Trong rất nhiều lĩnh vực, ngành nghề hiện nay, công tác quản lý bị lỏng lẻo và chỉ đến khi xảy ra vấn đề thì các cơ quan hữu quan mới... nắm bắt và “làm chuồng”. Và du lịch cũng vậy, chỉ sau một số vụ tai nạn của du khách gần đây tại Lâm Đồng, người ta mới ngã ngửa ra rằng lâu nay du lịch mạo hiểm vẫn được nhiều công ty đua nhau khai thác trong khi việc đầu tư hầu như chẳng ai quan tâm...
Xử lý “cầm chừng”
Sau vụ việc 3 du khách nước ngoài tử vong, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) tỉnh Lâm Đồng cùng các cơ quan liên quan đã lập tức họp bàn để giải quyết tình hình và chấn chỉnh loại hình du lịch mạo hiểm.
Ông Nguyễn Văn Quang, Giám đốc Trung tâm Điều hành hướng dẫn du lịch Đà Lạt (Trung tâm ĐHHDDL), thuộc Công ty Cổ phần Du lịch Lâm Đồng (Dalat Tourist), đơn vị quản lý thác Datanla cho biết đã ra thông báo dừng các hoạt động du lịch mạo hiểm tại thác Datanla. Ông Quang cho biết, mô hình du lịch mạo hiểm tự phát khoảng 10 năm qua, một thời gian dài các đơn vị tự ý đưa khách xuống khu vực thác để thám hiểm qua hình thức đi bộ, trượt thác, đu dây vượt thác...
Du lịch mạo hiểm cần phải đặt sự an toàn cho du khách lên hàng đầu.
Từ tháng 7 đến tháng 9/2015, Sở VH-TT&DL tỉnh Lâm Đồng đã phải tổ chức rất nhiều cuộc họp giữa Dalattourist với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh du lịch mạo hiểm nhưng không có kết quả. Chỉ đến đầu năm nay, sau nhiều lần họp bàn, một số công ty du lịch mạo hiểm mới bắt đầu ký kết hợp tác với Dalattourist. Mặc dù vậy, vẫn có công ty du lịch mạo hiểm tổ chức tour đưa du khách đu dây vượt thác “chui” để không phải mất tiền mua vé vào khu vực thác.
Đáng chú ý, như lời ông Mai Viết Đảng, Chánh Thanh tra Sở VH-TT&DL Lâm Đồng, nhiều lần Thanh tra Sở đã tiến hành kiểm tra, thu giữ các phương tiện của những đơn vị hoạt động không phép, mời họ lên làm việc nhưng các đơn vị này không chấp hành. Thế nhưng thay vì tăng cường kiểm tra gắt gao để hạn chế tuyệt đối, những công ty kiểu này lén lút đưa khách tham gia mạo hiểm. Chính việc xử lý không dứt khoát của cơ quan quản lý đã để tình trạng diễn ra kéo dài.
Năm 2015 không dưới 5 lần đơn vị này mời các doanh nghiệp kinh doanh du lịch mạo hiểm họp để bàn và khuyến cáo. Trong đó có những công ty du lịch thiếu nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, công cụ hỗ trợ... nhưng vẫn được cấp phép hoạt động. Việc thành lập công ty quá dễ đã gây ra nhiều hệ lụy, không chỉ đơn thuần là chuyện tai nạn.
Một số công ty cạnh tranh về giá bằng cách làm tour giá thấp, cắt xén rất nhiều điều kiện an toàn, trang thiết bị, chưa kể điều kiện sinh hoạt của du khách. Rồi họ lại “ăn” vào tiền bia, tiền đồ uống của khách. Một số công ty lại hạ giá bằng cách tuyển cả sinh viên làm hướng dẫn viên cho những tour đưa khách đi liên tỉnh.
Muộn còn hơn không
Dẫu biết có muộn màng sau khi để xảy ra những sự cố đáng tiếc trên, tuy nhiên việc siết chặt lại quy định đối với tất cả các công ty du lịch đang tham gia khai thác tại khu vực thác Datanla nói riêng, cũng như nhiều khu vực du lịch mạo hiểm khác là vô cùng cần thiết và cấp bách.
Chánh Thanh tra Sở VH-TT&DL Lâm Đồng Mai Viết Đảng nhận định, Sở đã có các hướng dẫn cụ thể về loại hình du lịch này nhưng nhiều doanh nghiệp không chấp hành, không làm theo quy chuẩn nào cả, bất chấp các khuyến cáo về tính rủi ro, sự hiểm nguy của loại hình du lịch mạo hiểm. Có đơn vị không được cấp phép vẫn hoạt động. Nhiều công ty không liên kết mua vé chính thức để sử dụng các thiết bị hiện đại của khu du lịch mà tổ chức tour chui nên không đảm bảo an toàn. Thanh tra sở nhiều lần kiểm tra thu giữ các phương tiện của những đơn vị hoạt động không phép, mời họ lên làm việc họ cũng không chịu lên. Năm 2015 không dưới 5 lần đơn vị này mời các doanh nghiệp kinh doanh du lịch mạo hiểm để họp bàn và khuyến cáo.
Theo bà Trần Thị Hồng Nhạn, Tổng Giám đốc Dalat Tourist, đơn vị chủ quản thác Datanla, trong khi Dalat Tourist đã mua sắm các thiết bị hiện đại tiêu chuẩn châu Âu, thuê chuyên gia người Pháp huấn luyện cho các hướng dẫn viên... Thế nhưng một số công ty không qua dịch vụ của Dalat Tourist mà tổ chức du lịch thể thao mạo hiểm chui tại thác Datanla. Vì cạnh tranh không lành mạnh, các đơn vị kinh doanh du lịch mạo hiểm đã nhận tour với giá rất rẻ, không thể bảo đảm các điều kiện để hình thành những tour có chất lượng cao. Có tour giá rẻ chỉ 400.000-600.000đ/người, trong khi Trung tâm ĐHHDDL xây dựng mức giá từ 40-65USD/người (tùy tour ngắn hay dài).
Thiết nghĩ, nhờ có cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ với nhiều đèo, núi, thác, rừng..., tiềm năng của loại hình du lịch mạo hiểm ở Việt Nam rất lớn... Tuy nhiên, những lỗ hổng chết người của du lịch mạo hiểm đang bộc lộ rõ nét.
Ở các nước, đây là chuyên ngành được đào tạo bài bản, vấn đề an toàn luôn đặt lên hàng đầu. Hiện nay phần lớn những công ty đang khai thác loại hình này ở Việt Nam là tay ngang, tự học lẫn nhau và học trên mạng. Mặt khác ở Việt Nam không có quy chuẩn gì đối với loại hình này, ngay cả huấn luyện viên cũng không có chứng chỉ chuyên môn, chủ yếu là tự đúc kết kinh nghiệm. Hướng dẫn viên càng không có nghiệp vụ, nhiều người chỉ làm nhiệm vụ tập trung khách. Để loại hình này phát triển, thu hút nhiều khách quốc tế thì cơ quan quản lý du lịch cần phải đặt ra các quy chuẩn, rà soát và xử lý kiên quyết với những đơn vị tổ chức thiếu chuyên nghiệp, không đảm bảo điều kiện.