Ghép da là gì?
Ghép da là một phẫu thuật thông thường nhằm tạo điều kiện cho sự lành các vết thương bỏng sâu. Trong phòng mổ dưới gây mê toàn thân, phẫu thuật viên sẽ lấy đi một miếng da mỏng hoặc dày từ vùng da không bị bỏng (vùng cho da) ghép lên vùng bỏng sâu đã được cắt bỏ hoại tử, có tổ chức hạt đỏ, sạch và bằng phẳng.
Người ta có thể sử dụng mảnh da có kích thước lớn ghép vào các vùng thẩm mĩ, vùng vận động như: mặt, cổ, tay, các ngón tay hoặc khi diện tích cần ghép không lớn. Khi diện tích vùng cần ghép quá lớn (bệnh nhân bỏng sâu diện tích rộng), người ta có thể sử dụng mảnh da khía mắt lưới nhằm làm tăng diện tích cần che phủ (gấp 2 - 3 - 4 lần so với diện tích lấy da). Các lỗ được tạo ra trong mảnh da khía mắt lưới cho phép dẫn lưu được dịch tồn đọng trong nền vết thương, tránh ứ dịch dưới mảnh da ghép.
Mảnh da ghép sống như thế nào?
Mảnh da ghép trong 2 ngày đầu sống chủ yếu bằng hiện tượng thẩm thấu từ nền ghép. Sau đó có sự phát triển của mao mạch từ nền ghép đến mảnh ghép. Vì vậy, nền ghép phải là cân hoặc mô hạt đẹp, giữa nền ghép và mảnh ghép không có máu tụ, dị vật, không khí. Sau khi ghép phải băng ép chặt vừa phải để tạo áp lực cho mảnh ghép tiếp xúc với nền ghép tốt.
Thay băng thì đầu thường tiến hành từ 3 - 5 ngày sau ghép da, lớp gạc ngoài cùng có thể thay đổi hàng ngày nếu cần thiết. Cần theo dõi các dấu hiệu nhiễm khuẩn, tụ máu, dịch, bóng khí dưới mảnh ghép, điều này sẽ ảnh hưởng sự bám dính của mảnh ghép. Nếu ghép da vùng chi thể, vùng chi thể cần được nâng cao nhằm giảm phù nề, cũng như cần cố định tốt các chi thể sau ghép da bằng các thanh nẹp ở các tư thế chức năng. Nếu ghép chi dưới, nếu đứng, đi lại sớm có thể gây nốt phồng, chảy máu và làm hư hại mảnh ghép. Vì vậy, việc nghỉ ngơi tại giường thường được khuyến cáo, thông thường là 5 ngày.
Chăm sóc da ghép và vùng cho da
Thường thay băng thì đầu tiến hành từ 3 - 5 ngày sau ghép và bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng mảnh da ghép. Các chỉ định thay băng sau đó thường căn cứ vào tình trạng của vết thương.
Đối với vùng cho da, điều dưỡng có thể bóc từng lớp gạc xốp bên ngoài, để lại lớp gạc dầu bên trong. Nếu diễn biến thuận lợi sau 7 - 10 ngày vùng cho da sẽ tự liền.
Khi vết thương lành, vết thương cần giữ trong môi trường ẩm, các sản phẩm giữ ẩm sẹo không nên chứa nước hoa và ít bị kích ứng, băng ép vết thương với áp lực vừa phải giúp giảm sưng nề, giúp sẹo phẳng hơn.
Một số lời khuyên
- Chế độ ăn uống giàu protein sẽ giúp cho mảnh ghép bám tốt, lành nhanh vùng cho da, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.
- Nâng cao vùng chi, giữ nghỉ ngơi tại giường nếu ghép da vùng chi.
- Cố định các chi thể sau ghép da bằng các thanh nẹp.
- Ngưng hút thuốc lá.
- Vệ sinh cá nhân (đánh răng, gội đầu, chải tóc…).
- Nhắc nhở thân nhân, người chăm sóc cần tuân thủ việc kiểm soát nhiễm khuẩn (rửa tay, mang găng vô trùng…) nhằm giảm tình trạng nhiễm khuẩn chéo.
BS.CKII. TRẦN ĐOÀN ĐẠO