Theo đông y, chứng say nắng được gọi là trúng thứ, thường do thận thúy vốn suy lại gặp phải thứ tà kích động mà biến thành đàm vít tắc tâm bào; hoặc do lao động nặng nhọc trong điều kiện nắng nóng khiến thứ tà xâm phạm làm trở ngại khí cơ, mồ hôi ra nhiều; hoặc lại ăn phải đồ lạnh gây ra thổ, tả nên tân dịch khô háo người bệnh sẽ bất tỉnh, không cứu chữa kịp thời dễ dẫn đến tử vong.
Gặp những trường hợp này ban đầu cần được sơ cứu bằng cách: đưa ngay người bệnh vào nơi râm mát thoáng đãng, nới lỏng quần áo (không để người vây quanh), lấy khăn thấm nước mát đắp lên mặt, bụng, hố nách, bẹn đồng thời xoa bóp toàn thân. Kết hợp day bấm các huyệt bách hội, nhân trung, hợp cốc, thập tuyên, nếu có thể châm cứu thiếu thương, thập tuyên và cạo gió...
Sau đó chọn sử dụng một trong các phương thuốc Nam dưới đây, tùy ý chọn lựa sao cho thích hợp và tiện lợi mà nhanh nhất.
Người bệnh bị cảm nắng lại sốt cao không có mồ hôi: thanh cao 12g, kim ngân 12g, liên kiều 10g, hậu phác 10g, sắc uống. Hoặc: hương nhu 20g, nếu có rau hương nhu tía thì càng hay, gừng tươi 6g, nước 500ml, đun sôi trong 15 phút, gạn lấy nước uống nóng, còn bã đắp hai bên thái dương, và gan bàn chân, đắp chăn cho ra mồ hôi là khỏi, hoặc: lấy vỏ đậu xanh, sắc lấy nước đặc cho uống rất công hiệu.
Trúng nắng bị ngất xỉu: lấy mè đen (vừng đen, hắc chi ma) rang gần cháy, để nguội tán bột, mỗi lần uống 10g - 12g chiêu với nước mới múc (tân cấp thủy) rất công hiệu (theo Namdược thần hiệu).
Bị trúng nắng đầu nhức, xây xẩm mặt mày: lấy rau má giã vắt nước cốt cho vài hạt muối mà uống, còn bã đắp hai thái dương và gan bàn chân. Nếu có thể cho chút bột sắn dây hòa cùng nước cốt rau má nhưng lại không cho muối mà cho chút đường vào để dễ uống. Ngày uống 2 - 3 lần.
Trúng nắng bất tỉnh, người ngã vật: lấy một nắm rau bạc hà tươi, giã nát, tẩm thêm nước rồi vắt một bát nước cốt cho uống sẽ tỉnh trong chốc lát (theo Namdược thần hiệu).
Nếu vừa nôn vừa tiêu chảy: lấy lá sen tươi giã nát thêm nước sôi nguội vắt lấy nước cốt cho uống. Hoặc sử dụng: nhân sâm 12g, bạch truật 12g, can khương 10g, chích cam thảo 6g, mạch nha 10g, sa nhân 4g. Sắc uống làm 2 -3 lần trong ngày.
Nếu sốt cao: địa du 16g, uất kim 16g, đậu đen 16g, hoắc hương 16g, ý dĩ 16g, hạnh nhân 16g, trúc diệp 16g, bán hạ 16g, hoạt thạch 16g, sắc uống.
Cảm nắng bị đau đầu, buồn nôn, tức ngực: hoắc hương tươi 20g (khô 10g), mần tưới 10g, sắc uống.
Cảm nắng đau đầu, ớn lạnh, không ra mồ hôi, ngực tức: hương nhu tía 12g, hậu phác 8g, đậu ván trắng 12g, bạch linh 10g, cam thảo 6g, sắc đặc uống nóng.
Kèm theo nôn mửa tiêu chảy, tim hồi hộp, khát nước: hương nhu tía 10g, cát căn 10g, diếp cá 10g, cây ban 10g, hoàng liên ô rô 10g, thạch xương bồ 6g, mộc hương 3g, sắc uống. Hoặc: nhân sâm 8g, trạch tả 8g, cát căn 10g, thăng ma 12g, hoàng kỳ 10g, ngũ vị tử giã dập 6g, bạch truật 10g, thần khúc 10g, thương truật 10g, cam thảo 5g, sắc uống ấm ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần.
Say nắng nhẹ: bí đao 60g, lá sen 1 tàu, gạo tẻ 80g, nấu thành cháo cho ít đường ăn khi còn ấm, ngày 2 lần. Hoặc: bột cúc hoa 15g, gạo tẻ 50g, đường vừa đủ. Nấu gạo thành cháo, rồi cho bột cúc hoa và đường vào đun sôi thêm một lát, ăn nóng.
BS. HOÀNG XUÂN ĐẠI