Mỗi ngày, có hơn 36 triệu người sử dụng các chế phẩm thuốc giảm đau, bao gồm cả những loại thuốc kê toa và những loại thuốc không cần kê toa. Theo một nghiên cứu của Hiệp hội Các bệnh Tiêu hóa (Hoa Kỳ), những người sử dụng các chế phẩm giảm đau không những dùng sai mà còn không để ý đến những tác dụng của nó. Trong năm 2005, sự thiếu cẩn trọng nói trên đã đưa đến 103.000 trường hợp nhập viện và 16.500 trường hợp tử vong. Vì vậy, nếu sử dụng thuốc giảm đau dài hạn, người dùng thuốc cần đặc biệt quan tâm đến những tác dụng phụ sau đây.
Nghiện thuốc: nhiều bác sĩ đã kê cho bệnh nhân những thuốc giảm đau hạng nặng như hydrocodone trong những trường hợp đau mãn tính hoặc đau kéo dài. Điều không may là những thuốc giảm đau này sẽ gây nghiện, nhất là những người sử dụng thuốc trong khoảng thời gian dài. Theo Cơ quan Quản lý Lạm dụng chất nghiện và sức khỏe tâm thần (Mỹ), có khoảng 6 triệu người Mỹ đã bị nghiện những thuốc giảm đau loại này.
Viêm loét, xuất huyết đường tiêu hóa: khi sử dụng những liều cao aspirine và những loại thuốc kháng viêm không steroidal (Non-Steroidal Anti Inflammatory Drugs -NSAIDS) có thể gây tổn hại các màng nhầy ở dạ dày và hệ tiêu hóa trên tạo nên sự viêm loét, xuất huyết ở hệ tiêu hóa. Sự lở loét đường tiêu hóa thường gây ói mửa, sụt cân, những trường hợp nghiêm trọng cần được can thiệp bằng phẫu thuật. Sử dụng liều cao ibuprofen trong vòng 3 ngày có thể gây xuất huyết đường tiêu hóa, gây đau dạ dày...
Huyết áp cao: theo một nghiên cứu gần đây của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, nếu phụ nữ sử dụng những loại thuốc giảm đau không có chứa aspirine sẽ tăng khả năng bị cao huyết áp gấp 2 lần. Riêng aspirine thì chưa có bằng chứng gây cao huyất áp ở phụ nữ.
Gãy xương: một nghiên cứu thực hiện trong năm nay được đăng tải trên chuyên san General Internal Medicine đã cho thấy nhóm thuốc giảm đau opioids có thể làm tăng tần suất gãy xương ở người lớn trên 60, nhất là khi sử dụng nhóm thuốc này với những liều lượng lớn hơn 50mg.
Tổn thương thận: paracetamol và ibuprofen có thể gây tổn thương thận nếu sử dụng trong thời gian dài hoặc được sử dụng bởi những người đã có “tiền án” về thận. Vì vậy, tuyệt đối phải được dùng đúng theo chỉ định của thầy thuốc.
Tổn thương gan: những loại thuốc giảm đau có chứa paracetamol có thể làm tổn thương gan một cách nghiêm trọng nếu dùng sai cách. Triệu chứng của một lá gan bị tổn thương bao gồm chán ăn, buồn nôn, nếu không được điều trị đến nơi đến chốn có thể làm suy gan hoặc thậm chí tử vong. Tuy nhiên, những rủi ro cho gan sẽ được giảm nếu đừng bao giờ sử dụng thuốc giảm đau quá liều đã được chỉ định hoặc là sử dụng một thời gian dài hơn chỉ định.
DS. NGUYỄN BÁ HUY CƯỜNG
(ĐH. Dược Murdoch - Úc)