Thời gian gần đây, báo chí đưa tin phát hiện lồng đèn nhựa Trung Quốc chứa chất gây nguy hại cho sức khỏe là cadimi. Lượng cadimi qua kiểm nghiệm chứa trong đồ chơi rất bắt mắt trẻ con gấp đến 123 lần mức cho phép trong Bộ tiêu chuẩn an toàn đồ chơi do Bộ Khoa học-Công nghệ nước ta ban hành. Sau đây là giải đáp thắc mắc về độc chất cadimi.
Cadimi là chất gì, thường được sử dụng trong các hoạt động gì?
Cadimi có tên khoa học là cadmium, ký hiệu là Cd, là một nguyên tố vô cơ. Cd được phân vào nhóm kim loại nặng, trong đó Cd cùng với chì, thủy ngân (cũng là kim loại nặng) là các độc chất thuốc loại độc nhất đối với cơ thể con người. Trong ngành dược, một dược phẩm ra đời lưu hành đến tay người tiêu dùng bắt buộc không được chứa kim loại nặng (tức kiểm nghiệm không được chứa kim loại nặng như chì, thủy ngân, cadimi quá ngưỡng cho phép). Trong cuộc sống, Cd được dùng trong sản xuất pin, acquy, dùng mạ kim loại. Vì Cd khi tạo các hợp chất cho màu sắc đẹp khác nhau, như Cd sulfid cho màu vàng, Cd selenid cho màu đỏ, Cd oxid cho màu nâu…, mà các hợp chất Cd còn được dùng làm phẩm màu trong sản xuất sơn. Do Cd rất độc, độc gấp nhiều lần so với chì, mà người ta quy định Cd không chứa quá giới hạn cho phép trong môi trường, đặc biệt trong các sản phẩm có dùng các hợp chất chứa độc chất này.
Ngưỡng tối đa cho phép Cadimi có trong đồ chơi trẻ em là bao nhiêu? Nếu hàm lượng Cadimi có trong sơn phủ của lồng đèn nhựa cao hơn gấp 123 lần mức chophép, như báo chí phản ánh thì có thể gây ra hậu quả như thế nào?
Lượng Cd được phép có trong đồ chơi trẻ em theo tiêu chuẩn Việt Nam là 60mcg/kg tức lớp sơn phủ đồ chơi không được chứa quá 60mcg Cd trong một kg lớp sơn phủ đó. Trong sơn phủ của lồng đèn nhựa mà báo chí đưa tin cao hơn gấp 123 lần mức chophép tức là chứa đến 7.390mcg/kg Cd là qua cao. Trẻ con tiếp xúc với đồ chời này lâu ngày sẽ bị ngộ độc Cd. Cd có thể có trong không khí do sản xuất sản phẩm mà Cd có thể phát tán dạng bụi mù (lưu ý trong khói thuốc lá có chứa Cd tuy lượng rất nhỏ) mà các nước có quy định mức cho phép Cd trong không khí không quá 50mcg/m3.
Các cơ quan quản lý chức năng nước ta rất cần thường xuyên kiểm tra đồ chơi trẻ con và kể cả dụng cụ đồ dùng sinh hoạt như cốc thủy tinh, đồ nhựa chén bát… in hình màu mè sặc sỡ đang lưu hành xem có đạt tiêu chuẩn không được chứa độc chất Cd và cả chì quá giới hạn cho phép hay không. Riêng đối với các bậc cha mẹ cần nâng cao ý thức bảo vệ không để trẻ bị nhiễm độc chất từ việc lựa chọn đồ chơi cho trẻ. Tốt nhất không chọn đồ chơi sơn phủ màu sắc sặc sỡ, lòe loẹt. |
Đối với trẻ em đã lỡ tiếp xúc, cắn, ngậm lồng đèn với lớp nhựa có hàm lượng Cadimi cao, thì hậu quả có thể gây ra như thế nào?
Trẻ con khi chơi đồ chơi không chỉ sờ, nắm mà còn hay liếm, cắn, ngậm chắc chắn sẽ hấp thu dộc chất nếu đồ chơi đó chứa độc chất. Ngày nay, người ta đã xác định tác hại của Cd khi Cd xâm nhiễm vào cơ thể người. Cd là nguyên nhân dẫn đến nhiều loại bệnh như loãng xương, thiếu máu, suy gan thận rất nặng, gây nhiều loại ung thư như ung thư tuyến tiền liệt, ung thư phổi, đối với phụ nữ có thai thì làm tăng nguy cơ gây dị dạng cho thai nhi.
Có cách nào để hạn chế được nguy hiểm do Cadimi mang lại, khi trẻ đã lỡ tiếp xúc với chúng?
Tốt nhất là không để trẻ không tiếp xúc và để bị xâm nhiễm Cd vào trong cơ thể. Nếu trẻ lỡ tiếp xúc với Cd và độc chất này đã xâm nhiễm thì không thể loại trừ chúng ra khỏi cơ thể để trẻ không bị tác hại. Nếu bị ngộ độc Cd, có một số triệu chứng giúp nhận biết như mệt mỏi, nhức đầu, ói mửa thiếu máu, mất vị giác, rối loạn chức năng thận… , nhưng đối với trẻ thì thật khó nhận biết vì chúng chưa có khả năng mô tả. Khi đã bị ngộ độc Cd chỉ có thể trị các triệu chứng của rối loạn chứ không có thuốc chữa trị ngộ độc Cd đặc hiệu. Vì vậy, tốt nhất là đừng để Cd có điều kiện tiếp xúc, xâm nhiễm làm hại trẻ.
Ngoài ra, pin có trong lồng đèn, nếu trẻ cắn, ngặm vào có gây nguy hiểm gì không?
Có nhiều loại pin, trong đó có một số là pin chứa Cd. Các pin đều có lớp vỏ ngoài bảo vệ, nếu trẻ chỉ sờ nắm pin thì có thể không việc gì nhưng nếu trẻ ngậm, cắn loại pin có chứa Cd (chưa kể trẻ có thể nuốt như báo cáo của các bệnh viện nhi về trẻ nuốt pin loại nút áo đã xảy ra) thì trẻ có thể bị nguy hiểm do ngộ độc độc chất.
Có khuyến cáo như thế nào đến người tiêu dùng, các ông bố bà mẹ trước mối nguy hiểm mà Cadimi đang đe dọa?
Trước vụ đồ chơi trẻ có chứa Cd được phát hiện thì đã có các thông tin về ngộ độc chì do tiếp xúc với sản phẩm có dư lượng chì quá cao cho trẻ là đối tượng rất dễ bị nhiễm độc chì. Vì vậy, xin có ý kiến, các cơ quan quản lý chức năng nước ta rất cần thường xuyên kiểm tra đồ chơi trẻ con và kể cả dụng cụ đồ dùng sinh hoạt như cốc thủy tinh, đồ nhựa chén bát… in hình màu mè sặc sỡ đang lưu hành xem có đạt tiêu chuẩn không được chứa độc chất Cd và cả chì quá giới hạn cho phép hay không. Riêng đối với các bậc cha mẹ cần nâng cao ý thức bảo vệ không để trẻ bị nhiễm độc chất từ việc lựa chọn đồ chơi cho trẻ. Tốt nhất không chọn đồ chơi sơn phủ màu sắc sặc sỡ, lòe loẹt. Cần có sự nghi ngờ đồ chơi cho trẻ càng có nhiều màu sắc “bắt mắt” càng có nguy cơ chứa chất phủ là độc chất của Cd và chì. Trẻ chơi đồ chơi bị nghi ngờ ấy không thu nhiều về sự giải trí và giáo dục mà chỉ có hại do không quản lý tốt về chất lượng.
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC