Những năm gần đây, những mẫu linh vật lạ du nhập ồ ạt vào các di tích lịch sử, công sở. Trong đó phần lớn là sư tử đá được đưa vào các đinh chùa, miếu mạo theo kiểu đồ cung tiến. Việc linh vật ngoại lai tại các cổng chùa, khu di tích, công sở đều sử dụng những linh vật theo mẫu, dáng nước ngoài, Bộ Văn hóa Thể thao & Du lịch đa yêu cầu loại bỏ vì không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay việc này vẫn chưa được xử lý triệt để và bà con làm nghề chế tác cũng loay hoay chưa biết chọn hình mẫu nào thay thế?
Nơi bỏ, nơi để
Thực hiện Công văn số 2662/BVHTTDL - MTNATL, ngày 8/8/2014 của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã gửi các ban, bộ, ngành, sở VHTT&DL các tỉnh/ thành, các cơ quan đơn vị yêu cầu không sử dụng biểu tượng, sản phẩm linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Đến nay, sau hơn 5 tháng ban hành công văn trên, nhiều đền chùa, cổng làng, khu di tích đã thực hiện nghiêm túc và di dời sớm nhất những linh vật ngoại lai, điển hình như chùa Một Cột, Đền Đô (Bắc Ninh), chùa Kim Liên, Mơ Táo, Mễ Trì... ở các khu di tích lịch sử và rất nhiều công sở đã kiên quyết đưa cặp sư tử đá ra khỏi di tích. Tuy nhiên, còn nhiều tổ chức, cá nhân vẫn còn chưa muốn di chuyển.
Khảo sát tại Hà Nội, có thể dễ dàng bắt gặp đôi sư tử đá Trung Quốc nhe răng, giơ móng vuốt ở nhiều chùa, miếu hay tại các cổng làng như trước cổng chùa Cót (Yên Hòa, Cầu Giấy), cổng làng Phú Mỹ (Nam Từ Liêm, Hà Nội). Việc nhiều tòa nhà, công ty trước cổng có sử dụng các linh vật ngoại lai đều cho rằng, họ trưng bày chỉ với mục đích làm đẹp và tăng sự uy nghi cho tòa nhà chứ không thấy ảnh hưởng gì. Nhiều đơn vị băn khoăn, nếu di dời thì bỏ đi đâu và làm thế nào? Liệu có hướng giải quyết khác ngoài việc bỏ đi không? Bởi những con sư tử đá này cũng được họ mua khá đắt tiền. Không chỉ ở riêng Hà Nội, tại một số nơi ở các địa phương khác như: chùa Hà Tiên (Vĩnh Phúc), bảo tàng tỉnh Vĩnh Phúc, đường lên chùa Linh Ứng (Đà Nẵng)... cũng có mặt sư tử đá kiểu Trung Quốc án ngữ. Được biết, hầu hết hiện vật có nguồn gốc ngoại lai là do cúng tiến.
Thực trạng trên cho thấy rằng, việc thực hiện Công văn số 2662 của Bộ VHTT&DL ở nhiều nơi còn chưa được nghiêm túc, những linh vật ngoại lai kia cần sớm được loại bỏ và thay thế bằng những linh vật thuần Việt, chống lại sự “xâm lăng” mạnh mẽ của các linh vật ngoại lai, góp phần giữ gìn nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc.
Dân làng nghề chế tác loay hoay...
Có thể thấy, từ sau khi văn bản của Bộ VHTT&DL ban hành, linh vật ngoại lai dần được loại bỏ, tại các làng nghề chế tác đá mỹ nghệ như Ninh Vân (Ninh Bình), Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng)... cũng ngừng chế tác các linh vật ngoại lai trong đó có sư tử đá, các con sư tử đá mang phong cách châu Âu, nghê Trung Quốc nằm ngổn ngang, chỏng chơ vì không có người mua.
Tại làng nghề chế tác đá Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng), anh Hùng (Chủ xưởng chế tác đá Tư Hùng) cho biết: “Khoảng gần nửa năm nay, chẳng thấy khách nào đến đặt mua, trước đây trung bình mỗi tuần tiếp đến vài ba đối tác đến đặt mẫu. Hiện ở Đà Nẵng nhiều cơ sở đầu tư hàng chế tác nhiều cặp sư tử lớn để dự trữ hàng đành phải trơ gan với trời đất, mất công, mất của”.
Anh Hùng cho biết thêm, cơ sở anh còn may mắn hơn một số cơ sở khác vì có nhiều trường hợp khách hàng hủy hợp đồng do có văn bản của Bộ VHTT&DL ban hành, đa phần họ chấp nhận mất tiền đặt cọc. Tuy nhiên, công sức, tiền bạc các cơ sở đã phải bỏ ra để làm một sản phẩm là lớn hơn rất nhiều so với tiền đặt cọc. Nhiều cơ sở chế tác đá tận dụng nguyên liệu loại bỏ từ những linh vật ngoại lai đục đẽo, gia công và sản xuất lại linh vật với hình dáng thuần Việt hơn. Hiện nay, các cơ sở chế tác đá chủ yếu tập trung vào sản xuất các mặt hàng thiết thực hơn như cột đá, đồ thờ cúng. Theo anh Hùng và đa số các cơ sở chế tác đá, hiện nay họ còn đang loay hoay không biết phải làm gì và cần có mẫu chung và phù hợp với thuần phong mỹ tục của nước ta, rất cần có sự hướng dẫn của các cơ quan chức năng.
Bài và ảnh: THỤC VIÊN
