Sáng nay 15-8, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã họp cho ý kiến về dự án Luật cảnh vệ.
Trình bày tờ trình dự án luật, Thượng tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Công an, cho biết về đối tượng cảnh vệ: dự thảo Luật bổ sung đối tượng cảnh vệ là Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao (TAND Tối cao), Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao (VKSND Tối cao) để phù hợp với tình hình hiện nay về công tác cảnh vệ vì là những người đứng đầu các cơ quan xét xử, kiểm sát hoạt động tố tụng và ngoại giao, với đặc thù công việc luôn tiềm ẩn nguy hiểm và rủi ro cao.
Bộ trưởng Công an Tô Lâm cho rằng công tác của lực lượng cảnh vệ rất đặc thù, vì vậy cần có chính sách đặc thù - Ảnh chụp qua màn hình
Theo ông Tô Lâm, trong xu hướng đẩy mạnh cải cách tư pháp, tăng cường đấu tranh phòng, chống tội phạm và mở rộng hợp tác quốc tế thì tính chất công việc của họ ngày càng phức tạp, nảy sinh nhiều tình huống bất trắc, khó lường đe dọa tính mạng, sức khỏe của những người này. Vì vậy, cần phải áp dụng chế độ bảo vệ đặc biệt nhằm bảo đảm tuyệt đối an toàn cho họ.
Về biện pháp cảnh vệ, pháp luật hiện hành quy định đối với các vị là nguyên Tổng Bí thư, nguyên Chủ tịch nước, nguyên Thủ tướng Chính phủ, nguyên Chủ tịch Quốc hội được áp dụng biện pháp bảo vệ tiếp cận, bố trí lực lượng Cảnh vệ vũ trang tuần tra canh gác tại nơi ở và các biện pháp khác trong trường hợp cần thiết.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, khi không còn đương chức, nơi ở của các cán bộ nêu trên thường không cố định, có vị ở cùng con cháu hoặc về quê sinh sống nên rất khó áp dụng biện pháp vũ trang tuần tra canh gác tại nơi ở. Mặt khác, qua tham khảo pháp luật cảnh vệ của một số nước trên thế giới như Nga, Hàn Quốc thì cũng không áp dụng biện pháp vũ trang tuần tra canh gác tại nơi ở trong trường hợp nêu trên. Vì vậy, dự thảo Luật chỉ quy định các vị nguyên lãnh đạo này được áp dụng biện pháp bảo vệ tiếp cận và các biện pháp khác trong trường hợp cần thiết mà không quy định việc áp dụng biện pháp vũ trang tuần tra canh gác tại nơi ở đối với những vị này.
Về quyền hạn của lực lượng Cảnh vệ, đáng chú ý về các trường hợp được nổ súng trong khi thi hành nhiệm vụ: Pháp luật hiện hành quy định các trường hợp được nổ súng trong khi thi hành nhiệm vụ của lực lượng Cảnh vệ tại Nghị định số 128/2006 hướng dẫn thi hành Pháp lệnh Cảnh vệ (là văn bản mật) thì nay các trường hợp nổ súng được quy định ngay trong dự thảo Luật vì việc nổ súng của lực lượng Cảnh vệ liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân nên theo quy định của Hiến pháp năm 2013 phải quy định trong Luật.
Thẩm tra dự luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Barack Obama vừa qua cho thấy việc bảo vệ, giữ an ninh rất phức tạp. "Cảnh vệ ta theo dõi cảnh vệ Mỹ và ngược lại. Mỗi khi nguyên thủ ra nước ngoài cũng có 1 đội cảnh vệ từ vài người đến 11 người, việc rất vất vả, khó khăn. Vậy nên có quy định ngắn thôi nhưng mang tính nguyên tắc, cảnh vệ nước ngoài vào thì phải báo cáo thế nào, kế hoạch thông qua mình thế nào. Còn cảnh vệ của mình ra nước ngoài thì thế nào"- ông Định góp ý.
Về việc dự thảo bổ sung Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao vào đối tượng có cảnh vệ bảo vệ, ông Nguyễn Khắc Định đề nghị Bộ trưởng Quốc phòng, Công an cũng là đối tượng rất quan trọng phải bảo vệ, vì vậy nên thiết kế để có thể mở rộng linh hoạt chứ không chỉ giới hạn ở số lượng chức danh nhất định.
Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng băn khoăn chức danh Chánh án cũng là Bí thư Trung ương Đảng, cũng là đối tượng được bảo vệ đặc biệt rồi, có cần thiết phải ghi vào luật không? "Còn Bộ trưởng Ngoại giao là đại diện ngoại giao nên khi ra nước ngoài có cần người bảo vệ cũng là vấn đề cần bàn. Nguyên tắc cố gắng không tăng đầu mối. Biên chế thì tăng cường phối hợp giữa cơ quan ở trung ương và địa phương, tăng cường mối quan hệ của Bộ Tư lệnh Cảnh vệ với công an các địa phương"- bà Phóng góp ý.
Bà Phóng đồng tình với quy định chế độ đặc thù cho lực lượng cảnh vệ. "Như 2 đồng chí cảnh vệ của tôi mang hàm đại tá thuỷ chung suốt 15-16 năm nay mà suốt ngày huấn luyện, tiến bộ nhiều lắm đấy. Hoàn cảnh tác nghiệp của họ nhiều khi cũng vất vả, đi miền núi nhiều khi phải làm công tác "dân vận", từ rắn, rết, côn trùng, bà con mời gì phải ăn đấy. Riêng khoản phải uống rượu đã đủ chết mà yêu cầu luôn tỉnh táo"- bà Phóng chia sẻ.
Ủng hộ việc phải có Luật Cảnh vệ, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng không nhất thiết mở rộng đối tượng cảnh vệ vì nếu đưa Bộ Ngoại giao vào thì các hoàn cảnh khác, Bộ trưởng khác thế nào trong khi Bộ trưởng Ngoại giao đã cơ cấu Bộ Chính trị rồi. "Thực tiễn hoạt động cảnh vệ cho thấy không nhất thiết mở rộng đối tượng. Kinh nghiệm các nước thì những đối tượng như thế cũng không cần. Vậy nên giữ như pháp lệnh hiện nay là được"- bà Ngân đề nghị.
Cũng theo Chủ tịch QH, những cán bộ cấp cao khi về hưu cũng đều trên 70 tuổi. "Chỉ còn có mấy người thôi mà bỏ thì không tiện vì bảo QH khoá mới lại cắt chế độ của các cụ. Vậy thì nếu về quê sống thì bỏ trạm gác đi, phối hợp với công an địa phương để tổ chức bảo vệ trực tiếp là được"- bà Ngân nhìn nhận.
Chủ tịch QH cũng góp ý chỉ Bộ trưởng Tài chính, Quốc phòng, Công Thương, Công an, Y tế… mới được quyền trưng mua trưng dụng tài sản và không nên mở rộng, sẽ chéo với luật khác.
Đặc biệt, lo ngại quyền nổ súng của cảnh vệ, Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng cần quy định việc sử dụng vũ khí trao quyền quá lớn với sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ cảnh vệ, khi nào được nổ súng, khi nào được tiêu diệt đối tượng. "Cảnh vệ của mình đều học võ cả, đâu phải lúc nào cũng cần nổ súng đâu, có thể quật ngã, khoá tay… Gây thương tích cũng đâu nhất định phải nổ súng, không nên ghi về quyền tiêu diệt đối tượng sớm quá"- bà Ngân lo ngại.
Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết không có luật nào được quy định về chế độ phụ cấp, đặc thù ngay trong luật.
Giải đáp ý kiến của thành viên UBTVQH, Bộ trưởng Công an Tô Lâm cho biết cảnh vệ là lực lượng rất đặc thù nên cần phải có cơ chế đặc thù. Ở một số nước, sĩ quan bảo vệ cho Tổng thống mang cấp hàm đại tướng, Việt Nam mới đây mới lên được cấp đại tá là cao nhất. Trong khi như Phó Chủ tịch QH Tòng Thị Phóng nói là gắn bó suốt đời, thậm chí có thể hi sinh.
"Từ người nấu ăn tới bảo vệ, bác sĩ… đều là sĩ quan cảnh vệ chuyển ngành, biệt phái... Nhiều đồng chí gắn bó với lãnh đạo hơn cả con cái, có người đã trăm tuổi mà người cảnh vệ vẫn theo đến giờ nên công việc rất đặc thù"- ông Lâm dẫn chứng.
Thượng tướng Tô Lâm cũng kiến nghị cần quy định quyền nổ súng còn như pháp luật hiện hành khắt khe quá thì anh em không dám nổ súng vì sợ vi phạm.