Vậy là đã hơn mười năm, mỗi khi bước chân đến lễ hội Ngày Thơ Việt Nam (VN), ai cũng có dịp nhớ lại bài thơ Nguyên Tiêu của Bác Hồ. Và có điều trùng hợp ở Ngày thơ VN lần thứ 11 này là đúng vào ngày 24/2, cách đây 65 năm kỷ niệm bài thơ của Bác ra đời, trong một đêm trăng sáng, trên núi rừng Việt Bắc. Ở một góc thơ Đường đâu đó, có ai đang ngâm bài thơ, nghe sao da diết: “Rằm xuân lồng lộng trăng soi/Sông xuân nước lẫn bầu trời thêm xuân/Giữa dòng bàn bạc việc quân/Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền”.
 Lễ khai mạc Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 11. |
Đặc biệt, trong Ngày Thơ năm nay, Ban tổ chức đã có sáng kiến trưng bày khu triển lãm kỷ niệm 70 năm Văn hóa cứu quốc và khu trưng bày Bản đồ cổ Trường Sa và Hoàng Sa. Ở những nơi này, người yêu thơ đã có dịp hình dung lại những gương mặt thơ lừng danh một thời và mở đầu cho giai đoạn hoạt động Văn hóa cứu quốc, được hình thành trên chiến khu Việt Bắc như nhà thơ Tố Hữu, Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Bính... Cùng với đó là các nhà văn cách mạng nổi tiếng Nam Cao, Ngô Tất Tố, Tô Hoài, Học Phi, Đặng Thai Mai...
Ngày Thơ VN lần thứ 11 còn để lại dấu ấn “Xã hội hóa” sâu đậm khi mở rộng sự hiện diện hàng chục Quán thơ của các CLB sinh viên và các tổ chức xã hội khác. Ta có thể điểm mặt các CLB thơ khá mạnh như “Thơ trào phúng”, “Thơ Tràng An”, “Tho.com.vn”, “Thơ Đường”, “Lục bát Hà Nội”..., thậm chí lần này còn có “Hội người khuyết tật quận Thanh Xuân” tham gia dựng gian thơ và bán thơ lấy tiền làm từ thiện, ủng hộ người khuyết tật.
Phải nói sự ủng hộ của người yêu thơ Thủ đô thật kỳ lạ. Lần nào cũng như lần nào, hàng nghìn người tham dự, chiêm ngưỡng các tác phẩm và chăm chú xem tác giả trình diễn và đọc thơ. Lần này cũng vậy, dãy người xếp hàng ở mấy trạm bán vé đông nghìn nghịt từ sáng sớm. Ấy là chưa nói đến việc Ban tổ chức đã phát ra tới hơn 1.000 giấy mời để các nhà thơ, nhà văn đến dự lễ khai mạc. Tuy đông đúc và có phần chật chội, nhưng người yêu thơ, ở mọi lứa tuổi lại luôn có ý thức tốt, nhiệt tình tham gia và động viên các hoạt động của cả 3 sân chơi, khi tính cả 20 quán thơ được dựng ở Hồ Văn, đối diện Văn Miếu cũng hoạt động sôi nổi không kém và thu hút người yêu thơ khá đông.
 Xin chữ trong sân thơ. |
Việc chọn chủ đề thơ cho năm nay, Ban tổ chức đã có ý tưởng sâu sắc khi khơi dậy ý thức công dân của những người sáng tạo thơ ca, với sự gắn bó và hòa quyện Thơ với Mùa Xuân-Tuổi trẻ-Đất nước. Chính vì thế, tại các sân trình diễn thơ, nhất là sân thơ trẻ không còn những cảnh trình diễn lập dị, cầu kỳ hay khó hiểu như những lần trước. Ngay trong đêm thơ sinh viên trước đó là sự trình diễn của nhạc sĩ Lê Tâm với sáng tác mới sau chuyến anh đi Trường Sa về đã làm các bạn thơ sinh viên như được thôi thúc với những vần thơ thanh thoát, trong sáng và hồn nhiên. Cuộc thi thơ giữa các CLB thơ của 8 trường đại học tham gia cũng trở nên sôi nổi và hồi hộp không kém các cuộc thi trên báo chí bấy lâu nay.
Cùng với đó, sân chơi thơ Hồ Văn cũng thể hiện ý thức công dân của nhà thơ còn có phần độc đáo hơn. Nếu nhà thơ Nguyễn Gia Ninh trình làng một tập thơ “Từ làng Sen” viết về Bác Hồ với kỷ lục “Người viết truyện thơ dài nhất về Bác Hồ” gồm 3.654 câu lục bát thì nhà thơ kiêm nhạc sĩ Khúc Ngọc Chân, 78 tuổi, thành viên CLB thơ Hương Chiều, lại đứng giữa nắng để hát lên bài thơ đã phổ nhạc từ cách đây hơn nửa thế kỷ của mình với nhan đề Nỗi lòng người đi. Hàng chục người lắng nghe ông hát và đọc thơ rồi rưng rưng, rồi xuýt xoa, rồi vỗ tay tán thưởng những vần thơ sôi nổi trong chiến đấu một thuở. Hỏi ra mới hay, trong bài viết mới đây đăng ở báo Sứckhỏe&Đời sống, nhà thơ Nguyễn Thụy Kha đã viết về tác giả thật của ca khúc nổi tiếng này chính là nhà thơ Khúc Ngọc Chân, tác giả hiện diện và đang hát trước mặt những người yêu thơ trong Ngày Thơ lần thứ 11 này. Không ít người nhẩm theo ông, lời thơ của bài hát nổi tiếng từ năm 1954, rằng: “Tôi xa Hà Nội năm em mười sáu xuân tròn đắm say-Đôi tay ngọc ngà dương gian tình ái em đong vơi đầy. Bạn lòng ơi! Thuở ấy tôi mang cây đàn- quen sống ca vui bên nàng...”. Sự phát hiện này thật là điều thú vị nhờ ở một chủ đề về Tổ quốc như thế trong ngày Tết Nguyên tiêu, sau 65 năm bài thơ của Bác ra đời.
Sự thành công của Ngày Thơ VN còn kể đến cả sự đóng góp vô hình của người yêu thơ và sự tham gia còn có yếu tố tâm linh khi một giọng đọc thơ đầy sức ám ảnh của thiền sư, kéo tâm hồn người nghe lắng đọng với những vấn đề nhân sinh, thiện căn ở tại lòng người. Nên chăng, với sức chứa có hạn tại Văn Miếu, cần có sự chuẩn bị mở rộng hơn sang vườn hoa bên cạnh, trong kỳ tổ chức Ngày Thơ lần thứ 12 sang năm để tạo điều kiện cho sự phát triển mang tính xã hội hóa sâu rộng hơn. Bởi lẽ, Ngày Thơ luôn thuộc về những người yêu thơ và làm thơ đông đảo chứ không chỉ là sân chơi hay lễ hội cho những người làm thơ chuyên nghiệp. Nhiều gương mặt từ các CLB thơ cũng như các phong cách sáng tác của đông đảo nhà thơ sẽ tạo nên sự kích thích phát triển lâu dài và thể hiện được màu sắc độc đáo của một nền thơ nước nhà.
Cùng với đó, Ngày Thơ VN cần mở rộng sự giao lưu quốc tế hơn nữa, trước hết là sân chơi của các nhà thơ trẻ để những người có tài năng thực sự có dịp trao đổi, học hỏi và nuôi những hoài bão sáng tạo với phong cách hiện đại và mang bản sắc riêng của một xứ sở thơ ca Á đông - nơi có lịch sử phát triển hàng ngàn năm qua mà tiêu biểu là thi hào Nguyễn Du và Bác Hồ, một nhà thơ lớn của dân tộc, Người đã có bài thơ Nguyên tiêu nổi tiếng làm tiền đề cho Ngày Thơ VN hiện nay.
Bài và ảnh: Lưu Kường