Chúng tôi rời TP. Hồ Chí Minh lúc 5 giờ sáng khởi hành đi Xiêm Riệp (Campuchia)... Thủ tục xuất cảnh khá nhanh gọn, đơn giản. Sau khi chụp ảnh chân dung để ép vào cái thẻ tham quan du lịch thì lần lượt chúng tôi đi qua cửa khẩu và để lại tất cả hộ chiếu ở hải quan nước bạn.
Vào đất Campuchia, tôi bắt gặp rất nhiều cây thốt nốt mọc giữa cánh đồng và trên các ngả đường bao bọc xóm ấp. Cây thốt nốt cũng giống như cây tre ở Việt Nam mang tính biểu trưng cho sức mạnh cộng đồng ken chặt các thôn xóm. Cây thốt nốt như một tài sản quốc gia. Nếu cây không thuộc vườn nhà ai mà tự động chặt sẽ bị Nhà nước phạt tù.
Soi bóng Angkorvat.
Điểm du lịch đầu tiên là chiếc cầu Rồng cổ nhất Đông Nam Á được xây dựng từ thế kỷ XII. Đây là cầu KonPongKder (Cầu Rồng) nằm trên Quốc lộ 6, con đường huyết mạch dẫn vào thành phố Xiêm Riệp. Cầu dài khoảng 85m cao 14m, rộng chừng 14m. Cầu làm kiểu vòm với rất nhiều trụ bằng đá ong. Kiến trúc cầu tương tự như cầu vòm bằng đá do người La Mã xây ở châu Âu. Ở hai đầu cầu có tượng rắn thần Naga bảy đầu khá linh thiêng được người dân tôn thờ. Thân cầu cũng mang dáp dấp thân hình của loài rắn thần này. Cầu có 22 nhịp. Khi nghe tôi hỏi vì sao lại gọi là cầu Rồng, anh bạn Hên giải thích: Hai bên đầu cầu có đầu rắn thần Naga. Người Campuchia tự cho dân tộc mình thuộc loài rắn thần Naga bảy đầu rồng tượng trưng cho bảy sắc dân trong xã hội Campuchia cổ xưa. Cây cầu này linh thiêng lắm, nhiều lần bị ngoại xâm, bị phá hủy nhưng cầu vẫn tồn tại suốt một nghìn năm kể từ ngày cầu được xây cất lần đầu. Gần đây khi quân Polpot rút lui đã đặt chất nổ để phá hủy cầu nhưng mìn không nổ.
Sáng hôm sau, chúng tôi dậy sớm để vào thăm Angkor. Khu vực này hiện nay là quần thể di tích nằm giữa vùng rừng già nguyên sinh ở phía Tây Bắc biển Hồ cách Xiêm Riệp 7km về phía Bắc. Đây từng là kinh đô của đế chế Khơ Me hùng mạnh vào thời hoàng kim từ thế kỷ thứ IX đến thế kỷ thứ XIII. Khoảng thế kỷ XV, Angkor vĩ đại dần dần bị lãng quên bao phủ bởi đại ngàn rừng già nguyên sinh. Mãi đến năm 1860, một nhà thám hiểm người Pháp là Hessi Mouhot đã tình cờ phát hiện công trình này. Những kiến trúc bằng đá thuộc loại hình đền có dạng núi gọi tắt là đền - núi, trong đó đồ sộ nhất, nổi tiếng nhất là phức hợp kiến trúc Angkorvat và Angkorthom.
Trong lịch trình của đoàn có sắp xếp tham quan đền Bayon bốn mặt với nụ cười bí ẩn, nằm ở trung tâm ở quần thể Angkorthom. Đây là ngôi đền ấn tượng nhất do sự hùng vĩ về quy mô cũng như về cảm xúc của nó đem lại cho người xem. Ngôi đền gồm 54 tháp lớn nhỏ. Trên mỗi tháp đều có điêu khắc khuôn mặt của thần Lokesvana tượng trưng cho sự quan sát của thần linh về 4 hướng Campuchia. Angkorthom nghĩa là “kinh thành lớn”, là thành phố kinh đô lâu dài nhất và cũng là cuối cùng của Vương quốc Khơ me được xây dựng vào cuối thế kỷ XII. Các mặt đá có hình khuôn mặt với nụ cười hết sức bí ẩn. Có giả thiết cho rằng, Bayon được xây dựng vào thời vương quốc này được chia làm 54 tỉnh mới có 54 ngọn tháp với những đôi mắt của bức tượng này nhìn về phía muôn dân trong các tỉnh để cứu độ. Tôi gặp ở đây dãy hàng lang tầng dưới là một kho tàng nghệ thuật với 11 ngàn bức phù điêu chạm khắc trên tường chạy dài 1.200m liên quan đến lịch sử, truyền thuyết miêu tả đời sống xã hội của nền văn minh như: Cảnh đánh bắt cá và có cả cảnh xem bói với những sinh hoạt đời thường rất sinh động. Bên cạnh đó là những hoạt động quý tộc diễu hành của vua chúa cũng như những trận đánh thủy bộ.
Trước khi sang Campuchia, tôi đã từng xem bộ phim của Hollywood khá nổi tiếng Bí mật ngôi mộ cổ với những cảnh quay lấy bối cảnh là đền Taprom. Và hôm nay mới tận mắt chứng kiến sự kỳ vĩ bí ẩn không thể tưởng tượng nổi ở nơi này. Đền Taprom được xây năm 1989, dài 1km rộng 700m, tốn 5 vạn lượng vàng, 5 vạn lượng bạc và nhiều đá quý. Ngôi mộ mẹ trong đền bốn bức tường bằng đá có gắn kim cương. Tương truyền, những đêm trăng sáng, những hạt kim cương phản chiếu rực rỡ. Hiện nay phía trong gian chính điện còn dấu tích các nơi đặt kim cương.
Hình ảnh cây thốt nốt với đầu rắn Naga.
Ngày hôm sau chúng tôi về Thủ đô Phnompenh. Địa danh này xuất phát từ Wat Phnom Daun Penh (nghĩa là chùa đồi Bà Penh) xây từ năm 1773. Nó là điểm cao nhất thành phố. Chùa được một quả phụ giàu có tên là Daun Penh xây trên một ngọn đồi nhân tạo sau khi một trận lụt lớn cuốn trôi các bức tượng Phật đến đây. Chúng tôi đã đến thăm cung điện hoàng gia nằm ở trung tâm Thủ đô. Đây là một công trình xây dựng kiên cố gồm nhiều tháp cao chót vót. Một kiến trúc không pha lẫn vào đâu được của đất nước chùa tháp được trang trí công phu và chăm sóc vườn hoa kỹ càng. Tiêu biểu công trình ở đây là phòng Khánh tiết, du khách được chụp ảnh bên ngoài và vào tham quan bên trong. Ngai vàng được đặt giữa phòng sử dụng làm lễ đăng quang cho các nhà vua hoàng cung còn có sân khấu ánh sáng nơi biểu diễn các điệu múa cung đình, cũng là nơi diễn ra các bữa tiệc lớn. Cạnh đó là điện Yên tĩnh, nơi nghỉ ngơi thư giãn của nhà vua. Đặc biệt có lá cờ xanh ngày nào kéo lên là nhà vua đang có ở nhà không cờ là vua đi vắng... Ngay cửa ra vào trồng rất nhiều cây sa la - một loại cây của Đức Phật Thích Ca Mẫu Ni. Ở cung điện Đồng, du khách được tận mắt nhìn thấy những trang phục biểu trưng cho hoàng gia, kể cả những chén bát sinh hoạt hàng ngày. Thật thú vị khi nhìn thấy một dãy 7 tượng cô cung nữ mặc sắc phục 7 màu khác nhau của 7 ngày trong suốt tuần lễ. Hỏi ra mới biết ngày ấy trong cung vua không có lịch mà căn cứ vào sắc màu sắc phục cung nữ để phân biệt các thứ trong tuần từ thứ hai đến chủ nhật. Cạnh cung điện Hoàng gia là chùa Bạc. Chùa còn có tên là chùa Phật Ngọc Lục Bảo, nền chùa được lát bằng 5 nghìn miếng bạc, mỗi miếng nặng 1kg. Chùa được xây bằng gỗ năm 1892 dưới thời vua Norodom. Ở đây còn lưu giữ bức tượng Phật bằng ngọc bích màu xanh và tượng Phật đồng đen.
Trong chuyến thăm Campuchia lần này có hai ấn tượng để lại trong tôi như hai đối cực khác nhau đó là ẩm thực những món ăn dân dã dân tộc và thăm sòng bạc lớn nhất ở Thủ đô Phnompenh hiện đại. Có hai thứ đặc sản là mắm bò hóc và chợ côn trùng. Bò hóc là loại mắm chế biến theo nguyên tắc giữ được thực phẩm lâu bằng cách ướp muối và đường từ những con cá tươi nhất, mổ ruột, ướp rồi để trong tủ đậy kín vài tháng sau mới đem ra ăn. Cá này đánh bắt được ở biển Hồ không, sử dụng hết chuyển sang làm mắm dự trữ.
Ngày cuối cùng đi thăm casino Nagaword được lợp bằng giấy bạc để phản chiếu ánh sáng mạnh khiến ban đêm cũng giống như ban ngày. Vòm trần nhà cao rộng được chiếu sáng 3D cũng có mây bay, trời trong xanh như ở bên ngoài. Không còn cảm giác phân biệt thời gian. Không gian được canh giữ nghiêm ngặt. Khách vào tham quan hoặc con bạc muốn vào chơi phải đi qua cửa từ dọc hành lang có nhiều vệ sĩ lực lưỡng trong trang phục vest đen lịch lãm. Chúng tôi được phép chụp ảnh với các cô hoa hậu. Cô nào cũng cao, luôn mỉm cười duyên dáng với khách nhưng không được chụp ảnh sang hai bên nơi sòng bạc đang đánh. Có vô số máy quay camera giám sát. Nếu anh sơ ý thì lập tức bị tịch thu máy ngay. Sòng bạc có hàng trăm bàn. Những cô gái trắng trẻo, tóc nhuộm, mắt kẻ đậm, đôi tay chia bài nhuần nhuyễn.
Tạm biệt Campuchia, thành phố của sông Mê Kông bốn mặt và tán cây thốt nốt cùng bao kiến trúc đền chùa kỳ lạ, trong tôi vẫn còn thao thức muốn tìm câu hỏi “giải mã” những bí ẩn. Bí ẩn nụ cười Angkor. Bí ẩn điệu múa Apxara hút hồn, bí ẩn như chiếc khăn truyền thống mà họ đã thêu vào đó những đường chỉ thời gian của sắc màu tâm linh những hồi âm da diết vọng lại từ vách tầng đá của đền Angkor kỳ vĩ...
Hà Tĩnh, ngày 9/6/2016