Trước đây, bệnh nhân ĐTĐ thường được cảnh báo hoàn toàn tránh ăn đường. Một số người còn nghĩ rằng ăn đường gây ra bệnh ĐTĐ. Giờ đây, những suy nghĩ như vậy không còn đúng nữa. “Ăn khoai tây luộc còn làm tăng đường máu nhiều hơn so với ăn đường kính khi dùng cùng một số calo như nhau. Điều tương tự cũng xảy ra với việc ăn cơm và bột mỳ trắng”.
Ngày nay, có nhiều thực phẩm chế biến sẵn, trên bảng thành phần thường ghi tổng số carbohydrat theo gram. Với người ĐTĐ, khi ăn các loại thực phẩm này cần phải tính đến khối lượng chất carbonhydrat vì lượng tiêu thụ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mức đường máu. Vậy carbonhydrat là gì? Ảnh hưởng của chúng lên sức khỏe ra sao?
Người ta chia carbonhydrat thành 3 loại: chất bột, đường và sợi xơ.
Chất bột:
Bệnh nhân ĐTĐ không nên ăn nhiều bánh ngọt |
Thực phẩm giàu chất bột bao gồm:
- Đậu hà lan, ngô, đậu lima, khoai tây, khoai môn, khoai sọ, khoai lang...
- Các loại đậu đỗ.
- Gạo, yến mạch, lúa mạch, bột mỳ, bánh mỳ, miến dong, bún, bánh phở...
Loại chất bột dạng hạt như gạo chẳng hạn, bao gồm 3 phần: cám, mầm hạt và phần lõi có nhiều tinh bột. Phần vỏ cám ở bên ngoài có chứa nhiều sợi xơ và vitamin nhóm B (vitamin B1, B2...). Phần mầm hạt có nhiều dưỡng chất chủ yếu là các acid béo và vitamin E. Chính vì vậy khi ăn gạo lức nhiều người thấy đường máu tăng ít hơn (tác dụng giảm đường máu của chất xơ) và cảm thấy khỏe hơn (vai trò của các vitamin và acid béo). Hạt gạo khi đã tinh chế (như bún chẳng hạn) bị loại bỏ phần xơ và vitamin nên không còn nhiều dưỡng chất bằng hạt gạo xay giã dối (cơm gạo lức).
Đường:
Đường cũng chính là một dạng khác của carbonhydrat, thường được quy là hấp thu nhanh vào máu. Có 2 loại đường chính:
- Đường tự nhiên trong sữa, quả chín; Đường được thêm vào khi chế biến như các loại xi-rô, trong bánh, kẹo, mứt... Trên nhãn hàng thường ghi tổng số gram đường (cả lượng tự nhiên và thêm vào).
Trên bao bì sản phẩm, đường (sugar) được ghi nhiều tên khác nhau tùy thuộc nguồn gốc. Ví dụ: đường kính có tên là sucrose; đường từ quả chín thường được viết fructose; đường từ sữa viết lactose. Hoặc các chữ như: dextrose, levulose, maltose cũng có nghĩa là đường. Kèm đó là lượng đường trong sản phẩm. Khi mua và ăn chúng, phải biết rõ mình sẽ ăn bao nhiêu đường.
Bệnh nhân ĐTĐ có được phép ăn đường không?
Trước đây, bệnh nhân ĐTĐ thường được cảnh báo hoàn toàn tránh ăn đường. Một số người còn nghĩ rằng ăn đường gây ra bệnh ĐTĐ. Giờ đây, những suy nghĩ như vậy không còn đúng nữa. “Ăn khoai tây luộc còn làm tăng đường máu nhiều hơn so với ăn đường kính khi dùng cùng một số calo như nhau. Điều tương tự cũng xảy ra với việc ăn cơm và bột mỳ trắng”. Về công thức hóa học mà nói, khi ăn đường từ quả chín, sữa, sẽ có ít đường glucose hơn so với ăn cơm, khoai sọ hoặc miến dong. Đường kính là loại đường đôi, được kết hợp bởi 1 phân tử đường glucose và 1 phân tử đường fructose. Đường sữa cũng là loại đường nối đôi gồm 1 phân tử đường glucose và 1 phân tử đường galactose. 75% đường trong quả chín là đường fructose và glucose.
 Rau củ, hoa quả, ngũ cốc là nguồn dinh dưỡng hàng ngày rất quan trọng. |
Ngày nay, các chuyên gia đồng ý rằng bệnh nhân ĐTĐ có thể ăn đường trong bữa ăn và được tính đến khối lượng các chất carbonhydrat. Ví dụ: nếu muốn ăn thêm 10g mật ong chẳng hạn, hãy bớt đi lượng đường trong quả ngọt (1 quả chuối nhỏ) hoặc cơm tương ứng (1/3 bát cơm). Bệnh nhân ĐTĐ có thể được thưởng thức vị ngọt ngào của đồ ăn thức uống. Tuy nhiên cũng cần nói rằng không nên lạm dụng ăn nhiều đường vì đường không phải là thực phẩm có nhiều chất bổ dưỡng, chúng cung cấp năng lượng nhưng thiếu đi vitamin, khoáng chất và chất xơ. Hơn nữa, thực phẩm có nhiều đường thường kèm theo nhiều calo và chất béo (như bánh ga-tô chẳng hạn).
Một người nặng 50kg, một ngày cần khoảng 150-200g chất bột - đường. Lượng đường từ quả ngọt nên ăn từ 15-30g/ngày (2 quả chuối chẳng hạn).