Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các mạng xã hội, đặc biệt là facebook, thời gian vừa qua đã có rất nhiều kẻ lợi dụng sức lan tỏa nhanh hoặc sự thiếu cảnh giác của người dùng để tư lợi cá nhân. Các đối tượng nói trên phần lớn nhằm vào hai mục đích, một là “câu kéo” người xem bằng những tin đồn giật gân, những bức hình có tính sốc, bôi nhọ cá nhân. Hai là lừa đảo, trộm cắp thông tin, tài khoản trực tuyến. Đã có nhiều hành vi mang tính hệ thống, gây dư luận không tốt, khiến ngay cả lực lượng phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao phải vất vả xử lý, các nhà cung cấp dịch vụ liên tục đưa ra khuyến cáo dành cho người dùng...
Các thủ đoạn lừa đảo trên mạng xã hội ngày càng tinh vi và đa dạng.
“Tự chế” sự kiện giật gân để tư lợi
Trong rất nhiều kẻ muốn “nổi tiếng” nhanh chóng trên mạng xã hội, thì cách thức “câu like, câu view” luôn được áp dụng mạnh nhất. Và để thu hút được nhiều người truy cập thì không cách nào khác phải có điều gì đó hấp dẫn hay giật gân, đủ khiến dư luận ồn ào. Đây chính là nguyên nhân ra đời của nhiều “tin vịt” bởi những chủ nhân ma mãnh sắp xếp.
Mới đây, cơ quan công an đã xác minh được 2 đối tượng tung tin thất thiệt là Ngô Bá S. (31 tuổi, quê Nam Định) và Vũ Văn B. (27 tuổi, quê Hòa Bình). Hai đối tượng này dùng quái chiêu mua các tài khoản bị “hack” (trộm mật khẩu), từ đó tạo ra hàng trăm tên miền nhằm đăng tin sai sự thật lên các nhóm cộng đồng facebook. Người dùng click vào đường dẫn này sẽ chuyển hướng đến các website cần tăng lượng người truy cập để có thể kiếm tiền từ quảng cáo. Trước đó, hai thanh niên này đã đăng các thông tin khác nhau có nội dung gây sự chú ý như khiêu dâm, cướp giật lên hàng trăm nhóm facebook, với mỗi nhóm có hàng nghìn thành viên.
Tương tự là việc chị L. (29 tuổi, ở quận Đống Đa) lên facebook cá nhân của mình, đăng tải bài viết lên nhóm “Hội nuôi con bằng sữa mẹ - Việt Nam” để cảnh báo về... dịch Ebola đã đến Việt Nam. Sau đó, Phòng Cảnh sát hình sự (Công an Hà Nội) triệu tập vợ chồng chị lên trụ sở cảnh sát để làm rõ hành vi phát tán thông tin sai sự thật trên mạng internet. Tại cơ quan công an, vợ chồng chị L. thừa nhận đã đưa thông tin sai sự thật với mục đích cảnh báo trong cộng đồng. Hai người nghe thông tin trên mạng, đài, báo về dịch Ebola nên viết ra nội dung trên chứ không sao chụp, chép của ai. Xác định hành vi sai phạm này là “chưa có” hậu quả nên các cơ quan chức năng thống nhất xử lý hành chính vợ chồng chị L. mỗi người 10 triệu đồng.
Đừng vội vã trước tin “sốc”, khuyến mại
Cùng với việc tung tin đồn nhảm để kiếm lợi bất chính, không ít các trường hợp lợi dụng mạng xã hội để lừa đảo, trộm cắp thông tin tài chính. Phòng Cảnh sát Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao PC50 (Công an TP. Hà Nội) cho biết: Thực tế cho thấy, hành vi và thủ đoạn của các đối tượng ngày một đa dạng. Nổi bật là việc các đối tượng sử dụng những tài khoản facebook đã bị trộm để lừa bạn bè, người thân của nạn nhân nạp thẻ điện thoại hoặc bán lại cho các đối tượng khác nhằm sử dụng với mục đích xấu.
Ngoài ra còn các thủ đoạn như nhắn tin gọi điện lừa đảo trúng thưởng, lập các website giả mạo trúng thưởng tri ân khách hàng, tất cả đều có chung thủ đoạn lừa những người dùng cả tin nộp tiền làm thủ tục nhận thưởng để chiếm đoạt.
Tính trong khoảng 4 tháng đầu năm 2015, Phòng PC 45 đã tiến hành điều tra, triệt phá hơn 10 vụ việc lợi dụng internet, mạng xã hội facebook để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản cũng như kiếm lợi bất chính, ra lệnh bắt giữ hàng chục đối tượng liên quan.
Cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người dùng mạng xã hội khi thấy các thông tin giật gân, có tính chất khiêu dâm, bạo lực, có biểu hiện thất thiệt từ các trang facebook cá nhân thì tuyệt đối không truy cập. Trong trường hợp lỡ tay truy cập vào đường link, cần nhanh chóng thay đổi mật khẩu của trang cá nhân để tránh mất tài khoản. Đối với thủ đoạn giả danh bạn bè, người thân để nạp thẻ điện thoại, người dùng cần có biện pháp kiểm tra, xác thực thông tin.
Về các thủ đoạn lừa khuyến mãi, cơ quan chức năng cho biết, tất cả các hoạt động trúng thưởng, tri ân và các hoạt động chính thức khác chỉ được đăng tải trên website chính thức của nhà mạng hoặc các kênh truyền thông chính thống. Người dùng khi nạp thẻ trực tuyến nên chọn nạp từ website nhà mạng và các đối tác hoặc dịch vụ internet banking (dịch vụ ngân hàng trực tuyến do các ngân hàng cung cấp).
Trước khi đăng nhập vào trang xã hội hay trang thư điện tử, người dùng cần kiểm tra kỹ trên thanh địa chỉ để tránh truy cập vào địa chỉ giả. Bên cạnh đó, khi đặt mật khẩu, người dùng nên chọn cho mình một mật khẩu an toàn trên 8 ký tự với đầy đủ chữ thường, chữ hoa và chữ số. Bên cạnh đó, người dùng cũng cần cài đặt phần mềm chống virut, hạn chế dùng máy người lạ, máy tại cửa hàng internet để giao dịch tài chính.
Phan Mạnh
