Ngày 16/1, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam, chặng dừng chân cuối cùng trong chuyến công du đầu tiên năm 2017 của ông. Mục tiêu chính của chuyến công du trên là nhằm tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác Nhật Bản với các nước trong lĩnh vực chính trị, an ninh, quốc phòng, trong bối cảnh địa chính trị khu vực đang có nhiều thay đổi.
Trước đó, trong chặng dừng chân tại Australia ngày 14/1, nhà lãnh đạo Nhật Bản đã có cuộc gặp chính thức với Thủ tướng nước chủ nhà Malcolm Turnbull tại thành phố Sydney. “Môi trường an ninh khu vực đang ngày càng diễn biến nghiêm trọng song hành cùng các sự kiện diễn ra trên thế giới”. Thủ tướng Nhật Bản nhấn mạnh: “Để đảm bảo cho trật tự thế giới diễn ra một cách tự do và cởi mở theo đúng quy định của pháp luật, hợp tác song phương và đa phương có ý nghĩa hết sức quan trọng”.
Trong tháng này, Australia và Nhật Bản sẽ đánh dấu kỷ niệm năm thứ hai của Hiệp định Đối tác Kinh tế Nhật Bản - Australia (JAEPA). Đây là chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng S.Abe đến Australia kể từ khi ông Turnbull trở thành Thủ tướng vào tháng 9 năm ngoái. Australia là chặng dừng chân thứ 2 trong chuyến công du châu Á dài ngày của Thủ tướng Abe nhằm thúc đẩy cam kết thương mại và an ninh của Nhật Bản.
Thủ tướng Nhật bản Abe gặp Thủ tướng Australia Turnbull hôm thứ 7
Trước đó, ngày 12/1, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã đến Philippines, trở thành nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên thăm quốc gia Đông Nam Á này kể từ khi Tổng thống Rodrigo Duterte lên nắm quyền hồi giữa năm 2016. Ông Abe cũng là nhà lãnh đạo đầu tiên đến thăm thành phố Davao, quê nhà của Tổng thống Durterte và dùng bữa tại nhà riêng của Tổng thống Duterte. Diễn ra trong bối cảnh tân Tổng thống Duterte áp dụng chính sách đối ngoại theo hướng dần tách khỏi đồng minh lâu năm Mỹ và xích lại gần hơn với Trung Quốc và Nga, tuy nhiên, ông Duterte vẫn khẳng định duy trì quan hệ tốt đẹp với Nhật Bản. “Nhật Bản thực sự là nước hỗ trợ lớn nhất của chúng tôi”, ông Duterte khẳng định trong chuyến thăm Nhật Bản hồi tháng 10/2016.
Nhật Bản là đối tác thương mại hàng đầu của Philippines năm 2015, với kim ngạch đạt 18 tỷ USD. Philippines cũng tìm kiếm sự hỗ trợ của Nhật Bản nhằm tăng cường an ninh biển. Ngay trong chuyến thăm Philippines đầu tiên, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã thông báo gói hỗ trợ trị giá 1.000 tỷ yên (8,7 tỷ USD) dành cho Philippines trong vòng 5 năm tới để giúp nước này phát triển cơ sở hạ tầng.
Tại Indonesia, chặng dừng chân thứ 3 trong chuyến công du ngày 15/1, Thủ tướng Nhật Bản cũng bày tỏ hy vọng tăng cường hợp tác Nhật Bản - Indonesia trong lĩnh vực an ninh hàng hải.
Một thông điệp mới
Không phải ngẫu nhiên Thủ tướng Shinzo Abe lại chọn Đông Nam Á trong chuyến thăm đầu năm nay. Philippines đang nằm trong trục quay giữa Mỹ và Trung Quốc, các quốc gia ảnh hưởng số một đến lợi ích của Philippines. Hơn nữa, Philippines đang đảm nhiệm cương vị Chủ tịch luân phiên của ASEAN năm 2017. Mặt khác, cả Philippines và Australia đều là các đồng minh của Mỹ, Indonesia là quốc gia Hồi giáo lớn nhất trong ASEAN, còn Việt Nam năm nay sẽ đăng cai tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh APEC, quy tụ 21 nền kinh tế của châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Nhật Bản.
Trong bối cảnh Mỹ, đồng minh số 1 của Nhật Bản và là đối tác quan trọng của khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang tiến hành chuyển giao quyền lực với việc ông Donald Trump chính thức nhậm chức vào tuần tới, Tokyo đang nhắm tới đích tìm kiếm những kênh khác biệt để xây dựng mối liên kết chung đồng thời tác động đến đồng minh Mỹ.
Mục đích chung là như vậy nhưng ở mỗi quốc gia, ông Shinzo Abe lại có những cách tiếp cận riêng. Với Philippines, điểm dừng chân đầu tiên của ông Abe, các chuyên gia phân tích nhận định, đây là chuyến thăm kịp thời với một cách tiếp cận “thích hợp”. Về kinh tế, Nhật Bản thể hiện nỗ lực “chạy đua” với Trung Quốc trong việc đẩy mạnh đầu tư vào Philippines với việc “rót” cho Manila 8,7 tỷ USD giúp Philippines phát triển cơ sở hạ tầng.
Tất nhiên, ông Abe cũng không quên nhấn mạnh sức mạnh và tầm quan trọng của Mỹ trong khu vực. “Thủ tướng Abe đang cố gắng xoa dịu ông Duterte và thể hiện vai trò ổn định tình hình trong quá trình chuyển giao quyền lực đang diễn ra tại Mỹ”, nhà phân tích Mỹ Grey Poling nhận định.
Đối với Australia, Indonesia và Việt Nam, đây là những nước có tầm quan trọng chiến lược trong chính sách ngoại giao của Nhật Bản khi tất cả cùng có chung lợi ích và quan điểm trong vấn đề an ninh hàng hải. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã nhiều lần khẳng định tầm quan trọng của Đông Nam Á trong chiến lược của Nhật Bản và chuyến thăm này là một cơ hội để Nhật Bản củng cố mối quan hệ tin cậy giữa nước này với các quốc gia có ảnh hưởng lớn tại khu vực.