Thông tin này được đưa ra tại phiên họp thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện chính sách, chế độ BHXH và quản lý, sử dụng Quỹ BHXH năm 2018 của Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội tiến hành cuối tuần qua.
Đã có 495.000 người tham gia BHXH tự nguyện
Trình bày Báo cáo thẩm tra, ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội cho biết, công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật BHXH đã có sự đổi mới thông qua việc tăng cường phối hợp với chính quyền các địa phương, các đại lý BHXH và Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam; qua đó, thu hút được sự quan tâm của người dân, các tổ chức chính trị - xã hội cũng như trách nhiệm của chính quyền địa phương đối với việc thực hiện chính sách này.
Cũng theo ông Lợi, trong năm 2018, ngành BHXH đã thanh tra, kiểm tra được 14.151 cuộc, tăng 61,9% so với năm 2017. Qua thanh tra, kiểm tra và lập 1.178 biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT với tổng số tiền phạt 37,7 tỷ đồng. Ngành LĐ-TB&XH cũng tích cực chủ trì, phối hợp với BHXH Việt Nam thanh tra đối với 179 doanh nghiệp (DN) tại 46 huyện thuộc 10 tỉnh, thành phố... Nhờ đó, hết năm 2018, tổng số người tham gia BHXH bắt buộc tăng 6,3% và số đơn vị tham gia tăng 12,55% so với năm 2017.
Đặc biệt, năm 2018 đã phát triển được 270.779 người tham gia BHXH tự nguyện (bằng 1,21 lần của cả giai đoạn 10 năm từ 2008 đến 2017); nâng tổng số người tham gia BHXH tự nguyện hiện nay lên trên 495.000 người. Cùng với đó, năm 2018, cơ quan BHXH đã chi trả chế độ cho trên 2,5 triệu đối tượng với tổng số tiền gần 202.000 tỷ đồng. Trong đó, chi từ nguồn ngân sách nhà nước chiếm 22,86% và chi từ Quỹ BHXH chiếm trên 77%.
Tuy nhiên, theo ông Bùi Sỹ Lợi, công tác mở rộng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn vướng mắc, nhiều người dân chưa hiểu rõ chính sách. Số nợ BHXH bắt buộc đã giảm đáng kể, song vẫn còn hơn 5.300 tỷ đồng phải tính lãi (nợ của các DN ngoài quốc doanh chiếm đến 67%). Đặc biệt, có gần 700.000 người hưởng BHXH một lần (tăng 19,31% so với năm 2017 và bằng 77,82% số đối tượng tham gia BHXH tăng thêm năm 2018).
Việc phát triển đối tượng tham gia BHXH còn nhiều khó khăn.
Khó khăn khi giải quyết chế độ cho người lao động trong các DN phá sản, mất tích
Chia sẻ những khó khăn trong công tác thực hiện chính sách BHXH, ông Đào Ngọc Dung - Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH cho biết, hiện nay, cả nước có 610.000 DN hoạt động nhưng mới đang quản lý thu BHXH được 327.000 DN. Như vậy, còn tới 283.000 DN đang hoạt động nhưng chưa thu được BHXH. Cùng với đó, số người hưởng BHXH một lần gia tăng, việc giải quyết chế độ cho người lao động trong các DN phá sản, mất tích, chủ DN là người nước ngoài bỏ trốn gặp nhiều khó khăn. Đáng chú ý, trong số 2.900 tỷ đồng các DN này đang nợ, chỉ có 501 tỷ đồng là tiền nợ trong các DN phá sản, giải thể và có chủ bỏ trốn; hơn 1.300 tỷ đồng nợ của các DN mất tích; gần 1.000 tỷ đồng của các DN thuộc các tập đoàn đã được Chính phủ khoanh nợ.
Giải trình một số vấn đề đại biểu nêu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu cho biết, theo quy định, Quỹ BHXH hiện được quản lý tập trung tại BHXH Việt Nam và được Kiểm toán Nhà nước tiến hành kiểm toán toàn diện. Vừa qua, Thanh tra Chính phủ cũng tiến hành kiểm tra việc quản lý, sử dụng Quỹ BHYT. Do vậy, việc kiểm soát Quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp luôn theo luật và có tăng trưởng; riêng quỹ ốm đau, thai sản đang có chiều hướng thu không đủ chi do Luật BHXH năm 2014 mở rộng quyền lợi hưởng cho người lao động.
BHXH Việt Nam đã có báo cáo gửi Bộ LĐ-TB&XH, Chính phủ và Quốc hội về số DN phá sản, giải thể, chủ bỏ trốn với số tiền và số người lao động bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, hiện việc phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc còn đang vướng do ngành thuế gửi sang còn 220.000 DN phải điều tra. Theo quy trình, hết 1 năm, khi ngành thuế quyết toán mới biết số lao động hằng năm trong DN là bao nhiêu. Hiện BHXH Việt Nam đang chia sẻ dữ liệu cho BHXH các địa phương, còn việc điều tra thì cơ quan BHXH phải xuống tận nơi xem DN đó có bao nhiêu lao động hợp đồng, bao nhiêu lao động không hợp đồng. Cơ quan BHXH đang phối hợp tích cực với ngành LĐ-TB&XH và thuế phấn đấu đến hết năm 2019 điều tra số DN này...