Mùa hè được đi tắm biển và thưởng thức các loại hải sản độc đáo thì còn gì bằng. Hải sản là những thức ăn bổ dưỡng, tốt cho cơ thể mà không làm tăng cân. Nhưng nó lại tiềm ẩn một nguy cơ có thể bị nhiễm bệnh từ hải sản, các chứng dị ứng và ngộ độc. Vậy cách gì để tận hưởng hết hương vị tươi ngon của hải sản được an toàn?
Nguy cơ do ăn hải sản sống
Những triệu chứng nguy hiểm có thể mắc phải khi ăn hải sản sống
Nhiễm giun sán: Trong thịt cua biển sống có chứa nang trùng Lungfluke (một loại trùng hút máu phổi, còn gọi là đỉa phổi), nếu không được chế biến ở nhiệt độ cao mà ăn tái sống kiểu gỏi cua sẽ rất dễ mắc bệnh đỉa phổi. Trùng Lungfluke ký sinh trong phổi, không những kích thích hoặc phá hoại các tổ chức phổi, dẫn tới ho, khạc ra máu, mà còn có thể xâm nhập lên não, dẫn tới chứng co giật, thậm chí gây bại liệt. Nếu Lungfluke xâm nhập các khí quan như mắt, thận, gan, tim, tủy sống... còn dẫn tới các hậu quả nghiêm trọng hơn.
Ăn cá biển thì nguy cơ nhiễm giun tròn rất cao. Giun tròn Anisakia sống ký sinh ở các loại cá biển như cá voi, hải cẩu, cá heo. Theo dây chuyền “cá ăn cá”, bệnh lây lan sang nhiều loài cá mà con người hay ăn như: cá mực, cá thu, cá mòi, cá tuyết, cá bơn, cá đá, cá hồi, cá ngừ..., với tỷ lệ nhiễm bệnh của cá biển lên tới 80%. Người ăn phải các ấu trùng của giun trong cá biển ở dạng tái, sống, nấu chưa chín, muối, hay làm gỏi. Trong cơ thể, ấu trùng được giải phóng ra sẽ bám vào niêm mạc dạ dày hay ruột non, gây loét tại chỗ, phù nề và hình thành các u hạt. Trong vài giờ kể từ khi nuốt phải ấu trùng giun, bệnh nhân có cảm giác buồn nôn, nôn và đau vùng thượng vị mỗi lúc một nặng, có khi đau bụng dữ dội, các phản ứng dị ứng, sốc phản vệ có thể xuất hiện.
Hàu là loại hải sản được ăn tái với chanh hoặc mù tạt. Tuy món hàu sống cung cấp nhiều chất đạm, vitamin, kẽm... cho cơ thể nhưng chúng cũng mang vi khuẩn họ Vibrio gây bệnh tả.
Ngộ độc: Một số loại hải sản luôn chứa độc tố như: cá nóc, bạch tuộc vòng xanh, sam biển, sao biển... Bằng mắt thường, không thể phát hiện có chất độc hay không, các loại độc tố lại thường không bị phá hủy bởi nhiệt nóng khi đun nấu và các biện pháp chế biến thông thường, vì vậy tốt hơn cả là tránh ăn các loại hải sản này. Ai từng bị ngộ độc hải sản thì nhớ mãi, nhẹ thì đau quặn ruột, vã mồ hôi, tiêu chảy..., nặng thì co giật, hôn mê, thậm chí nguy hiểm tính mạng.
Dị ứng: Hải sản là những thực phẩm quý, giàu chất dinh dưỡng nhưng cũng là nhóm thức ăn gây dị ứng nhiều nhất trong lý do dị ứng thực phẩm. Rất nhiều loại hải sản có thể gây dị ứng cho người có cơ địa không hợp với chúng từ các loại tôm, cua, ghẹ... cho đến những loại cá biển như cá nhám, cá hồi, cá ngừ...
Biểu hiện của dị ứng rất đa dạng và thường xảy ra rất nhanh, chỉ sau khi ăn vài giờ, thậm chí 10 phút. Nhẹ thì nổi mề đay từng vùng hoặc khắp người, ngứa ngáy, người nôn nao khó chịu, mấy giờ sau sẽ lặn. Người bị nặng thì ngoài nổi ban và ngứa còn phù nề mặt, khó thở, nôn, đau quặn bụng, có cảm giác nóng rát vùng thượng vị, tiêu chảy... Cá biệt, cũng có trường hợp nguy kịch, người bệnh có phản ứng kiểu phản vệ...
Ăn hải sản thế nào để an toàn cho sức khỏe
Cách ăn hải sản an toàn
Hầu hết giun sán hoặc trứng hay ấu trùng của chúng đều bị tiêu diệt bởi nhiệt độ nước sôi trong thời gian nấu chín hải sản. Vì vậy, biện pháp phòng bệnh tốt nhất là ăn chín uống sôi. Tuyệt đối tránh ăn cá mực hoặc các loại cá biển còn sống, tái hay chưa nấu chín, nhất là cá hồi, cá mòi, cá thu... Không ăn hải sản đã chế biến từ lâu. Không ăn tôm, cua, sò, hến chết. Đặc biệt là cua chết càng lâu thì lượng histamin sinh ra càng nhiều, khi ăn vào càng dễ bị dị ứng, ngộ độc. Vì vậy, khi mua hải sản chế biến cần lựa chọn kỹ những con tươi sống. Không ăn hải sản cùng với thực phẩm giàu vitamin C vì hải sản chứa hàm lượng lớn asen pentavenlent. Bình thường, những chất này không gây hại cho cơ thể nhưng nếu ăn kèm với lượng lớn thực phẩm giàu vitamin C thì asen pentavenlent sẽ chuyển hóa thành asen trioxide (thường gọi là thạch tín) gây ngộ độc thạch tín cấp tính, nếu nghiêm trọng có thể nguy hiểm đến tính mạng. Hải sản vốn dĩ đã có sẵn tính hàn, do đó khi ăn tốt nhất nên tránh ăn kèm với những thực phẩm mang tính hàn khác (như: rau muống, dưa chuột, dưa hấu, lê, những đồ uống có gas, nước lạnh...) dễ gây cảm giác khó chịu, đầy bụng, khó tiêu. Không nên ăn các hải sản được đánh bắt ở vùng có thủy triều đỏ có thể mang tảo độc và gây ngộ độc, đặc biệt các loài động vật thân mềm có hai mảnh vỏ (như trai, sò, ngao,...).
Mọi người đừng vội vàng thưởng thức những loại hải sản chưa từng ăn bao giờ, rất dễ bị ngộ độc. Đặc biệt cẩn trọng với trẻ em do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn chỉnh, vì thế nguy cơ ngộ độc của bé cũng cao hơn bình thường. Tuyệt đối không cho bé thử những loại hải sản lạ. Ngay cả với những loại hải sản thông thường, cha mẹ cũng chỉ nên cho bé tập ăn thử một ít, nếu sau đó thấy an toàn mới ăn tăng lên.
Dị ứng hải sản chỉ xảy ra trên một số ít người có cơ địa không tiếp nhận những loại thực phẩm này. Tuy nhiên, để đề phòng dị ứng hải sản, những người đã bị dị ứng với loại nào thì nên tránh dùng lại. Sau khi có các biểu hiện của dị ứng, cách tốt nhất là loại trừ thức ăn gây dị ứng ra khỏi cơ thể càng sớm càng tốt bằng cách kích thích gây nôn.Trường hợp nặng phải đưa ngay người bệnh đến bệnh viện để dùng các loại thuốc dị ứng và điều trị thích hợp. Đặc biệt, không được sử dụng bừa bãi các loại thuốc chống dị ứng mà chưa có chỉ định của bác sĩ. Mỗi ngày nên uống từ 1,5 - 2 lít nước sẽ làm giảm các triệu chứng về dị ứng, đặc biệt là dị ứng hải sản. Không những thế, nước còn giúp thanh lọc cơ thể, giúp bạn khỏe khoắn, tươi vui mỗi ngày.
BS. Hữu Hạnh
