18 năm bị rò sàn sọ sau tai nạn
Bệnh nhân D.K.A (39 tuổi, quê Khánh Hòa) được mổ điều trị viêm tai giữa tái phát tại Bệnh viện (BV) Tai Mũi Họng (TP.HCM) vào trung tuần tháng 8/2019. Bất ngờ trong cuộc mổ, bác sĩ phát hiện bệnh nhân có chỗ khuyết xương trần hòm nhĩ ở tai và dò dịch não tủy kín đáo vào tai phải.
Chị A. nhớ lại mình bị tai nạn giao thông năm 2001. Cấp cứu tại một BV ở TP.HCM, chị được chẩn đoán chấn thương sọ não, tụ máu trong não, các BS tiêm thuốc tan máu. Xuất viện được vài tháng, bệnh nhân bị chảy nước dịch qua tai, đau một bên tai.
Người bệnh lần lượt đến nhiều BV nhưng vẫn không xác định rõ nguyên nhân bệnh. Năm 2016, tại một BV ở Khánh Hòa, chị A. được chẩn đoán viêm tai giữa nên tiến hành phẫu thuật, tuy nhiên, sau đó bệnh nhân đau đầu nhiều hơn, mắt mờ, răng tê không nhai được, ăn uống kém, ngủ bị ảo giác, giật mình thức giấc. Tiếp tục đi khám, người bệnh được chẩn đoán viêm xoang, được chỉ định uống thuốc viêm xoang kéo dài không khỏi.
Giữa tháng 8/2019, do không còn chịu được tình trạng đau đầu và chảy dịch tai bên phải, chị A. đến BV. Tai Mũi Họng khám. Tại đây, các BS xác định bệnh nhân bị viêm tai giữa tái phát nên chỉ định điều trị nội khoa một tuần. Kết quả tái khám sau đó thấy tai khô nhưng người bệnh đau đầu dữ dội. Các BS quyết định mở tai và phát hiện sàn sọ có chỗ rò kín đáo. Đây là nguyên nhân khiến dịch não rò xuống tai âm thầm nhiều năm qua.
Trường hợp 18 năm bị rò dịch não tủy vừa được phát hiện tại BV. Tai Mũi Họng (TP.HCM)
Trên phim CT-scan các BS phát hiện có vùng xương bị mỏng ở trần hòm nhĩ bên phải nhưng không chắc chắn có dò dịch não tủy, ngoài ra các cấu trúc tai trong giới hạn bình thường. Bệnh nhân được tiến hành mổ với sự thận trọng vì ngay trước đó bệnh nhân khai có nhức đầu nhiều hay chảy dịch và máu từ tai phải. Sau khi được phẫu thuật vá màng nhĩ và vá dò dịch não tủy tai phải thành công, chị A. xuất viện, ăn uống, sinh hoạt bình thường, hết nhức đầu, hết mờ mắt, ngủ ngon giấc, bắt đầu tăng cân trở lại. Ba mẹ của chị đã khóc mừng cho con vì được chữa khỏi căn bệnh sau 18 năm tưởng lầm bị thần kinh sau chấn thương đầu. Đến sáng 12/9, kết quả tái khám cho thấy các vị trí tổn thương đã lành lặn, bệnh nhân không còn đau đầu, ăn ngủ ngon.
Theo TS.BS. Nguyễn Thị Thanh Thúy - Trưởng Khoa Nhĩ Tổng hợp, BV. Tai Mũi Họng người tham gia ca mổ, vùng khuyết xương trần hòm nhĩ khá lớn nhưng dịch não tủy dò vào trong tai lại kín đáo với lượng ít, phải quan sát kỹ mới thấy. Điều này nếu bỏ sót sẽ rất nguy hiểm vì có đường thông thương và dễ gây viêm màng não sau này, cuộc mổ vá nhĩ cũng sẽ thất bại.
“Chúng tôi đã tiến hành vá dò dịch não tủy bằng hai vạt cân cơ phía sau tai lớn mới đạt hiệu quả. Tai bệnh nhân vẫn được mổ vá màng nhĩ thành công. Sẽ nguy hiểm nếu vi khuẩn tấn công ngược lên gây viêm màng não. Ngoài trường hợp này, BV từng gặp nhiều trường hợp thủng nhĩ nhưng bệnh nhân bỏ qua, đến khi đến khám thì tổn thương đã nghiêm trọng, rất khó vá lành và ảnh hưởng đến thính lực. Chính vì vậy, nếu gặp vấn đề ở tai, người bệnh cần đi khám và nói rõ với BS những tổn thương trước đó để có hướng điều trị chính xác”, BS. Thúy nhận xét.
PGS.TS.BS. Trần Phan Chung Thủy - Giám đốc BV. Tai Mũi Họng nhận định. “Đây là trường hợp rất hy hữu, một trường hợp dò dịch não tủy vào tai sau chấn thương khó phát hiện. Bệnh nhân đã phải chịu đựng những triệu chứng khó chịu và đứng trước nguy cơ viêm màng não với thời gian rất dài. Các hình ảnh cận lâm sàng lại không rõ ràng khiến chúng ta dễ bỏ qua, dẫn đến điều trị sai hướng. May mắn là BV đã phát hiện ra và xử lý kịp thời, giúp bệnh nhân khỏi bệnh, trở lại sinh hoạt và có cuộc sống sau này bình thường”.
Ù tai méo mặt sau gần một năm xuất viện
Các BS Khoa Tai Mũi Họng, BV. Trưng Vương (TP.HCM) mới đây cho biết tình trạng bệnh nhân nhập viện do di chứng sau tai nạn giao thông khá nhiều. Thậm chí một số bệnh nhân suýt chết do chủ quan không đi khám khi phát hiện bất thường.
Điển hình là trường hợp bệnh nhân T.H.T (47 tuổi, ngụ TP.HCM) đến khám tại Khoa Tai Mũi Họng trong tình trạng ù tai, nghe kém. Sau khi làm các xét nghiệm, bệnh nhân được xác định bị vỡ sàn sọ, chảy dịch màng tủy từ não xuống tai dẫn đến nặng tai, nghe kém. Bệnh nhân đã được mổ bít lỗ rò dịch màng tủy để tránh dịch chảy xuống tai.
Bệnh nhân T. kế cách đây khoảng 8 năm, ông bị tai nạn giao thông, đập đầu xuống đất. Khi vào BV cấp cứu, bệnh nhân đã được các BS giải quyết chấn thương sọ não, gãy xương và cho về nhà. Một thời gian sau tai nạn, do thấy thường xuyên bị ù tai, bệnh nhân đi khám ở một số BV nhưng BS không tìm ra nguyên nhân cho đến khi đến khám ở BV. Trưng Vương.
Một trường hợp khác là bệnh nhân T.V.V (50 tuổi, ngụ Đắk Lắk). Ông V. bị tai nạn giao thông, chấn thương sọ não, gãy xương đòn, gãy chân; được đưa đi viện cấp cứu trong tình trạng khẩn cấp. Sau khi sức khỏe ổn định, ông V. được xuất viện về nhà. Tuy nhiên, vừa mới về nhà được một thời gian ngắn, bệnh nhân đột nhiên bị biến chứng méo mặt và được đưa vào BV. Sau khi chụp CT, MRI, các BS cho biết ông bị vỡ ống dây thần kinh số 7 tại vị trí cực kỳ khó can thiệp. Nguyên nhân khiến ông V. bị méo mặt là có mảnh xương từ vụ tai nạn giao thông trước đó đâm vào dây thần kinh.
Theo các BS, đây là hai trong số rất nhiều người bị chấn thương do tai nạn giao thông chỉ nghĩ đơn giản rằng giữ được tính mạng đã là may, mà không chú ý đến di chứng - thường là ù tai, liệt mặt, chóng mặt, chảy mủ tai, nói khó khăn, mất thăng bằng khi đi đứng... Những biến chứng này thường diễn tiến âm thầm sau tai nạn. Do đó, nếu thấy có bất thường, người bệnh không nên chủ quan, mà hãy đến BV để được thăm khám, điều trị kịp thời.
Lồi mắt sau 2 năm bị tai nạn giao thông
Đó là trường hợp bệnh nhân N.T.H. (29 tuổi) đến một BV đa khoa tại TP.HCM trong tình trạng đau đầu, mắt trái lồi ra, thị lực kém, có dấu hiệu cương tụ, đỏ. Thông tin bệnh sử từ bệnh nhân cho biết, khoảng 2 năm trước, anh bị tai nạn, chấn thương sọ não khi tham gia giao thông.
Sau tai nạn 6 tháng, mắt trái anh bắt đầu cương cứng, thị lực giảm dần. Khi đi khám và làm xét nghiệm, BS đã chẩn đoán và đề nghị theo dõi rò động mạch cảnh xoang hang bên trái. Tuy nhiên, bệnh nhân chủ quan không theo dõi, điều trị sớm. Trước nhập viện 2 tuần, mắt trái người bệnh đột ngột cương cứng, tình trạng nặng dần, sau đó lồi ra, cương tụ, đỏ, đau, phù mí mắt, mất thị lực hoàn toàn.
Qua thăm khám, kiểm tra hình ảnh, BS phát hiện bệnh nhân bị thương tổn nghi rò động mạch cảnh xoang hang bên trái. Kết quả chụp mạch máu não số hóa xóa nền DSA phát hiện đường rò từ động mạch màng não giữa vào tĩnh mạch mắt trái làm máu đổ về tĩnh mạch mắt trái nhiều, gây tăng áp lực tĩnh mạch mắt trái, ứ trệ tuần hoàn mắt trái dẫn đến các biến chứng kèm theo. Đây là hậu quả do chấn thương sọ não cách đây 2 năm, các mạch máu bị tổn thương gây vỡ và tạo các đường rò.
Trước tình trạng phức tạp nguy cơ gây hỏng mắt trái người bệnh, các BS đã hội chẩn liên chuyên khoa và quyết định can thiệp bít đường rò mạch máu bằng kỹ thuật can thiệp nội mạch dưới sự hướng dẫn của DSA. Tại đây, các BS đã đưa các ống thông vào mạch máu não, áp sát vị trí rò và bít lỗ rò bằng onyx (một loại keo). Hai tuần sau can thiệp, bệnh nhân đã hết cảm giác cương tụ mắt trái, tình trạng lồi mắt giảm dần, thị lực dần phục hồi.
ThS.BS. Phan Quốc Dũng, chuyên khoa Can thiệp Đột quỵ - Mạch máu Não, phân tích rò động mạch cảnh xoang hang là sự thông nối bất thường từ động mạch cảnh qua xoang tĩnh mạch hang (xoang hang). Giải phẫu học dò động mạch cảnh xoang hang chia làm 2 loại rò trực tiếp và gián tiếp. Dò trực tiếp chiếm đa số các trường hợp, hay gặp nhất là sau chấn thương đầu do tai nạn giao thông. Đối với thể gián tiếp thường là tự phát hoặc ở những bệnh nhân có các yếu tố thuận lợi như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, đái tháo đường, bệnh tạo keo... Ở thể gián tiếp, nữ mắc bệnh nhiều hơn nam, một số ít khởi phát sau mang thai và sinh con.
Hậu quả của sự thông nối bất thường gây ứ trệ dẫn lưu của xoang hang và tất cả các tĩnh mạch đổ về xoang hang. Chịu tác động trực tiếp và điển hình nhất là hệ thống tĩnh mạch mắt, nó dẫn đến một loạt các biểu hiện lâm sàng tại mắt như lồi mắt, giảm thị lực, liệt vận nhãn, tăng nhãn áp… Mặt khác sự thông nối này cũng có thể làm rối loạn hệ thống tuần hoàn của não và màng não và có thể dẫn đến những tổn thương nghiêm trọng ảnh hưởng tới tính mạng người bệnh.
Từ trường hợp trên, BS khuyến cáo: Sau khi bị chấn thương đầu, sau phẫu thuật sọ não hoặc phụ nữ sau sinh... tự nhiên xuất hiện các triệu chứng đỏ mắt, lồi mắt, giảm thị lực, nhức đầu, có âm thổi trong tai (tiếng đập, tiếng kêu ù ù)… cần nghĩ tới khả năng bị rò động mạch cảnh xoang hang. Tất cả các trường hợp trên cần đến ngay BV có chuyên khoa để được chẩn đoán, can thiệp sớm, tránh biến chứng nguy hiểm xảy ra.