Sau khi theo dõi các thông tin về tình trạng khí thải từ các nhà máy nhiệt điện thuộc Khu Công nghiệp Vũng Áng, chiều 22/4, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình có văn bản chỉ đạo Bộ Tài nguyên - Môi trường chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Hà Tĩnh và các cơ quan liên quan kiểm tra, làm rõ các thông tin liên quan.
Phó Thủ tướng yêu cầu xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, các cơ quan liên quan phải đề xuất giải pháp xử lý, khẩn trương báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Ngày 26/4 tới, Bộ Công Thương sẽ cử đoàn kiểm tra tới Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa để kiểm tra thực tế tại các khu vực sản xuất, xử lý chất thải và làm việc với lãnh đạo doanh nghiệp này.
 |
| Cá chết hàng loạt ở Hà Tĩnh |
Về tình trạng khí thải từ các nhà máy nhiệt điện thuộc Khu Công nghiệp Vũng Áng, Bộ trưởng Bộ Công Thương - Trần Tuấn Anh đã quyết định thành lập đoàn công tác kiểm tra tình hình sản xuất, bảo vệ môi trường tại đây.
Thành phần đoàn công tác gồm có Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp làm trưởng đoàn; lãnh đạo Tổng cục Năng lượng; lãnh đạo Vụ Công nghiệp nặng; lãnh đạo Sở Công Thương tỉnh Hà Tĩnh.
Đồng thời, cuối giờ chiều 22/4, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đã ký công văn hỏa tốc gửi tới Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, thông báo về việc cử đoàn công tác đến doanh nghiệp này làm việc về tình hình sản xuất, bảo vệ môi trường.
Thời gian làm việc sẽ bắt đầu từ 8h30’ ngày 26/4, trong đó sẽ bao gồm kiểm tra thực tế tại các khu vực sản xuất, xử lý chất thải. Sau đó, đoàn sẽ làm việc với lãnh đạo công ty tại văn phòng.
Trong công văn này, Bộ trưởng Công Thương cũng đề nghị phía Hưng Nghiệp Formosa chuẩn bị tài liệu và bố trí lãnh đạo làm việc với đoàn công tác.
Bộ nói chưa, chủ đầu tư nói đã cấp phép
Theo báo Thanh niên, tại Hà Tĩnh, ngày 22/4, ông Hồ Anh Tuấn, Trưởng ban Quản lý khu kinh tế tỉnh cho biết, hệ thống đường ống xả thải dài 1,5 km, đường kính 1,5 m được Bộ Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) cho phép lắp đặt để xả nước thải đã qua xử lý của Formosa, nằm trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã được cơ quan chức năng phê duyệt.
Theo ông Khâu Nhân Kiệt, Giám đốc bộ phận an toàn vệ sinh môi trường của Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (chủ đầu tư dự án Formosa), mỗi ngày đêm, dự án Formosa xả thải 12.000 m3 nước thải, tuy nhiên nguồn nước này trước khi xả thải ra môi trường đã được xử lý qua quy trình tự động khép kín, đạt tiêu chuẩn của Bộ TN-MT.
Thế nhưng ông Hoàng Dương Tùng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ TN-MT lại khẳng định: “đến nay, Formosa chưa được cấp phép xả thải xuống biển. Hiện các cơ quan chức năng của Bộ vẫn đang tiến hành các bước thủ tục kiểm tra, thẩm định cần thiết. Nếu hệ thống xử lý nước thải, xả thải đạt tiêu chuẩn mới được cấp phép hoạt động”. Theo ông Tùng, việc lấy mẫu nước thải của dự án Formosa để kiểm tra được tiến hành định kỳ 1 lần/quý. Tất cả các lần lấy mẫu kiểm định từ năm 2015 đến nay đều đạt tiêu chuẩn. Kết quả kiểm định các mẫu nước, tìm ra nguyên nhân gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt sẽ được công bố trong vài ngày tới.
Về thông tin Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh vừa sử dụng hóa chất tẩy rửa đường ống rồi xả ra biển, ông Kiệt thừa nhận, Formosa mới nhập về một lượng lớn hóa chất tẩy rửa, để tẩy đường ống, tránh tình trạng tắc nghẽn. Khi sử dụng, hóa chất này có pha với nước để làm loãng và sau khi rửa đường ống, đều được xử lý qua hệ thống mới cho thải ra biển.
Về việc xả thải ra biển của Formosa, bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) đặt vấn đề, theo nguyên tắc nếu nước thải sau khi xử lý (đạt tiêu chuẩn quy định) được phép thải ra môi trường. Nhưng tại sao họ lại phải đặt ở ngầm dưới đáy biển như vậy? Bộ TN-MT làm thế nào để quản lý nguồn nước mà Formosa thải ra là đúng tiêu chuẩn? “Formosa là một siêu dự án hiện vẫn còn đang trong quá trình xây dựng và mới chỉ có vài ba nhà máy đi vào hoạt động.
Nếu Formosa thật sự là nguyên nhân thì trong tương lai mức độ ô nhiễm môi trường sẽ còn đến mức nào? Một dự án lớn như Formosa cần có đánh giá môi trường chiến lược và từng dự án nhỏ trong đó phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường. Tôi không biết là dự án này có tuân thủ theo các quy tắc đó không. Nếu có, những thông tin như vậy cần phải được công khai ra cho công chúng để những người có chuyên môn góp ý.
Thông tin cần phải được minh bạch với người dân. Nếu những thông tin về Formosa được công khai thì chỉ cần nhìn vào các nhà máy nhỏ trong đó hoạt động sản xuất cái gì thì các chuyên gia cũng dễ dàng xác định, khoanh vùng được nguyên nhân gây ô nhiễm”, bà Khanh nói.
TS Lê Phát Quới, Viện Tài nguyên và môi trường, Đại học Quốc gia TP HCM, cho biết ông quan sát ảnh vệ tinh của Googlemap thấy rằng chất lượng nước ở khu vực Vũng Áng khác so với các nơi khác và biến đổi dài xuống các tỉnh phía nam: “Tôi cho rằng hiện tượng cá chết hiện nay tác động từ khu vực Vũng Áng có thể là nguyên nhân chính. Tuy nhiên, đây chỉ mới là những suy luận bước đầu còn thực tế như thế nào thì cần phải điều tra, phân tích kỹ càng vì nó liên quan đến hoạt động của một doanh nghiệp nên cần phải thận trọng”.
Về việc Formosa xây dựng hệ thống xả thải khổng lồ dưới biển, TS Quới khẳng định, theo nguyên tắc nước thải đã qua xử lý được xả ra môi trường phải được đặt “nổi” để các cơ quan chức năng dễ dàng theo dõi, giám sát chứ không thể đặt “chìm” như vậy. Bởi thông thường các doanh nghiệp chỉ muốn xả thải trực tiếp ra môi trường vì việc xử lý chất thải nước thải rất tốn kém. Nên khi có một đường ống xả thải ngầm, “bí mật” như vậy sẽ không khỏi khiến người ta nghi ngờ về việc xử lý nước thải của họ.
Theo TS Vũ Ngọc Long, Viện trưởng Viện Sinh thái học miền Nam, thông tin về việc có đường ống xả thải khổng lồ dưới biển Vũng Áng khiến ông liên tưởng đến việc Công ty Vedan xả thải trộm ra sông trước kia. Nếu thật sự có một đường ống xả thải như vậy thì nó thật sự là điều hết sức nguy hiểm cho môi trường. Hiện tượng cá chết kéo dài dọc bờ biển miền Trung cho thấy mức độ ô nhiễm môi trường nước biển trên một khu vực rất rộng lớn.
Đoàn công tác của Bộ TN-MT “làm việc bí mật”
Trong khi đó, đoàn công tác của Bộ TN-MT đến làm việc với lãnh đạo Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1 và Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa (đều đóng tại Khu kinh tế Vũng Áng). Tuy nhiên, báo chí không được tham dự và các thông tin về buổi làm việc cũng không được tiết lộ.
Theo quan sát của PV, ngày 22/4, dọc bờ biển Vũng Áng, đoạn qua các xã: Kỳ Nam, Kỳ Phương, Kỳ Lợi (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh), cá, tôm, mực, ghẹ, ốc, ngao, sò vẫn tiếp tục chết dạt vào bờ với mật độ khá dày và bốc mùi hôi thối. Nước biển ở những khu vực này có màu khác thường, đặc biệt tại khu vực gần cảng biển Vũng Áng, nước có màu đen như màu nước xỉ than.
Theo báo Dân trí, Khu liên hợp Formosa Hà Tĩnh là một trong nhiều dự án mà Formosa đầu tư vào Việt Nam. Tổng mức đầu tư giai đoạn 1 của dự án này khoảng 10 tỷ USD, bao gồm khu liên hợp sản xuất thép, nhiệt điện và cảng nước sâu tại khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh. Sau khi hoàn thành, đây dự kiến sẽ là một trong những khu liên hợp gang thép lớn nhất Đông Nam Á.
Sau nhiều tai tiếng liên quan đến xây dựng trái phép, sập giàn giáo... thì mới đây, dự án này lại dính nghi án lùm xùm xả thải ra môi trường. Hồi đầu tháng 3/2016, lực lượng công an tỉnh Hà Tĩnh đã bắt tại trận và lập biên bản với hai xe ben đổ trộm hàng tấn chất thải gồm chai lọ, cao su, sắt thép, nhiều thùng chứa hóa chất... xuống khu đất sát đường thuộc phường Kỳ Liên, Kỳ Anh, Hà Tĩnh.
Sau đó, Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Hà Tĩnh cũng đã khẳng định sẽ thành lập đoàn công tác về làm việc với chính quyền địa phương và chủ đầu tư dự án để giải quyết việc đổ rác thải công nghiệp ra môi trường.
Trước đó, các nhà máy nhiệt điện tại KCN Vũng Áng (Hà Tĩnh) đang nhả những cột khổng lồ, tạo nên những đám mây xám xịt, ô nhiễm.
Được biết, tại KCN Vũng Áng, hiện có 2 nhà máy nhiệt điện, một là nhiệt điện Vũng Áng 1 (của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam) với 2 tổ máy có công suất 1.200 MW và Nhà máy nhiệt điện Formosa, với 5 tổ máy, trong đó hiện tổ máy đốt than số 1 có công suất 150 MW./.