Các lực lượng chức năng, dân quân, tình nguyện viên đã tích cực chung tay cùng bà con khắc phục hậu quả sau trận lũ quét từ đêm mùng 2 rạng sáng 3/8 vừa qua.
Không còn nước mắt để khóc
Tỉnh lộ 109 chạy song song với suối Nặm Păm dài hơn 10 cây số vào Nặm Păm, Ngọc Chiến rồi nối dài đi sang thủy điện Huội Quảng và huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) đã bị trận lũ cày nát. 6 bản của xã Nặm Păm (huyện Mường La - Sơn La) gần như đã bị san phẳng. Bà con vẫn đang nhặt nhạnh trong đống đổ nát những khúc gỗ, kèo, cột nhà bị nước đánh gãy, nằm lẫn vào đá, bùn và cát cùng với gỗ mục. Con suối vẫn chảy, đục ngầu do trận mưa chiều 6/8 khiến nhiều người dân không khỏi rùng mình. Những ánh mắt trẻ con sợ hãi vẫn đứng nép vào gốc cây bên bìa rừng, chia nhau gói mì tôm, hộp cơm, gói bánh mà các đoàn từ thiện trao tặng.
Tuổi trẻ Yên Bái chung tay cùng bà con chịu thiên tai.
Anh Lô Văn Hiếng (bản Hốc) bần thần ngồi trước vị trí được xác định là nền nhà của mình, chỉ ra xung quanh: “Nơi đây là xóm bản, nhà và ruộng nương đang trồng hoa màu, lúa. Nay thì tất cả chỉ còn toàn đá. Cả cung đường hơn chục cây số cũng toàn đá và đổ nát. Con gái tôi không chạy kịp, chết rồi. Nhà cửa không còn. Giờ di chuyển đi, chẳng biết sẽ sống ra sao”.
Nhắc đến con, anh Hiếng lại khóc, nhưng đôi mắt khô khẳn và thâm quầng vì mấy đêm thức trắng của anh đã chẳng còn nước mắt. Phía bên kia, hàng xóm của anh đang nhận hỗ trợ quần áo. Vào được trung tâm xã Nặm Păm, từ đây để đến được bản Nà Ten phải vượt qua 4 cây số “cung đường đá” lởm chởm do hậu quả của lũ để lại. Đây cũng là bản mà lực lượng chức năng, đơn vị cứu trợ khó tiếp cận do địa hình chia cắt. Tìm hiểu tại bản Nà Ten có 45 hộ dân với 45 ngôi nhà thì tất cả bị xóa sổ hoàn toàn. Ông Lò Văn Cẩn, Chủ tịch UBND xã Nặm Păm cho biết: Từ trước mưa lũ lực lượng chức năng đã cảnh báo người dân. Ngay sau trận lũ quét, các đơn vị chức năng của huyện, tỉnh đã tích cực phối hợp hỗ trợ ứng cứu, tìm kiếm người bị nạn, giúp đỡ các hộ dân mất nhà, di chuyển đến nơi ở mới”.
Đến ngày 8/8, nỗi bàng hoàng vẫn chưa nguôi trên gương mặt người dân vùng lũ quét Mường La. Những đoàn cứu trợ, các tổ chức từ thiện vẫn tiếp tục đến với bà con gặp thiên tai, chia sẻ mất mát, khó khăn của họ, giúp họ gượng dậy sau lũ. Song, phía sau họ vẫn còn bề bộn nỗi lo lớn về cuộc sống sau này. Theo thống kê mới nhất, lũ quét tại huyện Mường La đã làm 12 người chết, 5 người mất tích, 12 người bị thương, 375 ngô nhà bị thiệt hại. Ước thiệt hại đã lên tới hơn 660 tỷ đồng.
Chia sẻ với bà con vùng lũ quét
Tính đến nay trên địa bàn huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) đã ghi nhận thống kê thiệt hại 700 tỷ đồng, với tinh thần “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách, lá rách ít đùm lá rách nhiều”, đến nay bà con gặp thiên tai huyện Mù Cang Chải đã hỗ trợ tiền, cung cấp nhu yếu phẩm, đảm bảo cho nhân dân không ai bị đói, đảm bảo chỗ ở ổn định sau mưa bão, đồng thời tiếp nhận ủng hộ của các tấm lòng hảo tâm của Trung ương, các tổ chức, cá nhân nhằm giúp nhân dân huyện vượt qua đau thương, mất mát, ổn định cuộc sống.
Tính sơ bộ, Yên Bái đã huy động trên 2.270 người để khắc phục thiệt hại sau lũ. Hàng chục xe công trình, hàng trăm ôtô các loại... cũng được sử dụng. Trước mắt, tỉnh Yên Bái hỗ trợ mỗi gia đình có người chết và mất tích 10 triệu đồng, mỗi gia đình có nhà bị cuốn trôi 25 triệu đồng, mỗi nhà bị sạt lở 10 triệu đồng và hỗ trợ các gia đình có nhà bị trôi hoàn toàn 15kg gạo/khẩu/tháng trong thời gian 6 tháng. UBND tỉnh Yên Bái chỉ đạo là không được để người dân nào bị thiếu đói, những hỗ trợ ban đầu cho bà con bị thiệt hại đã được hoàn tất.
Đến thời điểm này mọi công tác cứu hộ, cứu nạn, khắc phục hậu quả vẫn đang được tiến hành rất khẩn trương. Tại các xã bị thiệt hại nặng nề như Lao Chải, Kim Nọi, thị Trấn Mù Cang Chải... những hộ dân bị nước lũ cuốn trôi, sập đổ hoàn toàn đã được bố trí nơi ở tạm ổn định, đảm bảo lương thực, cung cấp dịch vụ y tế.
Ghi nhận tại hiện trường Mường La, ngay từ ngày 4/8, nhiều người dân có nhà bị lũ cuốn trôi tại bản Nà Lo thuộc thị trấn Ít Ong đã được bố trí phần đất ở tạm cách đó chừng 1km để dựng tạm lán. Một số hộ dân thuộc diện có nguy cơ sụt lún cũng được vận động tháo dỡ, di chuyển trong không khí khẩn trương. Chủ tịch UBND huyện Mường La, ông Nguyễn Đức Thành cho biết, đã xin ý kiến tỉnh, sắp xếp bố trí diện tích đất để tái định cư cho bà con mất nhà cửa.
Về công tác thiện nguyện, từ chiều 4/8, đặc biệt từ sáng 5/8, hàng trăm lượt đoàn, nhóm, tổ chức thiện nguyện đã đi bộ, mang hàng hóa, quần áo, gạo, nước, thuốc men đến các bản làng, chia sẻ với bà con xã Nặm Păm, hiện đang ở nhờ nhà người thân ở các xóm bản không bị thiệt hại, ở Nhà văn hóa bản... Chị Nguyễn Thị Hằng, Phó hiệu trưởng Trường tiểu học Ngọc Chiến (Mường La) đã tổ chức hơn 40 thanh niên tình nguyện, nấu hàng trăm suất cơm, mang vào tận nơi chia sẻ với bà con và bộ đội đang làm nhiệm vụ giúp người dân. “Thiên tai là điều chẳng ai mong muốn. Và việc chia sẻ, giúp đỡ bà con gặp nạn là điều nên làm. Chúng tôi rất vui khi những em bé, cụ già và người dân đón nhận tình cảm của chúng tôi. Nhìn thấy các em được no bụng, chúng tôi rất vui. Nhiều hoàn cảnh thương lắm bởi họ bị nước cuốn hết tài sản, chỉ còn mỗi bộ quần áo mặc trên người”.
Sáng 8/8, Bộ Y tế đã tổ chức quyên góp ủng hộ đồng bào các tỉnh Tây Bắc vừa bị thiệt hại do ảnh hưởng của mưa lũ. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cùng các đồng chí Thứ trưởng, lãnh đạo các vụ, cục và toàn thể các cán bộ, công chức, viên chức cơ quan Bộ Y tế đã tham gia ủng hộ với mức từ một ngày lương trở lên. Bộ Y tế đề nghị, Sở Y tế các tỉnh chỉ đạo khắc phục nhanh hậu quả đợt mưa lũ vừa qua, tập trung cùng các cấp, ban ngành tổ chức tìm kiếm người mất tích, thăm hỏi, động viên hỗ trợ các gia đình bị thiệt hại; cứu trợ lương thực, nhu yếu phẩm cho các hộ có nguy cơ bị thiếu đói, nhất là các hộ bị mất nhà cửa, tuyệt đối không để người dân bị đói và bị thiếu thuốc khi ốm đau. Nhận được tình cảm của các đoàn thiện nguyện, cụ Lò Thị Duôi (bản Hốc) cảm động: “Có cái này (gạo, mỳ tôm) bà con đỡ đói. Cảm ơn lắm lắm các bác, các anh chị!”.
Dỡ nhà chuyển đến nơi ở mới.
Mau chóng ổn định đời sống người dân
Nguyên nhân của lũ quét được xác định là do mưa lớn, mưa nhiều làm nhão đất đá đồi núi; tầng trên của rừng núi cũng “no” không còn khả năng giữ nước gây áp lực lớn cho suối Nặm Păm ở Mường La. Nhưng một thủ phạm nữa, chính là tác động môi trường do các dự án thủy điện gây ra. Theo thống kê có tới hơn 20 dự án nhà máy thủy điện được xây dựng ở Mường La. Ở Mù Cang Chải cũng có các Nhà máy thủy điện Mường Kim, Hồ Bốn, Khao Mang Thượng, Khao Mang... đã “ăn” vào nhiều diện tích rừng phòng hộ dẫn đến rừng không còn khả năng tích nước.
Nhiều người dân vẫn bần thần trong cảnh không nhà, một số hộ chưa nguôi nỗi đau mất người thân. Cuộc sống của họ từ đây bị xáo trộn, đang cần lắm sự hỗ trợ trước mắt và ổn định đời sống về lâu dài.
Ngày 8/8, Tỉnh ủy Sơn La đã có buổi làm việc với Huyện ủy Mường La (tỉnh Sơn La) về công tác khắc phục thiệt hại do mưa lũ gây ra trên địa bàn một số xã của huyện. Tại buổi làm việc, lãnh đạo tỉnh Sơn La, các sở, ban, ngành của tỉnh và huyện Mường La đã nêu những giải pháp nhằm khẩn trương thực hiện sắp xếp, ổn định dân cư trước mắt, cũng như bảo đảm tính bền vững. Trong đó, các ý kiến cho rằng cần tập trung các nguồn lực khẩn trương khôi phục các công trình giao thông, điện, trường học, hạ tầng nông thôn; nghiên cứu phương án xây dựng hướng tuyến mới tỉnh lộ 109, gắn với bố trí dân cư và các công trình hạ tầng khác; tổ chức tốt công tác tiếp nhận cứu trợ, thực hiện việc quản lý, hướng dẫn, bảo đảm an toàn, an ninh trật tự khi các đoàn cứu trợ trực tiếp đến các bản; xử lý môi trường sau lũ, phòng chống dịch bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân; chuẩn bị cơ sở vật chất cho học sinh vào năm học mới.
Người dân được hỗ trợ, động viên, chia sẻ từ các cơ quan chức năng, nhưng dù thế nào thì cuộc sống của họ sau này sẽ rất khó khăn. Việc thay đổi đời sống, thiếu đất sản xuất sẽ diễn ra. Theo nhiều chuyên gia, cần thay đổi cách cảnh báo nguy hiểm do mưa lũ, bố trí lại dân cư vùng núi, đánh giá tác động môi trường do tình trạng khai thác gỗ và thủy điện để giảm thiểu những “cơn giận” của rừng, thiên nhiên.