Tiếp tục Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII, ngày 27/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Nhiều đại biểu (ĐB) tán thành với sự cần thiết ban hành luật, ghi nhận những điểm mới của dự thảo luật. Tuy nhiên, một số ĐB cũng cho rằng, dự thảo luật chưa chạm được bản chất của một số vấn đề quan trọng, chưa có biện pháp xử lý thỏa đáng những bất cập của hệ thống pháp luật hiện hành.
Cần quy định giới hạn thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật
Đề cập về vấn đề quyền lập quy của các bộ ngành và chính quyền các địa phương, đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình), Nguyễn Thị Kim Thúy (TP. Đà Nẵng) cho rằng, hiện nay, các bộ, ngành vẫn là các cơ quan chủ yếu soạn thảo văn bản pháp luật; dẫn đến những bất cập về chất lượng vì khi các bộ ngành vừa là cơ quan đề xuất soạn thảo, vừa là cơ quan ban hành hướng dẫn và tổ chức thực hiện, quản lý nhà nước sẽ dẫn đến một xu hướng tự nhiên là nhiều chính sách dành thuận lợi cho cơ quan quản lý nhà nước, đẩy khó khăn cho các đối tượng chịu sự điều chỉnh của văn bản, mà không có cơ chế nào hạn chế hệ quả của việc này.
Phát biểu tại buổi thảo luận, ĐB Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) cho biết, thực tế 8 năm thi hành luật hiện hành cho thấy rất rõ những bất cập về các văn bản hướng dẫn luật. Nhiều luật được ban hành nhưng không có văn bản hướng dẫn kịp thời. Tình trạng nợ đọng văn bản hướng dẫn kéo dài nhiều năm chưa chấm dứt. Người dân và doanh nghiệp chờ thông tư hơn chờ luật, nghị định và khá nhiều công chức ở cơ sở từ chối thực hiện thủ tục với lý do chưa có thông tư hướng dẫn. Họ cũng sợ thông tư hơn sợ luật, nghị định vì không ít trường hợp thông tư hạn chế quyền và nghĩa vụ của họ nhiều hơn so với luật và nghị định. Luật ở trên trời còn thông tư thì dưới đất. Dự thảo luật lần này chưa đưa ra giải pháp nào để giải quyết có hiệu quả tình trạng này. ĐB Lộc đề nghị, dự thảo luật cần quy định giới hạn thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật của các bộ, ngành, địa phương để bảo đảm tập trung thực thi quyền lập pháp của Quốc hội và quyền ban hành văn bản hướng dẫn thi hành luật của Chính phủ.
Liên quan đến vấn đề này, ĐB Phạm Đức Châu (Quảng Trị) nêu ý kiến: “Lâu nay rất nhiều người thắc mắc, muốn đình chỉ, bãi bỏ văn bản thì áp dụng hình thức nào, văn bản nào. Nếu Khoản 1 Điều 11 quy định rằng khi điều chỉnh, sửa đổi bổ sung việc thi hành văn bản của chính cơ quan đó được ban hành. Theo tôi, phải quy định rất chặt, đúng là cơ quan đó được ban hành văn bản đình chỉ, sửa đổi, bổ sung nhưng phải cùng hình thức, nếu không sẽ dễ dẫn đến lạm quyền. Ví dụ: Quốc hội ban hành hiến pháp, ban hành luật thì khi sửa đổi luật phải bằng luật, chứ không phải bằng nghị quyết của Quốc hội”.
Phải có định hướng rõ ràng
Ngày 28/11, Quốc hội họp phiên bế mạc, tiến hành biểu quyết thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 35/2012/QH13 của Quốc hội về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm; Nghị quyết về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Trước đó, trong ngày 27/11, với đa số đại biểu tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam và Luật Công an nhân dân (sửa đổi);… Chúng tôi thông tin chi tiết trên suckhoedoisong.vn.
Tại buổi thảo luận, nhiều đại biểu cũng cho rằng, là đạo luật ban hành luật, Luật Ban hành văn bản pháp luật có nhiệm vụ tạo khuôn khổ thiết lập cơ chế vận hành cho toàn thể hệ thống lập pháp và lập quy. Dự thảo đã chú ý đưa nội dung chính sách thành một nội dung xuyên suốt của quá trình xây dựng văn bản pháp luật, đó là một tiến bộ vượt bậc. Tuy nhiên, trong dự thảo luật lại không định nghĩa chính sách là gì, bao gồm những nội dung nào, căn cứ vào đâu để đánh giá chính sách? Toàn bộ quy trình xây dựng pháp luật sau đó chạy theo chính sách, dựa theo chính sách nhưng người biên soạn và thẩm định văn bản pháp luật đều không biết chính sách đó được xác định như thế nào, cần phải đáp ứng yêu cầu tối thiểu gì? Việc thiếu định hướng của các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật ngay từ khi xem xét, đề xuất ý tưởng khiến người soạn thảo giống như “đẽo cày giữa đường” không biết theo định hướng nào. Thực tế cho thấy, một số văn bản được ban hành thời gian qua không rõ mục tiêu, phạm vi, đối tượng điều chỉnh và nguyên tắc xây dựng chính sách, dẫn tới những hiểu lầm và tranh luận không cần thiết hoặc nội dung dự thảo không đúng với chủ trương, định hướng của người có thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật. Vì vậy, dự thảo luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật cần làm rõ điều này.
Cũng tại phiên thảo luận, còn nhiều ý kiến khác về tên gọi, phạm vi điều chỉnh và bố cục của dự án luật; thẩm quyền ban hành và hình thức văn bản pháp luật; việc tổ chức soạn thảo văn bản pháp luật và quy trình thảo luận cho ý kiến và chỉnh lý văn bản pháp luật.
T. Phong
