Con tôi gần 2 tuổi, cháu hay bị ốm, sốt, mỗi lần đi khám bác sĩ lại cho dùng thuốc khác nhau, lúc thì uống, lúc thì cho đặt hậu môn, tiêm, xịt họng... Xin quý báo cho biết tại sao lại như vậy và mỗi đường dùng thuốc như vậy tác dụng khác gì nhau?
Nguyễn Minh Anh (Hà Nội)
Tương tác thuốc ở cơ thể trẻ em có những nét khác biệt cơ bản với người lớn vì trẻ đang trong quá trình phát triển, mức độ trưởng thành của các tổ chức cũng chưa hoàn thiện. Tùy theo tình trạng, điều kiện cụ thể mà bác sĩ sẽ có chỉ định cách đưa thuốc vào cơ thể khác nhau.
Với đường uống: thuốc sẽ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố của đường tiêu hóa như dịch tiêu hóa, độ rỗng của dạ dày, nhu động ruột, trong đó đáng chú ý mức độ bài tiết dịch vị và acid HCl ở trẻ em tính theo kilôgam thể trọng thấp hơn rất nhiều so với người lớn, nhất là ở trẻ thiếu tháng và trẻ sơ sinh. Mức độ này chỉ đạt được độ tương đối ổn định khi trẻ trên 2 tuổi. Bên cạnh đó tốc độ làm rỗng dạ dày ở trẻ em, nhất là trẻ sơ sinh rất chậm, khoảng 6 - 8 tháng mới đạt được như người lớn, vì vậy phần lớn các thuốc dùng đường uống cho trẻ dưới 8 tháng tuổi sẽ hấp thu chậm hơn, do vậy ở lứa tuổi này người ta khuyến cáo nên dùng đường tiêm tĩnh mạch để thuốc hấp thu tối đa và ổn định hơn.
Với đường tiêm bắp: trẻ nhỏ cơ bắp chưa phát triển, lưu lượng máu tới cơ vẫn còn thấp, vì vậy khả năng hấp thu chậm; hơn nữa tiêm bắp cũng gây một điều phiền toái khác là làm trẻ rất đau, vì vậy khuyến cáo là hạn chế dùng cách đưa thuốc này.
Với đường trực tràng (đặt hậu môn): có ưu điểm trong các trường hợp trẻ bị nôn hoặc các trường hợp mà trẻ không uống thuốc được. Hấp thu qua đường trực tràng khá tốt và nhanh, nên cần lưu ý đến tình trạng ngộ độc thuốc có thể xảy ra nếu không tính toán liều cẩn thận. Và khi trẻ bị tiêu chảy thì không được dùng thuốc qua đường trực tràng.
Đường hấp thu qua da: với trẻ em cũng hay được dùng, nhưng da trẻ rất mỏng nên khả năng hấp thu qua da rất lớn. Nếu da bị tổn thương khả năng hấp thu càng tăng, do đó dễ dẫn đến ngộ độc; ngoài ra, da trẻ em rất nhạy cảm nên cần để ý đến các phản ứng kích thích tại chỗ.
Hấp thu qua niêm mạc hô hấp: ngày nay với các thuốc dạng xịt, khí dung thì phương thức này càng được sử dụng nhiều do niêm mạc hô hấp mỏng, nhiều mạch máu nên khả năng hấp thu thuốc tốt. Tuy nhiên, nếu dùng nhiều các thuốc co mạch sẽ làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp.
BS. Vân Anh