Cần sàng lọc đối tượng thuộc nhóm nguy cơ để chẩn đoán và giám sát việc tuân thủ điều trị cũng như theo dõi tác dụng phụ của thuốc trong điều trị lao tiềm ẩn.
Theo ThS.BS. Phạm Hữu Thường, Giám đốc Bệnh viện Phổi Hà Nội cho biết, hiện nay, 1/3 dân số thế giới được ước tính là bị nhiễm lao Latent TBinfection (LTBI). Phần lớn những người bị nhiễm này không có dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh lao và không gây lây nhiễm bệnh cho người khác, nhưng họ có nguy cơ phát triển thành bệnh lao và sẽ trở thành nguồn lây truyền trong cộng đồng. Khoảng 5-10% số người nhiễm lao trong vòng 5 năm đầu tiên sẽ trở thành bệnh lao. Tuy nhiên, nguy cơ để trở thành bệnh lao phụ thuộc vào nhiều yếu tố nhưng quan trọng nhất là tình trạng miễn dịch của cơ thể.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, lợi ích của việc sàng lọc đối tượng để chẩn đoán và điều trị lao tiềm ẩn là giảm tỷ lệ lao tiềm ẩn chuyển sang thể lao bệnh, ngăn chặn nguồn lây, khống chế bệnh lao và nguy cơ về tác dụng phụ của thuốc, biến chứng tử vong cũng như tính khả thi về triển khai kỹ thuật xét nghiệm và kinh tế y tế. Đến nay, chưa có xét nghiệm nào làm tiêu chuẩn vàng để xác định trực tiếp lao tiềm ẩn, mà chỉ xác định gián tiếp qua phản ứng kháng nguyên- kháng thể (IGRA) hoặc xét nghiệm Mantoux.
Tại Hà Nội đã triển khai điều trị lao tiềm ẩn cho các đối tượng bao gồm những người lớn nhiễm HIV đã được sàng lọc hiện không mắc bệnh lao; trẻ em dưới 5 tuổi và trẻ em từ 0-14 tuổi được xác định không mắc lao nhưng có sống cùng nhà với người bệnh lao phổi. Hoạt động điều trị của Chương trình phòng chống lao thành phố Hà Nội năm 2018 đã thu nhận điều trị dự phòng (điều trị lao tiềm ẩn) cho 404 người theo các thể bệnh và quy định của Tổ chức Y tế Thế giới và Chương trình chống lao quốc gia.
Trong thời gian tới, ngoài 2 đối tượng trên thì tất cả các đối tượng bao gồm người lớn và trẻ em sau khi chẩn đoán loại trừ bệnh lao mà có kết quả phản ứng lao tố da Tuberculin Skin Test (TST) (hoặc test chẩn đoán lao tiềm ẩn khác mà được Chương trình chống lao quốc gia khuyến cáo sử dụng) dương tính đều đủ điều kiện để tư vấn và thu dung điều trị lao tiềm ẩn. Ưu tiên đối tượng thuộc các nhóm nguy cơ cao như người tiếp xúc hộ gia đình với bệnh nhân lao phổi bao gồm trẻ từ 5-14 tuổi, người lớn có HIV, bệnh nhân phổi, suy thận, chạy thận nhân tạo, cấy ghép tạng, điều trị ức chế miễn dịch kéo dài, cán bộ y tế khám chữa bệnh lao hoặc làm việc trong môi trường có bệnh nhân lao.
Một trong số những đối tượng nguy cơ cao dễ bị mắc bệnh lao, lao kháng thuốc là những người tiếp xúc thường xuyên với bệnh nhân (gia đình, bạn bè, đồng nghiệp...) cần được khám sàng lọc sớm để chẩn đoán bệnh đưa vào điều trị. Nhưng phần lớn họ đều có hoàn cảnh khó khăn hoặc vì nhiều lý do nên không chú trọng việc này. Bệnh viện đã tiến hành vận động nguồn lực ủng hộ, truyền thông hướng dẫn và tổ chức khám sàng lọc bệnh lao trong người tiếp xúc bệnh nhân kháng thuốc tại bệnh viện.
Nhóm đối tượng này được khám và làm các xét nghiệm sàng lọc bệnh lao và được hướng dẫn phát hiện các triệu chứng nghi lao để kịp thời đi khám, phát hiện bệnh. Các bệnh nhân lao được phát hiện qua khám sàng lọc sẽ được thu nhận và điều trị ngay theo hướng dẫn của Chương trình chống Lao Quốc gia. Những trường hợp không phát hiện bệnh lao sẽ được hướng dẫn điều trị dự phòng.