“Dám nghĩ, dám làm - Không gì không thể”

Ðó là suy nghĩ của BS. Trương Hớn Dân, Trưởng khoa Thận Nội tiết - Tiết niệu Bệnh viện đa khoa tỉnh Cà Mau. Anh là người sống có lý tưởng và biết “cháy” hết mình vì lý tưởng mình chọn lựa. Dám nghĩ, dám làm, đưa ra ý tưởng, bảo vệ ý tưởng và giờ đây “đứa con tinh thần” của anh đã được Hội đồng phản biện Y khoa cũng như những nhà khoa học chấp nhận và vinh danh tại các hội thi khoa học danh tiếng. Không chỉ được vinh danh trong tỉnh mà lần này cả nước đều biết đến tên tuổi và ý nghĩa nhân văn của công trình nghiên cứu này - “Chống đông máu cơ học trong chạy thận nhân tạo không dùng heparin”.

BS. Trương Hớn Dân với công trình khoa học của mình.

Ðau đáu một ý tưởng

Thời điểm năm 2004, việc chạy thận nhân tạo đối với ngành y tỉnh Cà Mau còn nhiều hạn chế, trang thiết bị chủ yếu nhận từ nguồn viện trợ của các tổ chức hữu nghị. Nói là viện trợ, thế nhưng những trang thiết bị này đã quá hạn sử dụng từ lâu, bởi lẽ công suất hoạt động tối đa của chúng chỉ là 10.000h/máy, nhưng khi về đến chúng ta thì công suất của nó lên đến 20.000h/máy, có khi còn hơn thế nữa. Thời điểm này, chúng ta chỉ chạy thận đối với những trường hợp suy thận cấp, còn những trường hợp nặng hơn phải chuyển lên tuyến trên, người bệnh gặp nhiều khó khăn trong việc đi lại, chữa trị cũng như phải bỏ ra một số tiền khổng lồ nhưng bệnh chưa hẳn đã được chữa khỏi. Những người thợ bảo trì trang thiết bị tại Khoa Thận Nội tiết - Tiết niệu Bệnh viện đa khoa tỉnh Cà Mau từng khâm phục BS. Dân vì có những tình huống, khi những kỹ sư điện tử này “bó tay” mà BS. Dân lại sửa được.

Một lần tình cờ, BS. Trương Hớn Dân đi ngang qua Khoa Huyết học, thấy những đồng nghiệp dùng máy lắc những bịch máu trong quá trình lấy máu từ cơ thể người lành lưu vào ngân hàng máu của bệnh viện; ngay lập tức trong đầu anh manh nha một ý tưởng.

BS. Dân nghĩ, tại sao mình không dùng máy massage để chống đông máu trong quá trình chạy thận nhân tạo. Nghĩ là làm. Sau nhiều đêm thức trắng cùng ý tưởng của mình, anh gọi cho đồng nghiệp tại các bệnh viện lớn ở lĩnh vực này: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương, Kiên Giang, Bệnh viện 115... nhưng chưa ai từng có ý tưởng này cả. Anh rất mừng và xem là động lực khi được những người đồng nghiệp ủng hộ: “Hay đấy - làm đi”. Anh bắt tay ngay vào việc thực hiện đề tài. Anh thử nghiệm bằng chiếc máy massage mini của gia đình và quả thật, máu không đông. Tính sáng tạo ở đây là phương pháp có ý tưởng từ cách chống đông máu cho các bịch máu lấy ra từ người hiến, các bịch máu này được lắc trên máy lắc liên tục trong lúc lấy máu. Phương pháp này thực hiện với một số dụng cụ đơn giản, dễ mua, rẻ tiền, hoàn toàn phù hợp với điều kiện của những bệnh viện tuyến tỉnh như Cà Mau.

Phương pháp nói trên đã giúp giảm chi phí điều trị, chi phí chuyển viện lên tuyến trên, giảm bớt phần nào gánh nặng cho thân nhân và xã hội, cứu sống một số trường hợp bệnh lý nặng mà trước đây thường tử vong.

Áp dụng điều trị từ năm 2009 đến nay, phương pháp thực hiện của BS. Dân đã dần cho thấy hiệu quả sau không ít khó khăn. Dây và màng lọc được tráng bằng 2000UI heparin pha trong 500ml NaCl 0,9%, lượng heparin này được đẩy ra khỏi màng lọc trước khi chạy thận. Sau khi lấy máu ra khỏi màng lọc thì gắn máy massage (hiệu National EV 292-5W) lên màng lọc, cho máy chạy rung với độ rung cấp Low (máy có hai độ rung Low và High). Trong quá trình điều trị, bệnh nhân phải theo dõi chặt chẽ áp lực tĩnh mạch, nếu thấy tăng cao, thường là trên 50mmHg so với áp lực ban đầu thì phải dồn máu và ngưng cuộc lọc; nếu không ngưng sớm thì nguy cơ đông máu sẽ xảy ra, đồng nghĩa với việc bệnh nhân sẽ mất một lượng máu lớn. Chỉ ngưng rung khi máu đã dồn qua khỏi màng lọc. Khi áp dụng phương pháp này, nhiệm vụ của người điều dưỡng giảm áp lực đi rất nhiều, họ không tốn nhiều công sức chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo như trước đây và có nhiều thời gian hơn để quan tâm, chăm sóc những bệnh nhân khác.

Đề tài của BS. Trương Hớn Dân và BS. Tăng Xuân Đỉnh được vinh danh tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Cà Mau lần thứ II - 2011.

Thành công đến từ sự bền bỉ

Khi một công trình khoa học nào được đưa ra thì không tránh khỏi sự nghi ngờ và hiển nhiên tranh cãi là không thể tránh khỏi, có khi ở mức độ “gay gắt”, bởi nó liên quan trực tiếp đến mạng sống của con người. Nhưng không vì thế mà BS. Dân bỏ cuộc, anh chứng minh cho Hội đồng phản biện thấy được hiệu quả của công trình nghiên cứu của mình. Cụ thể, anh xin máu từ Ngân hàng máu của bệnh viện chạy thử nghiệm; cứ 1 giờ đồng hồ anh kiểm tra xem máu có hiện tượng bể hồng cầu không, sau 4 giờ máy massage hoạt động liên tục, hồng cầu không bể, không xảy ra hiện tượng đông máu; từ đó mới áp dụng trên cơ thể của người bệnh. Không phải một lần là có thể áp dụng ngay, 46 lần dùng phương pháp này là 46 lần anh gửi trọn niềm tin, niềm hy vọng, hy vọng về sự thành công của công trình nghiên cứu của mình, hy vọng một phép màu sẽ đến với những người bệnh được anh chữa trị.

Có thể khẳng định rằng, thành công của BS. Trương Hớn Dân là thành công xuất phát từ chữ “Tâm”, thêm đó là ý chí, nghị lực của một lương y. Anh đã thành công khi đem hai chữ y đức vào công trình nghiên cứu khoa học của mình.

Bệnh nhân Nguyễn Hoàng N. ngụ tại TP. Cà Mau, hoàn cảnh gia đình khó khăn phải mưu sinh bằng nghề bán vé số dạo. Một tai nạn giao thông bất ngờ đẩy anh vào tình trạng nguy kịch đến tính mạng. Cũng trong lần tai nạn đó, anh N. được tiếp cận với phương pháp điều trị của BS. Dân. Và anh N. đã sống, đồng nghĩa với công trình của BS. Dân đã thành công và được công nhận.

BS. Dân chia sẻ: Ngày áp dụng phương pháp điều trị mới này cho bệnh nhân đầu tiên, anh đã đứng suốt 2 giờ liền bên giường của bệnh nhân. Anh sung sướng khi kết quả đạt được ngoài mong đợi của mình bởi thực tế lâm sàng trong các ca điều trị bằng phương pháp này cho kết quả rất tốt.

Biết được thành công của BS. Dân, nhiều bệnh viện, cũng như những đồng nghiệp của anh đề nghị tư vấn phương pháp áp dụng đề tài. Anh không ngần ngại, chia sẻ những gì mình biết với mong muốn ngày càng nhiều bệnh nhân, nhất là bệnh nhân nghèo được cứu sống bằng phương pháp này.

Đồng tác giả trong đề tài nói trên, BS. Tăng Xuân Đỉnh, vừa là đồng nghiệp, vừa là lãnh đạo của anh, có vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện ý tưởng. Thành công là vậy, nhưng hiện nay, BS. Trương Hớn Dân vẫn còn đang trăn trở. Bởi từ khi áp dụng khá thành công đến nay, chưa có bất kỳ một cuộc hội thảo khoa học chính thống nào về lĩnh vực này. Tâm nguyện của anh là làm sao áp dụng rộng rãi trong ngành y dược, hạn chế tối đa sự đau đớn cũng như những nguy cơ tác động đến tính mạng của bệnh nhân.

Tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Cà Mau lần thứ II của tỉnh Cà Mau, đề tài của BS. Trương Hớn Dân đã giành được giải Nhất. Liên tiếp sau đó, đề tài này tiếp tục nhận giải Ba tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật toàn quốc lần thứ XII - 2012. Gặp chúng tôi sau ngày nhận giải thưởng tại Thủ đô Hà Nội trở về, anh chia sẻ: Khi tên đề tài nghiên cứu được xướng lên, trong lòng dâng trào một cảm xúc thật lạ. Một lần nữa anh chứng minh rằng mình đã đúng và thực hiện được một công trình khoa học; đó là động lực để phấn đấu nghiên cứu và cống hiến nhiều hơn nữa cho ngành y học tỉnh nhà nói chung cho cả cộng đồng.