Cội rễ của già hóa và các biện pháp hóa giải

Cuộc sống ngày càng biến đổi, xu hướng chung của các nước phát triển và đang phát triển là già hóa dân số có nghĩa là tuổi thọ tăng lên. Dù tuổi thọ đã tăng nhưng con người vẫn muốn sống lâu hơn với sức khỏe tốt. Vậy chúng ta cần làm gì để sống lâu, sống khỏe?

Nguyên nhân dẫn đến già hóa

Tập khí công dưỡng sinh để duy trì sức khỏe tốt khi về già.

Ở NCT các hoạt động chuyển hóa và dinh dưỡng có nhiều biến đổi. Theo quy luật tự nhiên, khả năng thụ cảm của con người cũng bị giảm như nhìn kém, vị, xúc giác không nhạy, các bộ phận trong cơ thể cũng già hóa theo thời gian như giảm trí nhớ, loãng xương, thoái hóa khớp, ăn kém khó tiêu và ngủ kém. Nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự già hóa và sinh bệnh tật là hoạt động của gốc tự do trong cơ thể. Gốc tự do được sinh ra do hô hấp tế bào sinh năng lượng, do các hoạt động bệnh lý hoặc do các yếu tố ngoại lai như ô nhiễm môi trường, thuốc diệt côn trùng, diệt cỏ, tia phóng xạ... Các gốc tự do có một thuộc tính là có khả năng ôxy hóa rất cao, nếu vì một lý do nào đó mà gốc tự do tăng cao bất thường sẽ gây tổn thương màng tế bào rồi dẫn đến các tổn thương khác như biến đổi cấu trúc ADN, ức chế hoạt động các men, biến đổi cấu trúc và thuộc tính của các nội tiết tố, các tổn thương này sẽ là cơ sở bệnh học của các trạng thái bệnh lý thường gặp.

Để sống khỏe, sống lâu

Mong sống lâu, sống khỏe, NCT cần hướng đến một số thói quen có lợi cho sức khỏe của mình.

Niềm vui: kích thích tăng cường sức sống, giúp duy trì thăng bằng của hệ thần kinh, chống mọi stress đến hàng ngày có thể qua sinh hoạt tại các hoạt động của câu lạc bộ thể dục thể thao ngoài trời, các sinh hoạt văn hóa văn nghệ để tăng giao lưu và hiểu biết, tập khí công dưỡng sinh... sẽ có một tâm hồn thanh thản, thư giãn.

Chú ý điều chỉnh cân nặng cơ thể hợp lý: không thừa cân, béo phì.

Chế độ dinh dưỡng: NCT nên giảm mức ăn so với hồi trẻ mặc dù vẫn ăn ngon miệng nhưng phải điều chỉnh hợp lý. Nhu cầu năng lượng của người trên 60 tuổi giảm 20%, trên 70 tuổi giảm 30% so với lúc 25 tuổi.

Tránh ăn quá no, nhất là khi có bệnh tim mạch, do tính đàn hồi của thành mạch giảm, lòng động mạch hẹp lại làm cho sức cản ngoại vi của mao mạch tăng lên, cơ tim phải tăng co bóp trong khi tuần hoàn máu nuôi tim lại giảm, ảnh hưởng đến dinh dưỡng cơ tim.

Giảm muối NaCl vì nhiều muối gây tăng huyết áp, giảm đường vì dễ gây bệnh rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường, béo phì, xơ vữa mạch máu.

Ăn nhiều rau quả tươi, quả chín để cung cấp vitamin và khoáng chất cùng các chất xơ.

Bổ sung chất chống ôxy hóa, tăng cường sức đề kháng: Ngay trong các thực phẩm truyền thống sử dụng hàng ngày ngoài cung cấp dinh dưỡng nó còn có vai trò khác của chất không dinh dưỡng, đó là hướng tiếp cận mới của thực phẩm gọi là thực phẩm chức năng. Vai trò của thực phẩm chức năng trong việc tăng cường sức đề kháng, cung cấp nhiều chất chống ôxy hóa cho cơ thể rất quan trọng. Các loại thực phẩm truyền thống có là chức năng hay không tùy theo mục đích sử dụng như men vi sinh trong sữa chua, chất xơ trong các loại rau củ... nhưng với cách chế biến và sử dụng như vậy không thể đạt được mục đích hỗ trợ điều trị một cách rõ ràng. Với công nghệ hiện đại, thực phẩm chức năng đã được sản xuất tinh hơn, chọn lọc hơn, loại bỏ những yếu tố bất lợi hoặc bổ sung những chất có lợi cho cơ thể với hàm lượng gấp ba nhu cầu. Chẳng hạn:

Các hạt lương thực toàn phần: có tác dụng dinh dưỡng. Ngoài ra, còn các chất không dinh dưỡng như acid phenolix, lignan, acid phytic được coi là có vai trò phòng bệnh tim mạch và ung thư.

Đậu tương và các loại đậu đỗ: là nguồn protid quý, chất lượng cao cùng với nguồn acid béo không no cần thiết cho cơ thể. Nó còn có nhiều thành phần hóa thực vật có hoạt tính sinh học cao như oestrogen có vai trò chống ôxy hóa, cải thiện tình trạng thành mạch, giảm nhẹ huyết áp.

Các loại rau quả: có nhiều vitamin nhất là vitamin C, E, A và các carotenoid là những chất chống ôxy hóa có vai trò dự phòng các bệnh ung thư, tim mạch. Các chất hóa thực phẩm có trong rau quả còn kích thích nhiều loại men, cản trở sự hình thành các chất gây ung thư như nitrosamin, bảo vệ cấu trúc và tính toàn vẹn của màng tế bào, giảm nguy cơ ung thư đại tràng, trĩ, túi mật...

BS. Phạm Thị Thục