Tết Kỷ Hợi cũng là dịp để chúng ta để ý đến cuộc sống thanh bình êm ả của loài lợn - một cuộc sống triền miên trong vũ điệu múa đôi của ăn và ngủ. Những giấc ngủ ngon lành và bền vững của họ hàng nhà “ủn” cũng có thể khiến chúng ta chạnh lòng nghĩ đến sự biến động và mất mát về giấc ngủ trong kỷ nguyên phát triển hiện nay.
Giấc ngủ bị đe dọa trong thế giới hiện đại
Trong nhiều thế kỷ, con người hầu như không để ý đến vai trò quan trọng bậc nhất của giấc ngủ. Chỉ đến khi giấc ngủ bị thế giới hiện đại đe dọa và hủy hoại bằng áp lực kinh tế, sự bùng nổ thông tin, sự tăng tốc nhịp sống và sự biến dạng của lối sống gây ra những stress, con người mới giật mình nhận ra sự mất mát món quà quý, lớn lao mà tạo hoá ban tặng cho mình. Từ đó, các giải pháp y học, các quy tắc sinh hoạt và các chiến lược quốc gia được đưa ra để bảo vệ giấc ngủ cho nhân loại.
Theo báo Mỹ, những năm gần đây, có tới 50 triệu người dân của nước này bị suy giảm chất lượng cuộc sống do ngủ kém. Rất nhiều người Mỹ thực sự chọn cách sống ngủ ít để tận dụng thời gian làm việc hay hưởng thụ. Một khảo sát gần đây của Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia đã báo cáo rằng những người trưởng thành ở Mỹ ngủ trung bình dưới 7 giờ/đêm trong tuần làm việc, trong đó 33% chỉ ngủ 6 tiếng rưỡi hoặc ít hơn mỗi đêm được đưa vào nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh tim. Các nghiên cứu y học gần đây đã cảnh báo, thiếu ngủ có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như bệnh béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường, trầm cảm và giảm sức đề kháng của cơ thể, tâm trí và cơ thể luôn hoạt động ở mức thấp hơn mức tối ưu. Mặt khác, thiếu ngủ có thể gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động chiều sâu của não và tâm trí. Khi chúng ta ngủ vào ban đêm, bộ não của chúng ta thực sự đang thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt cao để xử lý những gì chúng ta đã trải qua trong ngày, cả ý thức và tiềm thức. Giống như một thư ký tốt, nó sắp xếp những ký ức được hình thành gần đây nhất của chúng ta, sao chép chúng và làm cho chúng ổn định trước khi gửi chúng vào kho lưu trữ để có thể lấy ra khi cần thiết. Giấc ngủ tốt cho phép bộ não của chúng ta có khả năng nhận diện chính xác cái cụ thể khi đối mặt với sự đa dạng áp đảo trong tâm trí. Trong khi ngủ, một số ký ức có thể được cắt tỉa và một số khác được củng cố, thậm chí có thể hình dung trong khi chúng ta ngủ, có một người kiểm duyệt quyết định điều gì quan trọng hay không. Bằng chứng gần đây cho thấy bộ não “rất khôn ngoan” về những gì nó thực sự muốn ghi nhớ và những gì không đáng để lưu giữ trong tâm trí. Thậm chí giấc ngủ có thể giúp chúng ta tìm thấy ý nghĩa trong những kiến thức chúng ta thu nhận được trong ngày hôm đó.
Các nghiên cứu cũng cho thấy giấc ngủ tốt ảnh hưởng tới vẻ đẹp của con người. Trong khi chúng ta ngủ, các hormon của cơ thể ban đêm như melatonin kích thích giấc ngủ phục hồi và miễn dịch. Hormon tăng trưởng tăng vọt, kích thích tăng cường và sửa chữa cơ bắp và xương. Đường tiêu hóa có chu kỳ “ngủ” riêng, loại bỏ các chất thải và độc tố có thể cản trở làn da sáng khỏe. Ngay cả bộ não đang ngủ của chúng ta cũng vẫn làm việc, xử lý ký ức và khôi phục các chất hóa học thần kinh quan trọng đối với tâm trạng vui tươi và khuôn mặt hạnh phúc. Chỉ thiếu một vài đêm ngon giấc, sức khỏe, sắc đẹp, tâm trạng và năng suất trong ngày sẽ bị ảnh hưởng sâu sắc.
Theo Hội đồng Bác sĩ Maharishi Ayurveda - một hệ thống y học Hindu truyền thống có nguồn gốc từ tiểu lục địa Ấn Độ, giấc ngủ là một trong những trụ cột hỗ trợ của cuộc sống, cần được thường xuyên củng cố vững chắc. Giấc ngủ chất lượng làm trẻ hóa cơ thể và tâm trí, giúp con người hoạt động ở mức cao nhất khi thức dậy. Giấc ngủ rất quan trọng vì nó giúp tăng cường chất Ojas - sản phẩm tốt nhất của tiêu hóa, một tác nhân sinh học hỗ trợ sự sống chính trong cơ thể bằng khả năng điều phối sự hài hoà nhất quán giữa tâm trí, cơ thể và nội tâm. Nó hoạt động như một chất giảm sốc, giúp cách ly tâm trí khỏi căng thẳng hàng ngày và tăng cường hệ thống miễn dịch bẩm sinh của cơ thể.
Giấc ngủ với quân nhân và các vận động viên
Theo David K.Randal (1)- tác giả cuốn Cõi mộng (DreamLand), các quân nhân ở bất cứ đâu cũng đều phải làm tất cả mọi thứ, ngoại trừ giấc ngủ. Cuộc sống của họ được lập trình đến từng phút. Trên chiến trường, họ không được quyết định giờ nào thức, giờ nào ngủ, giờ nào ăn sáng. Trong những tình huống chiến tranh căng thẳng, quân đội thường bị thiếu ngủ liên miên, dẫn đến những hậu quả không lường trước được như việc lính Mỹ đã bắn cháy xe tăng của quân mình và bắn vào đồng đội trong cuộc chiến tranh vùng Vịnh ngày 25/2/1991. Sau khi tìm ra nguyên nhân của việc này là sự thiếu ngủ, Lầu Năm Góc đã cố gắng dùng các giải pháp khoa học khác nhau để bù đắp cho việc thiếu ngủ của các quân nhân, nhưng đều không hiệu quả. Năm 2007, Lầu Năm Góc đã đi đến kết luận rằng cho đến nay, không có một loại thuốc hoặc cơ chế nào có thể tái tạo hoặc thay thế được giấc ngủ. Để khắc phục điều này, một kỹ thuật quân sự bí mật được cho là giúp bất cứ ai ngủ chỉ trong 2 phút đã được quân đội Mỹ sử dụng để giúp họ ngủ thiếp đi khi ở trong tình huống không được yên bình, như trên chiến trường. Bí quyết được trình bày chi tiết trong cuốn sách Thư giãn và giành chiến thắng: Hiệu suất vô địch được xuất bản lần đầu năm 1981. Cuốn sách này được công bố trên mạng gần đây đã đạt được sức hút lớn.
Mặc dù giấc ngủ được công nhận là một yếu tố quan trọng cho hiệu suất thể thao tối ưu và sức khỏe tổng thể, nhưng người ta hiểu rất ít về giấc ngủ của vận động viên xung quanh thi đấu. Theo báo Mỹ, trong số 40% người Mỹ ngủ ít hơn 7 giờ mỗi đêm có cả các vận động viên chuyên nghiệp. Không ngủ đẫy giấc dẫn đến sự thay đổi trong chuyển hóa carbohydrate, sự thèm ăn, lượng thức ăn và tổng hợp protein - tất cả đều dẫn đến giảm hiệu suất thể thao, đặc biệt trong các sự kiện đòi hỏi sức chịu đựng kéo dài. Hiệu suất cạnh tranh cao nhất chỉ có thể xảy ra khi giấc ngủ của vận động viên là tối ưu. Gần đây, dữ liệu về các vận động viên ưu tú của Úc được công bố cho thấy phần lớn các vận động viên thể thao đồng đội của nước này không có chiến lược khắc phục tình trạng ngủ ngắn hoặc ngủ không sâu trong tình trạng luôn phải đối phó với những căng thẳng, độ trễ máy bay và lịch trình đòi hỏi. Điều này có thể gây ra những thách thức cho các vận động viên chuyên dụng nhất.
Nhiều vận động viên báo cáo giấc ngủ tồi tệ hơn trong đêm trước các cuộc thi quan trọng. Một nghiên cứu về giấc ngủ của các vận động viên trước khi thi đấu đã được thực hiện. Kết quả 64% vận động viên cho thấy ngủ kém hơn ít nhất 1 lần trong các đêm trước một cuộc thi quan trọng trong 12 tháng qua, trong đó, 82,1% với lý do chính gây ra giấc ngủ kém được chỉ ra là suy nghĩ và lo lắng. Nhìn chung, 59,1% vận động viên thể thao đồng đội cho biết họ không có chiến lược khắc phục giấc ngủ kém so với các vận động viên cá nhân. Trong khi đó, các vận động viên thể thao cá nhân càng già càng kém ngủ. Giấc ngủ kém của các vận động viên trước khi thi đấu là tình huống chứ không phải là vấn đề giấc ngủ toàn cầu. Giấc ngủ kém là phổ biến trước các cuộc thi lớn ở các vận động viên Úc, tuy nhiên, hầu hết các vận động viên không có ý niệm và kinh nghiệm gì về các chiến lược để vượt qua giấc ngủ kém. Truyền thông các nước đã khuyến cáo về thực trạng này, yêu cầu các huấn luyện viên và các nhà khoa học cần theo dõi và giáo dục các vận động viên thể thao cá nhân và đồng đội để tạo điều kiện cho giấc ngủ trước các cuộc thi quan trọng. Mặt khác, trong tương lai, các nhà nghiên cứu nên đặt mục tiêu tiến hành can thiệp giấc ngủ đối với các nhóm vận động viên khác nhau, so sánh kết quả và thiết lập thêm các hướng dẫn và công cụ can thiệp cho vận động viên để giải quyết nhu cầu ngủ và sự rối loạn giấc ngủ cụ thể của họ.
(1). David K.Randal-Cõi mộng-cuộc phiêu lưu kỳ lạ của ngành khoa học về giấc ngủ - NXB Văn hóa thông tin, 2014