Hàng năm khi thời tiết mùa đông lạnh và sang xuân, nhiều người chẳng tiếc thương mà mắt đỏ, lệ nhòa, mũi nghẹt; dị ứng ngứa da, mẩn đỏ,... khiến vui xuân, du ngoạn bị gián đoạn. Trị dứt điểm dị ứng là vấn đề rất nhiều người quan tâm.
Khó tìm nguyên nhân dị ứng
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến dị ứng ngứa như: yếu tố vật lý nóng, lạnh, tiếp xúc với dị nguyên lạ: có người dị ứng nắng, nóng, lạnh, cây cỏ, ăn uống, thuốc, khói bụi bẩn... khiến làn da dễ ngứa, nổi mẩn đỏ. Nhiều người gãi có thể xây xát, nhiễm trùng. Ngoài ra còn một số nguyên nhân gây dị ứng ngứa như: nhà không thông thoáng; không khí ẩm trong nhà cũng tạo điều kiện phát triển cho nấm mốc và mạt bụi; mùa đông xuân thường bật lò sưởi cuốn theo bụi bẩn, tạo điều kiện cho nấm mốc và mạt bụi phát triển.
Dị ứng phấn hoa qua đường hô hấp
Mùa xuân là điều kiện phát triển lý tưởng của hệ thực vật. Con người không chỉ bị dị ứng với côn trùng, phấn hoa qua tiếp xúc ngoài da mà còn qua đường hô hấp. Cơ thể con người có thể dị ứng với khói bụi, chất ô nhiễm, thức ăn, hóa chất, lông thú, bọ mạt, mùi, phấn hoa và thời tiết (gọi là dị nguyên)... Khi dị nguyên vào cơ thể bằng đường hô hấp, kháng nguyên và kháng thể gặp nhau tạo thành phức hợp kích hoạt cơ thể phóng thích ra chất có thể gây dị ứng. Có nhiều hóa chất được phóng thích gây nên dị ứng, tiêu biểu là histamin. Những chất này khiến cơ thể phản ứng, bệnh nhân sẽ xuất hiện các triệu chứng như nhức đầu, sổ mũi (nước trong), ngứa mũi, hắt xì hơi, thậm chí ngứa cả các vùng liên quan ở phần mặt như tai, mắt và họng, nặng thì nổi mề đay, có thể gây khó thở do niêm mạc đường hô hấp bị phù nề.
Dị ứng phấn hoa gây viêm mũi dị ứng kéo dài.
Một số trường hợp viêm mũi dị ứng mạn tính kéo dài, có thể gây ảnh hưởng đến khứu giác (giảm hoặc mất khả năng nhận biết mùi tạm thời) hoặc ngủ ngáy do viêm phù nề niêm mạc họng, thanh quản hoặc viêm amiđan quá phát.
Khi bệnh viêm đường hô hấp, nhất là mũi dị ứng khởi phát, bệnh nhân nên đi khám chuyên khoa để được bác sĩ kê thuốc kháng dị ứng ngay, tránh tình trạng bệnh kéo dài, bội nhiễm, gây nguy hiểm.
Nổi mề đay, mẩn ngứa ngoài da
Tại các vùng da khô trên tứ chi bỗng xuất hiện các vùng đỏ, cảm giác ngứa ngáy, nóng, lúc có lúc không. Đó chủ yếu do cơ thể tiếp xúc với loại vật chất gây dị ứng nào đó. Thời tiết nóng lạnh thất thường cũng là nguyên nhân gây ra chứng bệnh này. Ngoài ra, vùng da còn nổi mẩn, mụn ngoài da nguyên nhân là vào mùa xuân, cơ thể dễ dị ứng với tia tử ngoại hơn khiến các tế bào da dễ bị tổn thương, làm xuất hiện các nốt mẩn, mụn.
Mắt cũng bị dị ứng
Viêm kết mạc mùa xuân là một bệnh do dị ứng ở mắt và hay tái phát, bệnh thường gặp chủ yếu ở nam giới, tuổi thanh thiếu niên. Bệnh thường xuất hiện vào mùa xuân, khi lượng phấn hoa di chuyển nhiều hơn trong không khí bay vào mắt người có cơ địa dị ứng sẽ gây ra những triệu chứng trên nên được gọi là viêm kết mạc mùa xuân. Hiện bệnh có cơ chế dị ứng rõ ràng, tuy nhiên việc xác định dị nguyên là gì còn gặp nhiều khó khăn. Dị nguyên thường gặp: phấn hoa, bụi nhà... Bệnh có liên quan mật thiết với sự thay đổi thời tiết lúc giao mùa (nhất là xuân hè), ánh nắng, thay đổi nội tiết và yếu tố di truyền. Bệnh thường có biểu hiện ngứa mắt là dấu hiệu điển hình của viêm mùa xuân, thường xuất hiện thành từng cơn vào những giờ nhất định (có thể vào buổi sáng khi mới ngủ dậy lúc tiếp xúc với ánh nắng hoặc buổi chiều tối). Bệnh nhân có cảm giác như có dị vật trong mắt, cộm, sợ ánh sáng, chảy nước mắt, giảm thị lực. Dử mắt nhiều, có đặc điểm dính, dai và có thể kéo thành sợi.
Thức ăn cũng gây dị ứng
Dị ứng thức ăn là một phản ứng miễn dịch của cơ thể khi ăn phải loại thức ăn gây dị ứng. Những phản ứng dị ứng thức ăn có thể xảy ra từ nhẹ đến nặng như: viêm da dị ứng, nổi mề đay, rối loạn tiêu hóa, suy hô hấp, sốc phản vệ đe dọa tính mạng. Khi thực đơn nhiều món giàu đạm, đường bột và thường đa dạng các món ăn, các gia vị khiến những người có cơ địa dị ứng và hay kết hợp với các bệnh: viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc dị ứng, chàm và hen suyễn, di truyền... rất dễ bị dị ứng.
Nhiều người thường cho rằng thức ăn hay bị dị ứng nhất là đồ biển như: sò, nghêu, cua, ghẹ, cá biển. Các loại sôcôla, sữa, bơ, phomat. Nhóm thực vật là dưa gang, dưa tây, cà chua, trái dâu, kể cả hành, tỏi. Tuy nhiên, cần phải nhớ rằng thức ăn thông thường nhất, “lành nhất” cũng có thể gây bệnh. Các chất phụ gia cũng là yếu tố quan trọng. Chúng có thể là chất tự nhiên như các loại men, giấm hoặc chất hóa học dùng để bảo quản và nhuộm màu thực phẩm.
Chứa dị ứng có khó?
Tùy mức độ nặng nhẹ của hiện tượng dị ứng mà chúng ta cần điều trị hay không. Đối với bệnh nhân biết rõ tác nhân gây dị ứng ngứa và cách ly với chúng ngay từ khi mới tiếp xúc thì ta không cần phải điều trị. Đối với trường hợp khác, để phòng dị ứng cần ngăn chặn tiếp xúc với các tác nhân đó, trong đó có phấn hoa trong không khí cao nhất từ nửa đêm tới 8 giờ sáng, đặc biệt vào những ngày nắng ấm và khô. Trong khoảng thời gian này nếu phải ra ngoài, cần mang khẩu trang, đeo kính mắt. Không nên phơi quần áo ngoài sân vườn, tránh vướng phấn hoa, mặc vào bị dị ứng.
Dọn nhà, phòng ngủ sạch tránh nấm mốc thường có ở phòng tắm, nhà vệ sinh, chăn đệm... giữ cho nhà ít bụi. Hạn chế tiếp xúc với chó mèo trong nhà.
Vì có quá nhiều nguyên nhân gây bệnh, người bệnh cần phải thật chú ý phát hiện ra dị nguyên gây dị ứng mới hy vọng giúp thầy thuốc tìm ra nguyên nhân chính gây bệnh để trị tận gốc. Khi có triệu chứng phù môi, sưng mặt hoặc khó thở phải đến cơ sở y tế sớm để được cấp cứu nếu cần. Đối với người bệnh dị ứng thức ăn, thực phẩm, cần thực hiện chế độ ăn loại trừ: Bắt đầu ăn trong 3 tuần chỉ gồm các loại không có chất dị ứng như gạo, khoai tây, cà rốt, các loại đậu, bí, bầu, thịt bò, lợn, gà. Có thể uống trà, cà phê nhưng không có sữa. Ăn đến món nào thấy mề đay, mẩn ngứa thì đó là nguyên nhân gây bệnh phải tránh sau này và cứ như thế tiếp tục.
Với những người bị bệnh do lạnh thì vào mùa đông cần giữ ấm, tránh tiếp xúc với lạnh. Chú ý đi ngoài đường mùa đông cần che chắn, khẩu trang, khăn quàng che cổ, găng tay, mũ, ấm toàn bộ, chân đi tất...