Đúng thế. Chuyện này chẳng có gì mới cả. Và tôi cũng đã nói một đôi lần trên truyền hình hay đâu đó rồi. Nhưng tôi vẫn phải nói thêm một lần nữa ở đây. Vì những hiện trạng đó vẫn đang diễn ra. Tờ báo của chúng ta lại là báo của mọi nhà. Phải công nhận rằng, những năm gần đây, nhờ công cuộc đổi mới đất nước, người dân Việt Nam, dù không biết ngoại ngữ cũng không hề lạc hậu. Những tác phẩm đoạt giải Nobel, hay những cuốn sách vừa gây được tiếng vang trên văn đàn thế giới thì ngay lập tức cũng đã xuất hiện ở Việt Nam với nhiều bản dịch ở nhiều nhà xuất bản khác nhau. Trong báo chí còn phong phú, đa dạng hơn nhiều. Chúng ta có rất nhiều báo hình, rồi báo nói, báo giấy. Riêng loại hình báo giấy, chúng ta có trên 800 đầu báo. Ấy là chưa kể báo mạng, rồi còn bạt ngàn những trang blog cá nhân. Cả một rừng blog. Và rồi cũng đã dần dần hình thành một dòng văn chương blog. Nhiều trang blog có giá trị đã được tuyển chọn rồi xuất bản thành những cuốn sách rất “ăn khách”. Không ít cuốn vừa ra đời đã được tái bản liên tục, như Kí ức vụn của Nguyễn Quang Lập, Tớ là Dâu của Joe, mà tôi đã viết bài giới thiệu và không tiếc lời ca tụng.
Blog là một trong những loại hình báo mạng được nhiều người tìm đọc. Nhiều trang blog rất hay. Vui. Hóm. Giàu chất nhân văn và lượng thông tin. Nhưng cũng không ít trang blog vô bổ, nhảm nhí, thậm chí là độc hại, bởi những thông tin sai lạc, thiếu thiện chí. Người viết cứ viết “văng mạng”, lại không có sự “biên tập”, rà soát, cứ hồn nhiên và vô tư xả lên thinh không, biến không ít mạng xã hội thành những “bãi rác” khổng lồ, làm ô nhiễm bầu khí quyển trong lành của thời hội nhập và mở cửa. Cũng theo đó, tiếng Việt bị tàn phá đến méo mó và dị dạng. Trong nhiều trang blog, facebook, tiếng Việt bị bóp nặn đến biến dạng, chỉ với một mục đích nhằm để giải trí, gây cười. Đùa thì được. Thậm chí còn vui nữa là đằng khác. Vì cuộc sống cũng cần đến những niềm vui. Nhưng khi biến những trò nghịch ngợm tếu nhộn ấy thành văn bản, thành ngôn ngữ chính quy thì lại không hề bình thường một chút nào. Cô giáo Nguyễn Thanh Mai giật mình thảng thốt: “Gần đây khi đọc, chấm bài văn của học sinh, tôi đã thường xuyên gặp phải hiện tượng các em dùng nhiều ký tự lạ, chữ viết tắt, sử dụng từ ngữ kiểu “số hóa”, kiểu thành ngữ láy vần vô nghĩa: “nhỏ như con thỏ”, “chán như con gián”... Rồi những từ đậm màu sắc ngôn ngữ chát như “híc híc”, “woa”, “oh gie”. Có em còn cho đó là “mốt của tuổi teen”, nếu bạn nào không nói, viết thế sẽ bị cho là “nhà quê”. Hiện tượng ngôn ngữ chát “xâm nhập” vào học đường, học sinh ngày càng lạm dụng kiểu viết, kiểu dùng từ như vậy khiến nhiều giáo viên ngữ văn như tôi thực sự thấy lo ngại. Vậy nguyên nhân của thực tế này là do đâu? Làm thế nào để ngăn chặn, khắc phục, chữa được “căn bệnh” này cho các em?”.
Hoan nghênh cô giáo Nguyễn Thanh Mai. Chuyện các em bắt chước văn phong blog, facebook hay ngôn ngữ trò chuyện thường ngày là điều dễ hiểu. Ta hãy đáo qua quán nhậu: “Phan Đình Giót đi!”, “Bắc Kạn nhé!”, “Được! Tớ sẵn sàng lý chiều chiều!”, “Xin chúc mừng các đồng chí chưa bị Nghĩa Lộ”...
Thôi thì trách chi những anh nát rượu. Ta hãy ngước nhìn khắp các khu phố kia. Những lời quảng cáo, những tấm biển hiệu đã được các cơ quan chức năng của thành phố thẩm định. Chỗ này “Sài Gòn răng”. Chỗ kia “Lẩu dê quán”. Chỗ nọ “Sài Gòn ngân hàng”... Rồi còn hàng trăm biển, nhãn tương tự. Xin bạn đọc lưu ý, đây là biển tiếng Việt, viết bằng chữ Việt, chứ không phải biển tiếng nước ngoài, viết bằng chữ nước ngoài. Ngay cả những nhà thơ, nhạc sĩ nổi tiếng cũng còn gọi “Hà Nội phố”, “Em ơi Hà Nội phố...”. Rồi cũng theo cái “mốt” ấy, có một nhà báo tài danh cũng đã viết bài và “giật” cái tít to đùng trên một tờ báo sang trọng: “Mốt mùa hè - HÀ NỘI VÁY...”.
Ngay cả những tác phẩm từng đoạt giải văn chương, có thi sĩ còn viết: “Chiều nay, em nhận được bức thư từ anh”. Rồi lại một thi sĩ nổi tiếng khác miêu tả những người phụ nữ nông thôn: “Người em được quấn bởi tấm áo bông dày”. Những tác phẩm được coi là văn chương mẫu mực mà còn thế. Rồi sẽ đến lúc các em không nói “Tôi ăn cơm”, mà sẽ là “Cơm đã được ăn bởi tôi”.
Họa sĩ Bùi Xuân Phái có biệt tài vẽ phố cổ Hà Nội. Để định danh mảng sáng tác đặc sắc này của họa sĩ tài danh, cụ Nguyễn Tuân gọi là “Phố Phái”. Ông cụ gọi là “Phố Phái”, chứ có nói và viết là “Phái Phố” đâu.
Chúng ta là dân Việt, ăn cơm Việt, ở nhà Việt, tắm trong nền giáo dục, văn hóa Việt, hít thở bầu khí quyển Việt, mà nói lại như Tây, mà Tây ngây ngô, Tây ngọng nghịu, Tây “không thõi” tiếng Việt.
Nghĩ mà buồn lắm thay!