Hoạt động nghề nghiệp của giới văn chương hướng về văn học của nước Áo tại Việt Nam vừa diễn ra được coi như chiếc cầu nối ban đầu trong việc tăng thêm hiểu biết giữa hai nền văn học trong tương lai.
Một dòng chảy nhỏ
Dù còn ít cơ hội nắm bắt, quan sát lịch sử, đời sống văn học Áo nhưng những năm qua, một số tác giả, tác phẩm văn học ưu tú của đất nước này đã được các dịch giả, nhà nghiên cứu đưa đến với bạn đọc Việt Nam. Đó là tác phẩm của nhà văn Stefan Zweig qua những bản dịch của Dương Tường, Cao Việt Dũng..., là nhà văn đoạt giải Nobel 2004 Elfriede Jelinek với tác phẩm Cô gái chơi dương cầm (Ngọc Cầm Dương dịch) và Tình ơi là tình (Lê Quang dịch). Đặc biệt là nhà văn Franz Kafka đã được biết đến rộng rãi ở Việt Nam với các tiểu thuyết Lâu đài, Vụ án... và một số truyện ngắn đặc sắc.
 Một số tác phẩm văn học Áo đã xuất bản tại Việt Nam. |
Quá trình những đại diện văn học, văn hóa của Áo này “làm quen” với công chúng Việt đã được nhìn lại trong hội thảo “Văn học Áo ở Việt Nam” do Hội Nhà văn Hà Nội và Đại sứ quán Đan Mạch phối hợp tổ chức. Vừa qua, tại Thư viện Hà Nội, các nhà sáng tác, dịch thuật và nghiên cứu như nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, dịch giả Dương Tường, Quang Chiến, Lê Quang... đã đánh giá một số sự xuất hiện hoặc tác động nhất định từ văn chương, học thuật Áo đối với một số sáng tác và công trình nghiên cứu văn học tại Việt Nam mà tiêu biểu là hiện tượng người Áo nổi tiếng nhất ở nước ta: Nhà phân tâm học Sigmund Freud. Trước kia, nhà văn Vũ Trọng Phụng đã từng tìm hiểu phân tâm học để sáng tác. Về sau, TS. Đỗ Lai Thúy được ghi nhận có đóng góp khi vận dụng phân tâm học vào nghiên cứu. Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh cũng thừa nhận, trong quá trình sáng tác của mình, ông cũng ít nhiều dựa trên cơ sở lý thuyết của Freud.
Lần đầu tiên đến với Việt Nam, nhưng ngạc nhiên trước mối quan tâm và cả sự yêu mến mà các diễn giả tại cuộc hội thảo dành cho văn học Áo, đó là trường hợp của GS. Johann Holzer – Giám đốc Viện Nghiên cứu Brenner-Archiv của trường ĐH Tổng hợp Innsbruk, một trong những chuyên gia uy tín của nước này. Ông phấn khởi: Tôi không ngờ ở Việt Nam có không khí tiếp xúc với văn học Áo như vậy!
Mong bắc nhịp cầu
Để có được hội thảo ý nghĩa này, theo nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên, công đầu phải kể đến dịch giả Quang Chiến, người đã kết nối Hội Nhà văn Hà Nội với Đại sứ quán Áo. Để rồi sau đó, ông đại sứ Áo hết sức ủng hộ việc tổ chức và chỉ trong thời gian ngắn, đã có khá nhiều nhà nghiên cứu, nhà văn gửi tham luận đến BTC. Mong muốn tạo thêm nhiều cơ hội gặp gỡ để gắn kết hơn những sứ giả văn hóa, văn học Áo – Việt Nam, ông Nguyên nói: “Chúng tôi mong trước hết sẽ có hai đầu cầu mà phía Áo là GS. Johann Holzner, phía Việt Nam là hai dịch giả Quang Chiến và Lê Quang”.
Đáng mừng là nguyện vọng này đã nhận được sự “mở lòng” của GS. Johann, dù lần đầu đến Việt Nam nhưng đã ít nhiều “bị” tình yêu dành cho một số tác gia văn học Áo ở nơi này thuyết phục. Ông cho rằng, hội thảo lần này là cơ sở để nghĩ ra những cuộc gặp gỡ, những hội thảo tới và những dự án. GS nói: “Tôi đã nghĩ tới một danh sách tác giả, tác phẩm văn học Áo xứng đáng để chúng tôi “khoe” với thế giới. Tôi sẽ gửi các tác phẩm này thông qua đường Đại sứ quán để các bạn có thể tổ chức dịch và in ấn cho người đọc ở Việt Nam”.
Trước ngày diễn ra hội thảo, tại Viện Văn học cũng đã diễn ra cuộc nói chuyện, trao đổi giữa GS. Johann và các nhà nghiên cứu, sáng tác xung quanh những chặng đường phát triển của văn học Áo. Qua cuộc nói chuyện và hội thảo, một số điểm gần gũi trong sự phát triển văn học hai nước đã bắt đầu được nhìn thấy, như những thách thức trong hoạt động xuất bản, những đóng góp của các nhà văn lưu vong... Hy vọng trong thời gian tới, sẽ không chỉ có Hội Nhà văn Hà Nội hay sự nỗ lực của một số dịch giả đơn lẻ trong việc giao lưu, quảng bá, giới thiệu tác phẩm văn học Áo tại Việt Nam và ngược lại, cần thêm những bàn tay của các hội nghề nghiệp sáng tác, dịch thuật, các tổ chức văn hóa và cơ quan quản lý để tiến trình kết nối văn học hai nước được thúc đẩy và bạn đọc Việt Nam sớm tiếp cận thêm nhiều tác phẩm văn chương của Áo vốn đã nổi tiếng thế giới và châu Âu.
Hoàng Thi