Không gian Quảng trường Cách mạng tháng Tám (QTCMT8 - nay là khu vực xung quanh Nhà hát Lớn Hà Nội) bấy lâu được các nhà nghiên cứu văn hóa lịch sử đánh giá có rất nhiều ý nghĩa về văn hóa - lịch sử - xã hội nhưng đến nay, không gian này vẫn chưa có một biểu thị vật chất xứng tầm chuyển tải thông điệp lịch sử với vị trí của nó.
Ấn tượng sao vàng năm cánh
Xuất phát từ điều đó, Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn (VIUP) vừa tổ chức cuộc thi thiết kế cảnh quan, biểu tượng QTCMT8 có tên “Sao tháng Tám” và cuộc thi này đã khép lại cách đây chưa lâu. 9 phương án của cuộc thi vừa qua đã được trưng bày trước công chúng Thủ đô và được giới chuyên gia đánh giá cao. Buổi trưng bày 9 đồ án thiết kế cuộc thi “Sao tháng Tám” tại Hà Nội có kết hợp với tọa đàm. Theo ông Ngô Trung Hải - Viện trưởng VIUP, cuộc thi thiết kế “Sao tháng Tám” có tính chất “nội bộ”, tức là chỉ có các viện và trung tâm xây dựng, quy hoạch đô thị thuộc sự quản lý của VIUP tham gia chứ không có quy mô cấp thành phố hay toàn quốc.
Một phương án thiết kế biểu tượng tại QTCMT8 từ cuộc thi “Sao tháng Tám”.
Tuy nhiên, trong buổi tọa đàm và trưng bày 9 phương án thiết kế, người ta thấy có sự góp mặt của nhiều chuyên gia hàng đầu về lịch sử, văn hóa và kiến trúc nước nhà như: KTS Hoàng Đạo Kính, Tôn Đại, Nguyễn Lân, Đào Ngọc Nghiêm; nhà sử học Dương Trung Quốc, Lê Văn Lan; nhà nghiên cứu mỹ thuật Nguyễn Đỗ Bảo... Điều này chứng tỏ việc cần một bản thiết kế, một biểu tượng cho QTCMT8 đang cần thiết hơn bao giờ hết.
Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, QTCMT8 không chỉ có những giá trị về lịch sử, văn hóa mà còn là một quần thể không gian mở quan trọng của Hà Nội. Ông Dương Trung Quốc cho rằng, việc xây dựng biểu tượng, cảnh quan khu vực xung quanh Nhà hát Lớn làm cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, nhắc nhở cho các thế hệ con cháu về những sự kiện lịch sử năm xưa phải đặc biệt thận trọng.
Tuy nhiên, sau khi xem 9 đồ án thiết kế cảnh quan, biểu tượng từ cuộc thi “Sao tháng Tám”, nhà sử học Dương Trung Quốc thấy rất vui vì hầu hết các thiết kế đều lấy ngôi sao vàng 5 cánh trên lá cờ Tổ quốc làm chủ thể, điều này biểu hiện cho lòng tự hào dân tộc. Chẳng hạn như phương án 4 (giành giải của Viện trưởng - PV), nhóm KTS lên ý tưởng xây dựng biểu tượng tại vườn hoa 19/8 là hình khối tạo ra như những đợt sóng, thể hiện lá cờ Tổ quốc đang dâng cao tầng tầng lớp lớp quyện chặt vào nhau. Các lá cờ được cách điệu bằng kính - thép tạo thành ngôi sao vàng năm cánh biểu trưng cho dân tộc Việt Nam, là đỉnh cao của khát vọng độc lập, tự do... Ông Dương Trung Quốc cho rằng, các phương án có ý tưởng tốt, thể hiện sự trân trọng lịch sử, giàu tình yêu quê hương đất nước, được nghiên cứu nghiêm túc, kỹ càng, mỗi tác phẩm đều có sự độc đáo, thế mạnh riêng.
Tương tự, Chủ tịch hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam - GS. Trần Ngọc Chính đánh giá cao các phương án thiết kế, vì đã cho thấy được một không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng hiệu quả, một biểu tượng không gian Quảng trường đô thị lịch sử, chiến thắng lịch sử vẻ vang của quần chúng Thủ đô nói riêng và của cả dân tộc Việt Nam nói chung; mang hơi thở, niềm tự hào của quá khứ hòa quyện trong sức sống của thời đại.
Và tạo đà cho tương lai
“Từ ý tưởng của cuộc thi này có thể đề xuất với UBND TP. Hà Nội về một cuộc thi tầm cỡ quốc gia nhằm tạo ra một công trình nghệ thuật cao về văn hóa và lịch sử đối với du khách quốc tế và trong nước” - GS. Trần Ngọc Chính chia sẻ với PV Sức khỏe&Đời sống.
Theo ông Ngô Trung Hải, đây chỉ là cuộc thi nội bộ nhưng VIUP vẫn đặt ra những tiêu chuẩn “khắt khe”, tức là các ý tưởng thiết kế không gian, biểu tượng tại QTCMT8 phải độc đáo, giàu giá trị, mang tính kết nối lịch sử và hơi thở thời đại. Ông Hải cũng nhận định các phương án tham dự cuộc thi có chất lượng, cho thấy tình cảm của tác giả, nhóm tác giả là các KTS của VIUP đối với QTCMT8 nói riêng và Hà Nội nói chung. Theo ông Hải, mỗi phương án như một que diêm thắp lên với mong muốn sau này sẽ có một ngọn lửa cháy lên ở quảng trường này. Ông Hải cho rằng đây mới chỉ là khởi đầu cho những nghiên cứu tiếp theo của các ngành, các lĩnh vực.
Tuy nhiên, nhà nghiên cứu mỹ thuật Nguyễn Đỗ Bảo lại bày tỏ, với việc góp tiếng nói của các hội nghề nghiệp như VIUP, hội KTS, hội mỹ thuật, hội lịch sử..., qua các thiết kế ở cuộc thi “Sao tháng Tám”, trong tương lai, nếu chúng ta tổ chức cuộc thi trên phạm vi toàn quốc sẽ cho ra đời được phương án tối ưu xứng tầm với vị trí, vai trò và ý nghĩa lịch sử của QTCMT8.
Phạm Quỳnh
