Cán bộ, nhân viên y tế (CBNVYT) là những người làm công tác bảo vệ sức khoẻ cho mọi người. Thế nhưng, hàng ngày họ phải đối mặt với những mối nguy vừa hữu hình vừa vô hình có thể ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ.
Nguy cơ trong môi trường lao động
Từ vi sinh vật:
Hàng ngày, CBNVYT phải đối mặt với nguy cơ nhiễm trùng từ người bệnh mà họ trực tiếp phục vụ. Nguy cơ nhiễm lao do trao đổi trực tiếp mà không dùng khẩu trang là có thật. Nhiễm lao do hít từ không khí là đáng quan tâm. Nghiên cứu mẫu không khí lấy từ phòng khám, phòng cấp cứu, khoa lây… cho thấy không khí ở những nơi này ít nhiều đều bị ô nhiễm.
Nguy cơ lây nhiễm siêu vi rất hay gặp trong các cơ sở y tế. Theo một thống kê mới đây của Bộ Y tế Mỹ thì tỷ lệ lây nhiễm virus viêm gan B là 23%, so với viêm gan C là 1,8% và HIV là 0,1%. Các đối tượng dễ bị lây nhiễm là CBNVYT công tác tại các khoa có bệnh nhân bị nhiễm các loại virus kể trên hoặc ở các khoa huyết học, phòng xét nghiệm, giải phẫu bệnh, phòng phẫu thuật.
Từ các thiết bị chẩn đoán và điều trị:
Theo một cuộc điều tra ở Nga, bức xạ ion đứng đầu trong số các yếu tố vật lý ảnh hưởng đến sức khoẻ CBNVYT. Các đối tượng nguy cơ cao là bác sỹ , kỹ thuật viên khoa chẩn đoán hình ảnh. Các rối loạn chức năng thường được ghi nhận ở hệ thần kinh và tim mạch. Một số tác giả nghiên cứu đã nhận thấy rằng những người tiếp xúc từ 85-95% thời gian trong ngày với mức siêu âm tần số cao dễ bị tổn thương ở mạch máu ngoại vi và thần kinh.
Từ các hoá chất:
Nhân viên phòng mổ thường xuyên hít phải chất gây mê, được xem là có ảnh hưởng bất lợi lên chức năng sinh sản của cả nam lẫn nữ. Nhân viên phòng ướp xác phục vụ việc học giải phẫu cho sinh viên , luôn tiếp xúc với chất formol, là chất gây mẫn cảm cao và có khả năng gây ung thư. Nhân viên phòng xét nghiệm thì tiếp xúc với rất nhiều hoá chất dùng trong việc thử các phản ứng sinh hoá và huyết học. Họ còn phải tiếp xúc với các hoá chất công nghiệp dùng cọ rửa và bảo quản dụng cụ.
Các rối loạn do tư thế và stress
Rối loạn hệ thống cơ- xương- khớp:
Các tổn thương này do tư thế làm việc bất lợi và do phải nâng, nhấc, vận chuyển và giữ bệnh nhân. Một tỷ lệ khá cao (80%) CBNVYT than phiền về tình trạng đau mỏi cơ, xương ở lưng, thắt lưng, bả vai, đầu gối, cổ.
Tư thế làm việc:
Đứng hoặc ngồi quá lâu cũng là nguyên nhân dẫn đến những bệnh lý như trĩ, giãn tĩnh mạch chân. Ví dụ như các phẫu thuật viên, đặc biệt là vi phẫu, phải đứng mổ có khi hàng nhiều giờ liền.
Stress trong lao động:
CBNVYT làm việc trong các phòng cấp cứu, hồi sức phải chịu một áp lực khá lớn về mặt tinh thần vì phải liên tục lao động để giành giật mạng sống người bệnh khỏi tay tử thần. Trong trường hợp này, họ phải đặt tính mạng, sự an toàn của người bệnh lên trên bản thân mình. Yêu cầu cao về chuyên môn và tính khẩn trương của công việc gây ra những stress đối với họ. Trong trường hợp không cứu được bệnh nhân, sự không thông cảm của thân nhân (thậm chí là thái độ xúc phạm về thể chất và tinh thần) càng làm tăng thêm stress. Một số thử nghiệm về thần kinh-hành vi cho thấy khả năng nhớ của nhóm CBNVYT ở khối hồi sức-cấp cứu sau ca làm việc giảm rõ rệt.
CBNVYT làm việc trong các khoa có bệnh nhân nhiễm HIV, virus viêm gan, các trung tâm cai nghiện ma tuý luôn phải đối mặt với nguy cơ lây nhiễm rất cao. CBNVYT ở các bệnh viện tâm thần, trung tâm cai nghiện luôn có nguy cơ bị hành hung vì sự thay đổi tâm lý ở các đối tượng này là khó đoán trước. Tất cả những điều này tạo ra áp lực không nhỏ đối với CBNVYT, cần sự quan tâm của ngành y tế và của toàn xã hội.
Bác sĩ Ngô Văn Tuấn
