Không hẹn mà gặp, những ngày cuối năm 2016, đầu năm 2017, Kẹp hạt dẻ - một trong những vở vũ kịch nổi tiếng nhất thế giới “hội ngộ” khán giả Thủ đô và TP. Hồ Chí Minh. Ở Hà Nội, có Kẹp hạt dẻ do Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam (VNOB) và Nhà hát ballet lừng danh nước Nga Talarium Et Lux biểu diễn. Trong khi đó, ở phía Nam có Kẹp hạt dẻ của Nhà hát Giao hưởng Nhạc vũ kịch TP. Hồ Chí Minh (HBSO).
Câu chuyện về sự tương đồng và khác biệt
Nhà hát ballet Talarium Et Lux trình diễn Kẹp hạt dẻ tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Hà Nội. Đây là lần thứ hai nhà hát này đến với khán giả Thủ đô, sau thành công vang dội từ vở kịch múa Hồ thiên nga năm 2015. Trong khi đó, VNOB trình diễn Kẹp hạt dẻ trong chương trình chuỗi hoạt động biểu diễn nghệ thuật tại Nhà hát Lớn theo chủ trương bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống, xây dựng tác phẩm chất lượng cao của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Với HBSO, đây là lần thứ 6 vở kịch múa này tái ngộ khán giả TP. Hồ Chí Minh. Cả ba phiên bản Kẹp hạt dẻ đều kể câu chuyện về cô bé Clara và giấc mơ kỳ ảo trong đêm Giáng sinh. Một điều rất đáng mừng là tất cả đều được công chúng đón nhận nồng nhiệt. Ngay cả Kẹp hạt dẻ phiên bản Việt cũng trong tình trạng cháy vé trước giờ biểu diễn.
Kẹp hạt dẻ của Nhà hát Talarium Et Lux đã mang đến cách nhìn, cách cảm thụ ballet mới mẻ cho khán giả Việt Nam.
Dù cùng xoay quanh một câu chuyện nhưng rõ ràng, cách kể chuyện của Nhà hát ballet Talarium Et Lux độc đáo, sáng tạo và hấp dẫn hơn so với Kẹp hạt dẻ phiên bản Việt. Là nhà hát chủ trương xây dựng phong cách trình diễn kết hợp giữa ballet cổ điển và hiện đại, Kẹp hạt dẻ của Talarium Et Lux được làm mới, sinh động hơn nhờ công nghệ màn hình không gian 3D. Sự hỗ trợ đắc lực của hình ảnh, màu sắc từ màn hình lớn đã giúp các diễn viên thăng hoa trong biểu diễn, đồng thời giúp khán giả dễ hình dung, cảm nhận về một không gian huyền ảo, thơ mộng trong đêm Giáng sinh.
Bên cạnh đó, Kẹp hạt dẻ phiên bản Nhà hát Talarium Et Lux cũng có thêm những chi tiết khác so với phiên bản gốc làm câu chuyện hấp dẫn và kịch tính hơn. Chẳng hạn như chi tiết ở phần mở đầu tại nhà Clara, khi lũ trẻ đang vui sướng vì được phát quà thì bất ngờ một người đàn ông đeo mặt nạ bí ẩn xuất hiện. Đó là một ảo thuật gia, ông là người đã tặng cô bé Clara chiếc kẹp hạt dẻ có hình chú lính chì bằng gỗ; chi tiết nhà ảo thuật biến cô bé thành nàng công chúa xinh đẹp và Kẹp hạt dẻ trở thành một chàng hoàng tử đẹp trai; chi tiết vua chuột tấn công hai người khi trên đường đến xứ sở thần tiên; chi tiết cây đũa thần của hoàng tử...
Một điều đáng chú ý là Nhà hát Talarium Et Lux rất “biết cách” để đưa nghệ thuật ballet - môn nghệ thuật được coi là hàn lâm, cổ điển đến với các em nhỏ. Trước khi Kẹp hạt dẻ đến Việt Nam, cuộc thi tìm kiếm vũ công nhí tham gia vở diễn đã được tổ chức. 20 em nhỏ tài năng nhất được tuyển chọn, đào tạo để được đứng chung sân khấu với các diễn viên Nga tài danh. Các em đã có màn trình diễn xuất sắc kéo dài 25 phút ở phần mở đầu vở diễn. Được biết, vì sức hút của cuộc thi và vở kịch, một số em nhỏ đã bay từ Mỹ về Việt Nam để được thi tuyển, tham gia vào vở diễn.
Câu chuyện về sự thay đổi
Cảm nhận chung của nhiều khán giả, Kẹp hạt dẻ của Nhà hát Talarium Et Lux đã mang đến cách nhìn, cách cảm thụ ballet mới mẻ, truyền niềm đam mê cho nhiều bạn nhỏ Việt Nam. Có được điều này phải kể đến sự nỗ lực của nhà hát trong việc thay đổi để theo kịp sự biến đổi của nhịp sống hiện đại. Kết hợp múa ballet cổ điển với các yếu tố hiện đại (ngôn ngữ múa hiện đại, sự hỗ trợ của các phương tiện kỹ thuật...) là xu hướng phát triển của nhiều nhà hát ballet trên thế giới hiện nay.
Còn nhớ, vở múa Hồ thiên nga của Nhà hát Talarium Et Lux mang đến Việt Nam năm 2015 đã làm khán giả “choáng ngợp” vì sự tinh tế, lộng lẫy từ hình ảnh 3D, ánh sáng laser... Sự kết hợp giữa yếu tố truyền thống và công nghệ hiện đại đã tạo nên sức sống mới cho câu chuyện tình yêu mà rất nhiều người đã biết đến trong Hồ thiên nga. Cái kết của câu chuyện cũng được thay đổi, khác so với phiên bản gốc. Thay vì cái chết của thiên nga xinh đẹp Odile, hoàng tử Siegfried đánh bại phù thủy Von Ronthbart. Sau đó, Odile và hoàng tử Siegfried sống hạnh phúc bên nhau, khép lại một câu chuyện tình đẹp.
Hồi tháng 6/2016, Nhà hát ballet hàng đầu thế giới Opera de Paris cũng có buổi biểu diễn nghệ thuật mang tên Paris Ballet tại Hà Nội. Những trích đoạn ballet kinh điển và đương đại, trong đó có Giselle, Kẹp hạt dẻ... đã được trình diễn trên sân khấu. Kỹ thuật, kỹ xảo của các diễn viên đỉnh cao ballet Pháp không phải bàn luận nhưng một điều rất đáng quan tâm là nỗ lực sáng tạo, đổi mới mạnh mẽ để ballet trở nên gần gũi hơn với khán giả. Sự kết hợp nhuần nhuyễn ngôn ngữ múa ballet cổ điển với hiện đại đã giúp các tác phẩm, trích đoạn múa diễn tả chân thực những cung bậc cảm xúc của con người đương đại.
Vì sao những tác phẩm ballet của Nhà hát Talarium Et Lux hay Opera de Paris luôn được công chúng trên toàn thế giới chào đón? Do danh tiếng của nhà hát hay các diễn viên ballet đỉnh cao? Điều không thể phủ nhận là những nhà hát hàng đầu thế giới này luôn nỗ lực khẳng định thương hiệu bằng cách tìm tòi cái mới, đưa những yếu tố mới vào các tác phẩm múa ballet nhưng không đánh mất đi giá trị cốt lõi của ballet cổ điển. Có lẽ, đây chính là điều tạo nên sức hút của nhà hát mà ballet Việt rất cần học hỏi và thử nghiệm?
Trở lại câu chuyện Kẹp hạt dẻ của Nhà hát Talarium Et Lux. Khi xem phần trình diễn của các vũ công Việt nhí trên sân khấu này, nhiều người nhận định rằng, giấc mơ về sự phát triển của ballet Việt hoàn toàn có thể được hiện thực hóa trong tương lai. Các vũ công Việt nhí thực sự tài năng và tỏa sáng trên sân khấu lớn, khi “đứng chung sân” với những ngôi sao ballet tên tuổi hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, tôi cho rằng, giấc mơ về sự phát triển của ballet Việt vẫn còn rất xa bởi thực tế cho thấy, Việt Nam không thiếu vũ công tài năng nhưng một nền ballet cần nhiều hơn những tài năng nhảy múa.
Việc đầu tư tiền tỷ để mời các nhà hát ballet hàng đầu thế giới đến Việt Nam biểu diễn là việc làm cần thiết để thông qua đó, nghệ sĩ Việt có cơ hội học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, khán giả có cơ hội thưởng thức nghệ thuật đỉnh cao. Chia sẻ với báo giới, một số nhà tổ chức chương trình bày tỏ mong muốn phối hợp với các nhà hát ballet lớn trên thế giới xây dựng chương trình có sự tham gia của các vũ công Việt nhí để lưu diễn trong khu vực và trên thế giới. Thiết nghĩ, song song với việc làm này, các “Mạnh Thường Quân” cũng cần quan tâm, đầu tư, tạo cú hích cho ballet Việt phát triển. Ballet Việt không thiếu nghệ sĩ có tài, có tâm nhưng lại thiếu “đất” dụng võ và cơ hội để tỏa sáng...