Chợ chiếu “âm phủ”

Độc đáo hơn nữa là: chợ không có quầy - sạp kinh doanh cố định, nhưng người mua - kẻ bán rất nhộn nhịp. Người mua chiếu thường tìm một nơi cố định ngồi chờ; còn người bán thì vác những sản phẩm chiếu trên vai đi tới - lui rao hàng, nói giá... Sau khi chọn được hàng - ngã giá xong, người mua thanh toán tiền, người bán giao hàng... Sau hơn 2 giờ diễn ra cảnh mua bán tất bật, các thương lái mua đủ số chiếu đưa xuống ghe - tàu chở đi tiêu thụ khắp nơi; còn người bán được hàng nhận tiền trở về nhà ngồi bên khung dệt tiếp tục công việc để đến đêm khuya hôm sau lại đem chiếu ra chợ chào hàng, rao bán. Tại làng chiếu Định Yên, dân gian còn truyền tụng câu ca dao: “Định Yên có vựa chiếu to/ Lấy chồng xứ Định khỏi lo chiếu nằm”. Theo những cụ cao niên ở đây kể: ... Sở dĩ hồi trước, chợ chiếu nhóm họp nửa đêm cốt là để trốn nộp thuế cho chủ chợ.

Mỗi người bán có cây đèn dầu hoặc đèn mù u nên cả chợ tối om, chủ chợ không thể nào thu nổi một phần ba số người bán chiếu. Còn trên bến sông, các thương lái đã đóng thuế buôn chuyến xong nên không phải nộp tiền cho chủ chợ... Chúng tôi có mặt ở Định Yên trong những ngày này nhộn nhịp tiếng dệt chiếu, cả xã thì có trên 70% số hộ dân mưu sinh bằng nghề dệt và bán chiếu...

Ghe chở nguyên liệu dệt chiếu ở làng nghề Định Yên.

Vào thời điểm này, chúng ta sẽ tận mắt chứng kiến cảnh tất bật của những người thợ lành nghề từ già - trẻ - gái - trai bên khung dệt, cọng lát, sợi trân... sản xuất ra những manh chiếu xinh xắn, đẹp mắt; cùng với đôi tay khéo léo của những thợ nhuộm màu lát, in hoa văn, vành, viền... trên sản phẩm chiếu ở một làng nghề có bề dày truyền thống lâu đời! Nghề dệt chiếu không đòi hỏi tay nghề cao, nhưng phải có bí quyết riêng với thiên tư, sự khéo léo để tạo nên những sản phẩm chiếu bền - đẹp. Theo nhiều người dân lớn tuổi kể lại thì: nghề dệt chiếu ở Định Yên đã có từ hơn 100 năm nay. Đây là nghề cha truyền - con nối! Đa số người dân sống bằng nghề dệt chiếu, trong nhà đều có từ 2 - 3 khung dệt trở lên, sản xuất hằng ngày từ 5 - 10 chiếc chiếu các loại.

Sản phẩm chiếu xuất khẩu.

Do đó, làng nghề dệt chiếu Định Yên rất nhộn nhịp, sản xuất hàng không đủ bán nên đã giải quyết việc làm, tạo nguồn thu nhập đáng kể cho đông đảo lao động nhàn rỗi ở nông thôn... Những năm gần đây, làng nghề dệt chiếu truyền thống ở xã Định Yên đang trên đà phát triển. Làng nghề đã đưa cơ giới vào dệt chiếu. Theo thống kê, toàn xã Định Yên hiện có gần 400 máy dệt chiếu, trên 50 máy may bìa chiếu, 2 máy se chỉ và 2 máy lau bóng sản phẩm...; sản xuất từ 1.000.000 chiếc tăng lên hơn 1.500.000 chiếc chiếu thương phẩm các loại mỗi năm... đáp ứng nhu cầu thiết yếu của thị trường trong và ngoài nước. Chị Trương Thị Hiền - Chủ cơ sở sản xuất chiếu Bé Hai cho biết: “Hồi trước, muốn có đủ chiếu để cung cấp cho thị trường, cơ sở tôi phải huy động nhiều nhân công, nhưng sản phẩm làm ra vẫn không nhiều. Ngày nay, nhờ có phương tiện máy móc hiện đại, chỉ cần số ít lao động mà sản phẩm chiếu làm ra vừa tăng vọt gấp nhiều lần vừa sắc sảo, đẹp mắt..., được nhiều khách hàng ưa chuộng”.

Bài, ảnh: Trần Trọng Trung