Dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt: Kỳ vọng sẽ có những đột phá mới

thảo luận về Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành. QH cũng thảo luận ở tổ về dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước và dự án Luật An ninh mạng.

Trước đó, chiều 10/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 4, QH làm việc tại hội trường, nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Đây là lần đầu tiên dự án luật này được trình ra QH.

Một phiên thảo luận tại hội trường, Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV.

Được thành lập theo định hướng của Chính phủ: Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) và Phú Quốc (Kiên Giang) là ba đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt được kỳ vọng sẽ đem lại những đột phá mới trong phát triển KT-XH của Việt Nam. Cụ thể, đặc khu kinh tế Vân Đồn được định hướng trở thành đô thị du lịch sinh thái biển - đảo chất lượng cao còn đặc khu kinh tế Phú Quốc định hướng trở thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng, giải trí, dịch vụ thương mại và mua sắm quốc tế. Riêng với đặc khu Bắc Vân Phong, dù định hướng chủ yếu phát triển về cảng biển nước sâu, dịch vụ logistics cảng biển quốc tế theo thế mạnh của khu vực này, nhưng dịch vụ, du lịch và vui chơi giải trí tổng hợp cũng là lĩnh vực được ưu tiên phát triển.

Trình bày tờ trình dự án luật, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt nhằm luật hóa chủ trương, chiến lược, kế hoạch phát triển KT-XH về đặc khu kinh tế và xây dựng một số đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt của Đảng. Mặc dù vậy, kinh nghiệm trong xây dựng, quản lý một số đặc khu, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao là tiền đề quan trọng để chúng ta thành lập các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc. Đây là những đơn vị có vị trí chiến lược và có tiềm năng phát triển một số ngành, nghề có thể cạnh tranh quốc tế.

Các đặc khu kinh tế này đã và đang trở thành đầu tàu phát triển, có tính lan tỏa và tiếp tục được hoàn thiện, thành lập mới ở trình độ cao hơn. Do vậy, cần thiết phải xây dựng luật điều chỉnh riêng để tạo cơ sở pháp lý áp dụng đối với mô hình phát triển mới tại 3 đơn vị này.

Thẩm tra tờ trình dự án luật này của Ủy ban Pháp luật cho thấy, qua thảo luận, có hai loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất tán thành phương án 1 và cho rằng phương án này thể hiện được tính “đặc biệt” về tổ chức bộ máy chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, đáp ứng yêu cầu thử nghiệm đổi mới nhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy như được nêu trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm BCHTW Đảng khóa XII. Tuy nhiên, loại ý kiến này đề nghị cân nhắc thêm để làm rõ hơn cơ chế thực hiện giám sát đối với Trưởng Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt bảo đảm hiệu lực, hiệu quả, tránh tình trạng lạm dụng quyền lực.

Loại ý kiến thứ hai tán thành phương án 2 vì cho rằng phương án này bảo đảm phù hợp với Hiến pháp năm 2013 và thống nhất với Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015; thể hiện tính nhất quán về tổ chức của hệ thống bộ máy chính quyền địa phương, bảo đảm nguyên tắc “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”; bảo đảm tính đại diện và quyền làm chủ, quyền giám sát của nhân dân ở các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Tuy nhiên, loại ý kiến này đề nghị cần rà soát để thiết kế lại cách thức thành lập, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND và Chủ tịch UBND đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt để thể hiện rõ hơn tính đặc thù, tính cải cách, đột phá.

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng.

Do còn ý kiến khác nhau, Ủy ban Pháp luật báo cáo QH xem xét, cho ý kiến thêm về vấn đề này. Theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của QH, dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt được dự kiến trình QH cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4 và thông qua tại Kỳ họp thứ 5.

Ủy ban Pháp luật nhận thấy đây là một dự án luật lớn, nội dung phức tạp. Để bảo đảm tính đồng bộ trong việc xem xét, thông qua dự án luật thì ngoài việc hoàn thiện các nội dung trong dự thảo luật, xây dựng và trình QH các đề án thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt như đã nêu, Chính phủ và các cơ quan có liên quan còn phải xây dựng các đề án bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội trong các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt theo đúng yêu cầu.

Hiện nay nhiều nhà đầu tư đang đặt kỳ vọng vào cơ chế chính sách đột phát và vượt trội trong phát triển đặc khu dựa trên Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đang được QH bàn thảo và thông qua trong kỳ họp này.

Vì vậy, Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ khẩn trương hoàn thành các công việc nhằm bảo đảm tiến độ xem xét, thông qua dự án luật và các đề án liên quan như dự kiến. Căn cứ vào kết quả chuẩn bị và ý kiến của các vị ĐBQH, nếu hồ sơ chuẩn bị đầy đủ, đúng tiến độ, chất lượng tốt, có sự đồng thuận cao thì có thể trình QH quyết định việc thông qua các đề án, nghị quyết và dự thảo luật tại Kỳ họp thứ 5 của QH khóa XIV.

Trần Lâm - Anh Tuấn