Bắc Kạn là một tỉnh miền núi phía Đông Bắc của Tổ quốc và hiện đứng thứ 6/10 tỉnh có số người nhiễm HIV/100.000 dân cao nhất toàn quốc. Người nhiễm HIV/AIDS đã bao phủ kín 8/8 huyện, thị và ngày càng lan rộng ra cộng đồng...
Nỗ lực để giảm nhiễm HIV/AIDS
Ông Lục Văn Trường - Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh cho biết, năm 2013, số nhiễm mới HIV được phát hiện, báo cáo, số bệnh nhân AIDS và tử vong do AIDS đều giảm so với năm 2012. Như vậy, từ năm 2008 đến nay, dịch có xu hướng chững lại với khoảng 100 ca nhiễm mới/năm (trong khi những năm trước đó khoảng trên 200 ca/năm).
Mặc dù điều kiện về kinh tế còn nhiều khó khăn, giao thông trở ngại (nhất là tới các vùng sâu, vùng xa của tỉnh), người dân tộc thiểu số ở Bắc Kạn chiếm tới 60% (trình độ và ngôn ngữ hạn chế) nhưng với sự nỗ lực của các cấp, các ngành cũng như cộng đồng dân cư, công tác phòng chống HIV/AIDS ở Bắc Kạn đã có nhiều bước tiến quan trọng, góp phần không nhỏ trong việc hạn chế dịch HIV/AIDS lây lan ra cộng đồng.
Để đạt được kết quả đó, Bắc Kạn đã rất tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền đấu tranh phòng chống ma túy và triển khai nhiều hoạt động nhằm giảm lây nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng như: tổ chức truyền thông tại vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, triển khai chương trình điều trị methadone cho người nghiện chích ma túy, chương trình cấp bao cao su, trao đổi bơm kim tiêm... Các hoạt động truyền thông được lồng ghép vào Chương trình Mục tiêu quốc gia phòng, chống HIV/AIDS và các dự án khác. Hiện Bắc Kạn mới triển khai được một cơ sở điều trị methadone vào ngày 21/11/2013, với 14 trường hợp được điều trị khởi liều và tiến tới triển khai, mở rộng tiếp tại các huyện Chợ Đồn, Bạch Thông...
Nhiều người bị nhiễm HIV/AIDS đã được cung cấp và hưởng các dịch vụ chăm sóc, điều trị, được nâng cao kiến thức về cách phòng, chống lây nhiễm cho cộng đồng và gia đình. Ông Lục Văn Trường cho biết thêm, thời gian đầu triển khai hoạt động trao đổi bơm kim tiêm gặp rất nhiều khó khăn, mặc dù đã có các hội nghị đồng thuận nhưng vẫn bị người dân gỡ xuống hoặc ném đá (khi đặt các hộp bơm kim tiêm cố định). Nhiều cán bộ cũng chưa hiểu hết ý nghĩa của hoạt động này, coi cung cấp bơm kim tiêm là vẽ đường cho hươu chạy... Thế nhưng tình hình này nay đã được cải thiện rõ rệt.
Và những khó khăn
Mặc dù dịch giảm nhưng Bắc Kạn vẫn là tỉnh nằm trong số 10 tỉnh có tỷ lệ nhiễm HIV/100.000 dân cao nhất trong toàn quốc và phía trước vẫn là những khó khăn, thách thức. Ông Trường cho biết, dịch vẫn có nguy cơ lây lan rộng ra cộng đồng và ở các vùng sâu, vùng xa. Trong khi đó, tỉnh mới chỉ tập trung triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS (dự phòng, chăm sóc, điều trị) ở những nơi có số lượng người nhiễm cao (thị xã Bắc Kạn, huyện Bạch Thông, Chợ Mới...). Các chương trình, dự án cũng thường tập trung ở các khu vực này chứ chưa phủ sóng hết các huyện. Hiện tỉnh chưa triển khai được xét nghiệm HIV và đếm tế bào CD4 tại tỉnh mà phải chuyển gửi về Thái Nguyên để thực hiện.
Bên cạnh đó, địa bàn dân cư ở Bắc Kạn sống không tập trung, đi lại khó khăn, dân số phân bố không đều, người dân tộc thiểu số chiếm số đông mà nhân lực làm công tác phòng, chống HIV/AIDS tại các huyện, thị xã còn thiếu, phải kiêm nhiệm nhiều chương trình và hay luân chuyển vị trí công tác. Sự phân biệt kỳ thị của cộng đồng với người nhiễm HIV/AIDS và tâm lý tự kỳ thị của người nhiễm HIV còn cao đã vô tình tạo ra rào cản trong việc tiếp cận các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.
Hiện nay và thời gian tới, nguồn lực tài trợ quốc tế bị giảm, ngân sách quốc gia đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS hạn hẹp trong khi Bắc Kạn lại là một tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn... nên để ứng phó với công tác phòng, chống HIV/AIDS trong thời gian tới, ông Trường trăn trở: Phải có sự nỗ lực rất lớn và phối hợp chặt chẽ của tất cả các cấp, các ngành, đoàn thể và của cả cộng đồng...
Bài, ảnh: Thu Hương