Trong kỷ nguyên internet, xuất hiện hàng loạt mạng xã hội như Facebook, Youtube, Twitter, Instagram... với nguồn thông tin khổng lồ, nhanh chóng, san phẳng mọi khoảng cách địa lý. Sự tương tác trực tiếp của người dùng ở mọi nơi trên thế giới đã thu hút một lượng lớn người tham gia sử dụng. Trên mạng xã hội, bên cạnh những người làm truyền thông chuyên nghiệp như các nhà báo, trong chớp mắt, bất cứ ai cũng có thể trở thành những “thông tin viên”. Bên cạnh đó, còn có sự ra đời của một lực lượng truyền thông mới, đó là những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội, họ được gọi là những KOL.
Trong lĩnh vực y tế, KOL có thể là bác sĩ, chuyên gia hay bất kể người nào có chuyên môn cao trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe... Họ thường chia sẻ những khía cạnh liên quan đến lĩnh vực mà mình đang làm, đang nghiên cứu và có chuyên môn sâu về nó. TS. Howard Luks, một bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình và chuyên gia y học thể thao nổi tiếng trên mạng xã hội ở New York dẫn một nghiên cứu cho biết, có đến 85% bệnh nhân sử dụng mạng internet để tìm hiểu về bệnh tình của họ. Mạng xã hội trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho những thông tin không chính thống, thông tin sai, phi khoa học sinh sôi nảy nở. Những y bác sĩ là KOL đã và đang góp công sức của mình làm trong sạch môi trường mạng, hiệu đính những thông tin sai, không chính xác về một lĩnh vực cực kỳ quan trọng liên quan đến sức khỏe và tính mạng của mọi người.
Chia sẻ kiến thức sức khỏe cho cộng đồng
Nhìn ra thế giới, có rất nhiều các KOL là các bác sĩ, chuyên gia y tế với hàng triệu lượt theo dõi trên mạng xã hội. Mỗi phát ngôn của họ đều thu hút hàng chục nghìn lượt tương tác. Ví dụ như bác sĩ da liễu Sandra Lee ở Mỹ, cô còn được biết đến với tên gọi “Tiến sĩ mụn nhọn”, có 2,9 triệu người theo dõi trên Facebook, 7,1 triệu người theo dõi trên Youtube, trong khi trên Instagram cô có 4 triệu lượt follow.
Ước tính thu nhập của bác sĩ có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội qua những bài đăng trên các nền tảng.
BS. Mike (tên thường gọi là Mikhail Varshavski) là một bác sĩ gốc Nga. Gia đình Mike đã di cư sang Mỹ từ khi anh 6 tuổi. Sống cùng gia đình ở New York, Mike lớn lên theo đuổi nghiệp y khoa tại Học viện Công nghệ New York, với chuyên ngành chính về xương khớp. Đến nay, vị bác sĩ trẻ tuổi làm trong lĩnh vực bác sĩ gia đình. Điều đặc biệt ở chỗ vị bác sĩ gốc Nga này còn sở hữu vẻ đẹp hiếm có, cực kỳ quyến rũ, thậm chí bác sĩ có cả cộng đồng người hâm mộ (fanpage) lên tới hàng chục nghìn người. Năm 2015, anh được tạp chí People bình chọn là “Bác sĩ gợi cảm nhất”. Trên Instagram, anh có tới 3,8 triệu người theo dõi. Facebook của anh có hơn 1,7 triệu lượt like và hơn 4,5 triệu người theo dõi. Twitter thông báo anh có hơn 16 triệu người theo dõi trên các mạng xã hội.
Trong lĩnh vực giáo dục sức khỏe, BS. Mike thường chia sẻ những kiến thức y học của mình tới mọi người thông qua mọi nền tảng mạng xã hội. BS. Mike còn tận dụng mạng xã hội như một phương tiện truyền thông để chống lại các thông tin sai lệch về y khoa trên mạng. Một trong các bài đăng dưới dạng video của BS. Mike hôm 10/6 vừa qua đã thu hút hàng chục nghìn lượt thích, chia sẻ và bình luận trên Facebook, ở đó, bác sĩ đã bày tỏ quan điểm của mình về lợi ích của vắc-xin cũng như phản đối trào lưu anti-vắc-xin.
Một trong những bác sĩ cấp cứu rất nổi tiếng ở Anh, được cộng đồng mạng biết đến qua các trang Facebook, YouTube hay trên Instagram anh có tới 1,5 triệu người theo dõi, đó là BS. Alex George. Trong bối cảnh dịch COVID-19, BS. Alex không chỉ là người trực tiếp tham gia tuyến đầu chống dịch mà anh còn chia sẻ cho mọi người hiểu hơn về công việc của một bác sĩ, hay cách để bảo vệ sức khỏe bản thân trong mùa dịch... thông qua các đoạn video trên mạng xã hội hay qua ứng dụng podcast truyền tải thông điệp y khoa bằng âm thanh tới người dân. Mới đây, BS. Alex đã xuất bản cuốn sách Sống khỏe mỗi ngày nhằm đưa tới người đọc những kiến thức khoa học hữu ích nhất về chăm sóc sức khỏe.
Rõ ràng, đang ngày càng có nhiều bác sĩ sử dụng mạng xã hội để tạo dựng hình ảnh cá nhân của mình, truyền đi những kiến thức, thông điệp khoa học, tích cực tới cộng đồng người dùng mạng xã hội ở khắp nơi trên thế giới. Bên cạnh việc truyền thông về lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, mạng xã hội còn là kênh giúp các bác sĩ nhận được nhiều lợi ích.
Lợi ích mà các KOL thu được từ mạng xã hội
Tác động của KOL - người dẫn dắt quan điểm là không thể phủ nhận. Đặc biệt là trong ngành chăm sóc sức khỏe, lời khuyên từ các chuyên gia y tế bao giờ cũng thuyết phục và đem lại hiệu quả hơn so với những đối tượng khác. Các KOL trong ngành chăm sóc sức khỏe còn có khả năng tác động đến quá trình sử dụng sản phẩm y tế của mọi người. Chính vì thế, việc kiếm thêm thu nhập từ những trang mạng xã hội của các bác sĩ cũng rất dễ dàng, nhất là với những KOL.
Trang phân tích lượt theo dõi trên mạng xã hội của Australia - Compare The Market đã thống kê thu nhập của những KOL là các chuyên gia y tế, bác sĩ được yêu thích nhất trên Instagram. Họ ước tính số tiền mà những bác sĩ có ảnh hưởng này có thể kiếm được trên mỗi bài đăng trên Instagram có thể lên tới hàng chục nghìn USD. Trang này đã lấy dẫn chứng, thu nhập của BS. Sandra Lee nếu đăng bài trên Instagram sẽ rơi vào khoảng hơn 13.000 USD mỗi bài, trong khi BS. Mike có thể thu được tới hơn 12.700 USD cho mỗi bài đăng. Để đăng bài trên Instagram của bác sĩ cấp cứu người Anh Alex George, có thể phải trả tới gần 5.000 USD.
Các KOL là y bác sĩ, chuyên gia y tế không để hình ảnh của mình bị ảnh hưởng xấu bởi những bài đăng không đúng, không có tính khoa học bởi với những người đã gắn bó với nghề y, với họ ngoài kiến thức chuyên môn, họ còn phải tuân thủ những quy tắc đạo đức riêng cho lĩnh vực y tế. Đây là điều để giữ chân người dùng ở các trang mạng xã hội. Chính vì vậy, những nội dung những KOL trong lĩnh vực y tế tạo ra không phải để quảng bá hay kiếm tiền, mà mục tiêu cuối cùng để nâng cao nhận thức, chia sẻ kiến thức y tế chuyên môn của họ, giúp mọi người có được lời khuyên tốt nhất có thể trên môi trường mạng.