Nhập viện trong tình trạng đau ngực liên tục, lan sau lưng, khó thở và vã mồ hôi nhiều, bệnh nhân Huỳnh Văn Ánh, 56 tuổi, ngụ Châu Thành - Hậu Giang không hề biết mình đang ở tình trạng thập tử nhất sinh. Thế nhưng, bằng những nhạy bén trong chẩn đoán, kinh nghiệm trong điều trị kết hợp với sự hỗ trợ của trang thiết bị hiện đại, các bác sĩ của khoa Hồi sức – Phẫu thuật Tim bệnh viện Chợ Rẫy đã cứu sống bệnh nhân một cách ngoạn mục. Đây được xem là trường hợp đầu tiên đánh dấu bước tiến mới của Phẫu thuật Tim mạch Việt Nam trong hành trình cứu sống bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp gây choáng tim, kèm phù phổi, tụt huyết áp đồng thời bị phình động mạch chủ dạng túi dọa vỡ.
Bệnh nhân Ánh trong ngày xuất viện.
Nhiều nguy cơ tử vong đến cùng một lúc
Trước đó, bệnh nhân được đưa đến bệnh viện đa khoa trung ương Cần Thơ trong tình trạng đau ngực tăng dần; nhiệt độ 37,5 độ C; mạch 140 (lần/phút); HA: 100/60 mmHg (bệnh nhân đang duy trì đang duy trì Noradrenali). Tại đây, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị phình bóc tách động mạch chủ ngực dọa vỡ nên nhanh chóng được chuyển lên bệnh viện Chợ Rẫy.
Tại bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh nhân nhập viện ngày 6/3/2016 trong tình trạng khó thở và ra nhiều mồ hôi, mạch 100 (lần/phút), HA: 96/60 mmHg (tiếp tục duy trì Noradrenali), SpO2: 90%... Dù tỉnh táo, tiếp xúc được nhưng bệnh nhân không thể nằm vì rất khó thở. Khai thác bệnh sử cho thấy, năm 2011, bệnh nhân bị tăng huyết áp hiện đang được điều trị. Năm 2013, bệnh nhân bị phình động mạch chủ ngực.
Bệnh nhân đã nhanh chóng được thực hiện 1 số chỉ định cận lâm sàng. Với những triệu chứng lâm sàng và kết quả của cận lâm sàng, các bác sĩ xác định bị Choáng tim, phù phổi cấp, nhồi máu cơ tim cấp ngày 3, phình quai động mạch chủ ngực dọa vỡ.
Thận trọng lựa chọn giải pháp
Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thái An – Trưởng khoa Hồi sức – Phẫu thuật Tim bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, đây là một tình trạng cực kỳ nguy hiểm cho bệnh nhân, bởi bệnh nhân đang bị “nguy hiểm kép”. Bác sĩ An phân tích nhồi máu cơ tim cấp (NMCTC) là bệnh lý nặng có nhiều thể lâm sàng khác nhau. Ở thể nhẹ, bệnh nhân sẽ được điều trị nội khoa ổn định rồi tiến hành can thiệp. Tuy nhiên, với trường hợp nhồi máu cơ tim cấp gây choáng tim, phù phổi và tụt huyết áp, điều trị nội khoa ban đầu không đáp ứng thì cần được nhanh chóng xử lý để tránh nguy cơ tử vong (bất cứ lúc nào cho bệnh nhân)
Thế nhưng, việc điều trị vấp phải tình huống thực tại của người bệnh đó là bệnh nhân lại có kèm chứng phình quai động mạch chủ dạng túi đến 7cm (kích thước thông thường chỉ 3 cm), nguy cơ vỡ túi phình và dẫn đến tử vong rất cao.
Lúc này, vấn đề được đặt ra là làm sao để vừa giải quyết tình trạng nhồi máu cơ tim cấp gây choáng tim đồng thời giải quyết túi phình thì mới có thể cứu sống bệnh nhân vì nếu chỉ giải quyết nhồi máu cơ tim cấp thì trong thời gian hậu phẫu, bệnh nhân có thể bị vỡ túi phình và tử vong là điều khó tránh khỏi. Hoặc chỉ giải quyết tình trạng túi phình thì bệnh nhân cũng có thể tử vong bất cứ lúc nào do tình trạng nhồi máu cơ tim cấp gây choáng tim, phù phổi, tụt huyết áp.
Ca mổ xuyên đêm cứu người
Sau khi hội chẩn đắn đo lựa chọn nhiều giải pháp cho bệnh nhân, ekip điều trị quyết định sử dụng máy ECMO để hỗ trợ cho tim và hỗ trợ cho phẫu thuật bắc cầu mạch vành (giải quyết tình trạng NMCTC gây choáng tim, phù phổi cấp, tụt huyết áp). Bởi việc chạy máy ECMO sẽ mang lại nhiều ưu việt cho bệnh nhân như hạn chế sử dụng kháng đông, ít gây ra phản ứng viêm, có thể duy trì hồi sức dài ngày cho bệnh nhân sau mổ
Song song đó, bệnh nhân cũng cần được can thiệp để tái thông mạch vành. Đáng nói là những trường hợp bị nhồi máu cơ tim cấp thì có thể sử dụng giải pháp đặt stent mạch vành nhưng trên bệnh nhân này không thể thực hiện được do mạch vành của bệnh nhân đang bị tổn thương. Cuối cùng, ekip điều trị buộc phải chọn giải pháp mổ hở dù nguy cơ tử vong của phương pháp này cũng không ít, nhưng buộc phải lựa chọn như trưởng ekip phẫu thuật – Bác sĩ Nguyễn Thái An khẳng định “còn 1 tia hy vọng, chúng tôi vẫn cố gắng cứu bệnh nhân” bệnh nhân cần được tái thông mạch vành.
Đúng từ 18h00 ngày 8/3/2016, ekip tham gia điều trị cho bệnh nhân đã bắt đầu cuộc chạy đua “giành giật” lại sự sống cho bệnh nhân bị “nguy hiểm kép” này. Bệnh nhân đã được chạy máy ECMO động tĩnh mạch trong lúc các bác sĩ phẫu thuật cấp cứu bắc cầu mạch vành offpump, di dời các mạch máu nuôi não để đặt stent động mạch chủ quai. Nín thở, khẩn trương và căng thẳng là trạng thái của đội ngũ y bác sĩ, kỹ thuật viên tham gia ca mổ này, bởi tình trạng của bệnh nhân rất nặng nên chỉ cần một sơ suất nhỏ cũng có thể dẫn đến tình huống xấu nhất. Đến 4 giờ sáng ngày 9/3/2016, ca mổ kết thúc trong niềm vui vỡ òa của cả ekip. Sau khi vượt qua giai đoạn “ngàn cân treo sợi tóc”, bệnh nhân đã ổn định và xuất viện.
Nhìn lại quá trình điều trị của bệnh nhân, không ai có thể nghĩ bệnh nhân có thể được cứu sống một cách ngoạn mục như vậy, điều chưa từng có tại Việt Nam. Đây được xem là trường hợp đầu tiên bị NMCTC có choáng tim, phù phổi, tụt huyết áp và phình quai động mạch chủ dạng túi dọa vỡ được cứu sống (có thể nói là đầu tiên tại Việt Nam) nhờ sự linh hoạt, xử lý kịp thời của ekip điều trị lẫn các khoa liên quan, kết hợp với sự hỗ trợ từ các trang thiết bị hiện đại.