Hỏi: Cây xương khô là cây gì? có sử dụng làm thuốc không?
(Nguyễn Văn Dũng - Cần Thơ)
Trả lời: Cây xương khô còn gọi là lục ngọc thụ, quang côn thụ, thanh san hô, san hô xanh, cành giao.
Tên khoa học Euphorbia tirucalli L., (E. viminalis Mill, E. rhipsaloides Lem).
Thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae.
Mô tả cây
Cây nhỡ có thể cao tới 4 - 7m, thân có thể có đường kính bằng cổ tay, cành nhiều, mọc so le hay hơi vòng, màu xanh, gầy, cành non cũng gầy nhỏ, chỉ mang rất ít lá. Lá nhỏ, hình mác hẹp, hơi dày, rất chóng rụng, phiến lá dài 12 - 16mm, rộng 2mm. Thoáng trông, người ta có cảm tưởng là một cây không có lá. Hoa tập trung ở những chỗ phân nhánh hoặc tận cùng ở đầu cành. Quả nang, hơi có lông, có 3 mảnh vỏ. Hạt hình trái xoan, nhẵn.
Phân bố, thu hái và chế biến
Nguồn gốc ở đảo Mangar (châu Phi). Phát hiện thấy ở Việt Nam từ năm 1970.
Hiện nay được trồng ở khắp nơi ở Việt Nam làm cảnh và làm hàng rào vì người ta cho rằng ai vô ý để nhựa cây này bắn vào mắt có thể bị mù. Người ta hái cành tươi ngâm rượu chữa đau răng. Mùa hái: quanh năm.
Công dụng và liều dùng
Tại Việt Nam thường người ta chỉ trồng làm cảnh và làm hàng rào vì có nhựa độc.
Một số người dùng chế thuốc ngậm chữa đau răng như sau: hái lấy chừng 50 cành xương khô, rửa sạch, ngâm ngay vào trong 100ml cồn 900. Mỗi lần dùng 1 thìa cà phê (15ml) cho vào cốc nước, ngậm một chốc, sau đó nhổ đi, ngày ngậm 3 - 4 lần.
Tại Ấn Độ, Philippines và Malaysia người ta dùng cây này để duốc cá.
Tại Indonesia và Malaysia người ta dùng nhựa cây này để chữa một số bệnh ngoài da.
Có thể nghiên cứu làm nguồn chế guta pecka để làm áo đi mưa.
Mới đây người ta đang nghiên cứu trồng cây xương khô để làm nguyên liệu khai thác dầu hỏa.
(Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam)
GS. ĐỖ TẤT LỢI
