Spinoza (Xpi-Nô-Da) là nhà triết học duy vật và vô thần (có màu sắc phiếm thần). Ông dành cả cuộc đời cho tư duy, chỉ sống bằng nghề mài kính hiển vi. Ông sáng tạo ra phương pháp hình học trong Triết học.
Trong tác phẩm “Đạo đức học” (Ethica, 1677) viết bằng tiếng La tinh, ông đã đề ra những tiền đề, rút ra định lý rồi chứng minh. Luận văn này nhằm cứu giúp tâm hồn bằng cách tìm hiểu Thượng đế (tâm hồn con người cũng là nhân tố của Thượng đế) và con người (tình cảm, dục vọng, tự do bằng sức mạnh của lý trí...). Spinoza kế thừa có phê phán triết học duy lí của Descartes. Ông cho là tri thức khiến con người làm chủ được tự nhiên và tự cải thiện-nhấn mạnh là con người có tự do trong khuôn khổ “tất yếu”-chỉ người hiền mới có tự do, chúng dân thì không có. Theo “Nhất nguyên luận”, ông cho là bản thân giới tự nhiên là “nguyên nhân tự thân”, là Thượng đế, như vậy chống tôn giáo và thần học,-vạn vật lệ thuộc nhau, tác động lẫn nhau (biện chứng). Lý tính không cần nhờ đến cảm giác (ông hạ thấp vai trò kinh nghiệm) mà nhận thức được chân lý. Ông có ảnh hưởng lớn đến chủ nghĩa duy vật thế kỉ 17, 18 và chủ nghĩa vô thần ở châu Âu.
Sau đây là một số suy nghĩ của Spinoza:
*Oán ghét không bao giờ là điều tốt lành. Nó ngày một tăng lên do đôi bên oán ghét nhau. Ngược lại, oán ghét có thể bị tiêu tan bằng yêu thương, khiến oán ghét biến thành yêu thương.
*Sự nổi danh cũng đem đến cho ta một bước lùi lớn. Vì nếu ta muốn tiếp tục muốn giữ danh thì ta phải ứng xử trong cuộc đời như thế nào để phù hợp với cái tính đồng bóng của con người, hết sức tránh cái họ không thích và tìm cách làm cái họ thích.
*Khi một cái gì phần nào phù hợp với bản chất của ta thì ta cho tất yếu là tốt.
*Con người bị dẫn dắt bởi dục vọng mù quáng hơn là bởi lý trí.
*Dục vọng là bản chất của con người có nghĩa là con người cố gắng bền bỉ tồn tại trong bản chất của mình.
*Con người tự lừa dối khi nghĩ mình có tự do; như thế có nghĩa là họ có ý thức về hành động của họ mà không biết gì về lý do quyết định những hành động ấy.
*Nếu bạn muốn cuộc đời tươi cười với bạn thì bạn hãy bắt đầu mang đến cho nó cái vui vẻ của bạn.
*Từ ngữ mang lại cho tư tưởng sự tồn tại cao cả và quý báu nhất.
*Tật chung của con người là thổ lộ cho người khác những ý định của mình.
*Sự sợ hãi không thể bỏ qua được hy vọng và hy vọng thì không thể thiếu được sự sợ hãi.
*Điều trên thế giới này mà người tự do ít nghĩ đến nhất là cái chết, và điều mà hiền nhân tư duy không phải là về cái chết, mà về sự sống.