hiểm kéo theo.
Mới đây, Trung tâm Nghiên cứu InterHealth Nutraceuticals (Mỹ) phát hiện hoạt chất sinh học thiên nhiên trong Belaunja và Mangastin có tác động cùng lúc, làm giảm hoạt động của thụ thể PPARγ (yếu tố trực tiếp tác động đến việc gia tăng về số lượng và kích thước của tế bào mỡ trắng) ngay ở quá trình biệt hóa nguyên bào sợi đầu dòng, ngăn cản sự hình thành và tích tụ của tế bào mỡ trắng mới.
Đồng thời, Belaunja và Mangastin hạn chế biểu hiện của loại protein bảo vệ giọt mỡ là Perilipin, nhờ đó men lipase mới có thể tiếp cận giọt mỡ và “rút” mỡ ra làm giảm kích thước tế bào mỡ trắng.
Nghiên cứu này được xem là bước đột phá trong việc điều trị thừa cân, béo phì.Kết quả nghiên cứu lâm sàng trên người sử dụng được Trường đại học California - Davis (Mỹ) công bố mới đây cho thấy: Nhờ cơ chế can thiệp tận gốc vào yếu tố bệnh sinh của quá trình tăng cân, các hoạt chất sinh học thiên nhiên từ Belaunja và Mangastin có tác dụng trong việc giảm cân nặng (5,2 kg), giảm số đo vòng eo (11,9 cm), vòng hông (6,3 cm) và chỉ số BMI (5,2 kg/m3) sau 8 tuần sử dụng.
Để tinh chất Belaunja và Mangastin phát huy tối đa tác dụng giảm cân, người thừa cân, béo phì nên kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý và tập thể dục đều đặn 30 phút mỗi ngày. Đây chính là “3 nguyên tắc vàng” giúp giảm và kiểm soát cân nặng trúng đích, an toàn.
Bài, ảnh: HÀ BÌNH MINH
Video cơ chế làm giảm tích tụ và tăng li giải mỡ trắng của hoạt chất sinh học thiên nhiên: