Đau bầu vú là chỉ chứng bệnh đau ở hai bên vú, tất cả mọi u, nhọt đều có thể gây đau bầu vú. Đau bầu vú ở phụ nữ thường thấy trên lâm sàng có 6 nguyên nhân và tùy theo nguyên nhân mà mỗi loại đau bầu vú sẽ có cách chữa khác nhau. Sau đây là một số bài thuốc Đông y trị chứng đau bầu vú để bạn đọc tiện tham khảo và áp dụng khi cần thiết.
Đau bầu vú do can khí uất trệ
Nguyên nhân: Do tình chí phiền muộn, lo buồn, can khí không thư thái, nhũ lạc bất hòa làm đau bầu vú. Theo Đông y bầu vú thuộc vị kinh dương minh, đầu vú thuộc can kinh quyết dương. Nếu bực tức khó chịu thì tổn thương đến can... làm cho khí không hành, khiếu không thông, sữa không ra, kết lại sinh sưng đau.
Triệu chứng: Bầu vú trướng tức, đau và căng lên trước hành kinh, hết kinh thì đau giảm hoặc hết, trong vú có thể có u cục, ấn vào có thể di động, ranh giới rõ, mặt ngoài nhẵn bóng, thường kèm ngực sườn trướng tức đau đớn, rêu lưỡi mỏng trắng hoặc mỏng vàng, mạch huyền. Dùng một trong số bài thuốc sau:
Bài 1: Sài hồ 12g, bạch thược 9g, chỉ xác 9g, trần bì 9g, cam thảo 3g, xuyên khung 6g, hương phụ 9g, sắc uống.
Bài 2: Sài hồ 12g, hoàng cầm 9g, xuyên khung 9g, hắc sơn chi 9g, liên kiều 6g, cam thảo 3g, cát cánh 3g, nhân sâm 6g, sắc uống.
Bài 3: Sài hồ 9g, đương quy 9g, bạch thược 9g, bạch truật 9g, phục linh 9g, cam thảo nướng 5g, gừng tươi, bạc hà mỗi thứ một ít, sắc uống.
Đau bầu vú do đàm khí trở tắc
Đau bầu vú do đàm khí trở tắc
Nguyên nhân: Do ăn uống không điều độ, tỳ vị bị tổn thất, vận hóa mạnh, tụ thấp sinh đàm, đàm ngưng khí trệ, can lạc mất thông thoát nên bầu vú đau, người bị nặng thì sưng to trướng tức, kết thành cục sinh đau.
Triệu chứng: Phần nhiều thấy ở những phụ nữ béo phì đang trong thời kỳ cho con bú, sữa khó xuống, bầu vú trướng tức sa sệ xuống gây đau đớn thường kèm theo trướng tức vùng dạ dày, hay ợ hơi ợ chua, rêu lưỡi nhẫy bẩn, mạch nhu hoạt.
Triệu chứng: Phần nhiều thấy ở những phụ nữ béo phì đang trong thời kỳ cho con bú, sữa khó xuống, bầu vú trướng tức sa sệ xuống gây đau đớn thường kèm theo trướng tức vùng dạ dày, hay ợ hơi ợ chua, rêu lưỡi nhẫy bẩn, mạch nhu hoạt.
Nguyên nhân: Do ăn uống không điều độ, tỳ vị bị tổn thất, vận hóa mạnh, tụ thấp sinh đàm, đàm ngưng khí trệ, can lạc mất thông thoát nên bầu vú đau, người bị nặng thì sưng to trướng tức, kết thành cục sinh đau.
Triệu chứng: Phần nhiều thấy ở những phụ nữ béo phì đang trong thời kỳ cho con bú, sữa khó xuống, bầu vú trướng tức sa sệ xuống gây đau đớn thường kèm theo trướng tức vùng dạ dày, hay ợ hơi ợ chua, rêu lưỡi nhẫy bẩn, mạch nhu hoạt.
- Đối với người đang cho con bú mà bầu vú sa sệ xuống đau đớn thì dùng bài Việt cúc hoàn gia giảm: thương truật 9g, hương phụ 9g, xuyên khung 9g, lục diện 9g, chi tử (quả dành dành) 9g, sắc uống.
- Đối với người trong vú có kết hạch đau thì dùng bài Tứ hải thư uất hoàn: mộc hương 9g, trần bì 6g, bột ngao sò biển 6g, hải đới 6g, côn bố 6g, hải tảo 6g, hải phiêu sao (mai cá mực) 6g, thêm bán hạ 9g, phục linh 9g, cam thảo 3g, sắc lấy nước uống.
Đau bầu vú do khí trệ huyết ứ
Đau bầu vú do khí trệ huyết ứ
Nguyên nhân: Can uất khí trệ lâu ngày, khí trệ thì huyết ứ, khí huyết ứ trở gây kết hạch cứng ở vú, đau đớn.
Triệu chứng: Kết nhiều hạch ở vú, to nhỏ không đều, đau nhói, không di động, hơi cứng, có thể tăng hoặc giảm theo chu kỳ kinh nguyệt, lưỡi thâm đen, rêu lưỡi trắng, mạch huyền tế hoặc tế sáp.
Bài thuốc: Đào nhân 12g, hồng hoa 9g, đương quy 9g, sinh địa 9g, xuyên khung 6g, xích thược 6g, ngưu tất 9g, cát cánh 9g, sài hồ 3g, chỉ xác 6g, cam thảo 3g, sắc lấy nước uống.
Đau bầu vú do sữa tích đọng ứ kết
Đau bầu vú do sữa tích đọng ứ kết
Nguyên nhân: Sự tiết sữa dựa vào hòa giáng của dạ dày và sự sơ tiết của gan. Sau khi sinh nếu người mẹ không cho con bú, hoặc trẻ không chịu bú, đầu vú dị dạng, tình chí không thoải mái... thì gan mất sơ tiết, dạ dày mất hòa giáng, sữa úng tắc không thông thoát, nhũ lạc uất bế không tiết sữa ra được, sữa tích đọng lâu tất gây nên đau bầu vú.
Triệu chứng: Lúc đầu thấy ung nhọt ở vú, sữa úng trệ không lưu hành, bầu vú cứng tức đau đớn kèm theo sốt nóng, rét run, đau đầu tức ngực, miệng khát, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng hoặc nhẫy bẩn, mạch huyền sác.
Bài thuốc: Qua lâu 12g, quả dành dành sống 9g, cam thảo 3g, ngưu bàng tử 9g, tạo giác thích (gai bồ kết) 9g, liên kiều 6g, hoa phấn 6g, ngân hoa 6g, hoàng cầm 6g, thanh bì 6g, trần bì 6g, sài hồ 6g, bồ công anh 12g, sắc uống.
Đau bầu vú do nhiệt độc nội uẩn
Đau bầu vú do nhiệt độc nội uẩn
Nguyên nhân: Vú bị sây sát hoặc trong thời kỳ cho con bú nhiễm phải nhiệt độc thời tà (tà khí gây bệnh hoặc bệnh dịch lưu hành do thời tiết nóng nực, nhiệt kết lại), nhiệt độc nội uẩn mà sinh ra nhũ mạch úng trệ, tích kết lại không thông thoát được sinh ra đau ở bầu vú.
Triệu chứng: Ở vú phát ra các ung nhọt độc, khi sắp thành mủ, bầu vú tấy đỏ hoặc có u cục, sưng tấy đau đớn liên tục kèm theo sốt cao, nước tiểu đỏ, lưỡi vàng, rêu lưỡi mỏng, vàng và khô, mạch hoạt sác.
Bài thuốc: Long đảm thảo (sao với rượu) 9g, hoàng cầm sao 6g, quả dành dành (sao với rượu) 6g, trạch tả 6g, mộc thông 6g, xa tiền tử 3g, đương quy (sao với rượu) 3g, sài hồ 6g, cam thảo 1,5g, sinh địa (sao với rượu) 6g, ngân hoa 9g, liên kiều 9g, bồ công anh 9g, sắc lấy nước uống.
Đau bầu vú do khí huyết hư nhược
Đau bầu vú do khí huyết hư nhược
Nguyên nhân: Cơ thể vốn hư nhược, hoặc tỳ vị khí hư suy, chuyển hóa các chất dinh dưỡng không đầy đủ, hoặc bị bệnh ở vú lâu ngày, khí huyết hư suy thiếu hụt, không tư dưỡng được nhũ lạc để làm cho nó hưng thịnh, nên sinh ra đau ở vú.
Triệu chứng: Sau khi bầu vú vỡ mủ, bầu vú cảm thấy trướng tức, đau không nhiều, kèm theo sắc mặt xanh tái, váng đầu, tim đập hồi hộp thất thường, hụt hơi, người mệt mỏi rã rời, lưỡi nhạt, rêu lưỡi mỏng, mạch tế nhược.
Bài thuốc: Nhân sâm 6g, bạch truật 9g, phục linh 12g, đương quy 9g, xuyên khung 6g, bạch thược 9g, thục địa 9g, cam thảo 3g, táo Tàu 3 quả, sắc lấy nước uống.
Một số bài thuốc dân gian
Bài 1: Đương quy 12g, sinh địa 15g, kim ngân hoa 12g, bồ công anh 24g, sắc lấy nước chia 3 lần uống. Chữa sưng đau bầu vú hoặc làm tiêu mủ ở vú.
Bài 2: Lộ phong phòng 1 cái, đem rang cháy, nghiền thành bột, mỗi lần uống 6g với nước sôi để ấm. Trị sưng đau vú bên trong có mủ.
Bài 3: Lá quất 18g, sài hồ 9g, thanh bì 9g, sắc lấy nước uống. Bài thuốc này trị sưng cứng ở vú, nếu trong thời gian cho con bú có thể bỏ thanh bì (vì thanh bì có tác dụng hồi sữa), cho qua lâu 15g, càng có hiệu quả.
BS. Nguyễn Thu Hương
