Luật Phòng, chống bạo hành gia đình đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/7/2008. Tiếp đó, Chính phủ có ban hành Nghị định (NĐ) 110/2009 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống bạo lực gia đình. Tuy nhiên, với đặc thù trong mối quan hệ gia đình còn đậm dấu ấn "truyền thống", quan niệm "trọng nam khinh nữ" và sự cam chịu của người phụ nữ khiến tình trạng bạo hành gia đình vẫn xảy ra và ngày càng phức tạp.
Muôn hình vạn trạng… bạo hành
Nhiều người vẫn cho rằng bạo hành chỉ xảy tại những vùng sâu, vùng xa có trình độ dân trí thấp. Đối tượng phần nhiều là những ông chồng ít học với bản chất vũ phu mắc nghiện ngập rượu chè, cờ bạc. Tuy nhiên, tại các khu đô thị, thành phố lớn, tỷ lệ bạo hành xảy ra không kém phần phức tạp. Phóng viên báo Sức khỏe&Đời sống tiếp xúc trực tiếp với chị Nguyễn Thị Thu P. hiện đang điều trị tại BV Xanh Pôn sau khi bị "đức lang quân" thẳng tay đàn áp. Chị kể, chồng chị là tiến sĩ luật, hiện có hẳn một văn phòng luật sư nhưng mắc bệnh ghen vô cớ. Mọi việc làm của vợ từ sắm quần áo mới, nhắn tin điện thoại... đều bị quy về tội "lăng nhăng, có tình tứ". Khi đó thì ông thường dùng ngôn từ hành hạ tinh thần vợ cả ngày, kể cả trong bữa cơm có đầy đủ con cái. Nếu vợ phản ứng, ông chồng cho là láo, xông vào đánh đấm nhằm "dạy cho một bài học" thế nào là vợ hiền.
Trường hợp chị N.T.L (Thanh Hóa) đang điều trị tại BV Tâm thần TW1 lại phải chịu cảnh bạo hành khác. Từ sau khi kết hôn, chị liên tục phải nếm trải vô số những trận đòn oan, những lời xúc xiểm và những tủi nhục chỉ mình chị hiểu. Chồng chị là người có nhu cầu chăn gối cao. Đêm nào cũng vậy, cứ có chén rượu là anh này bắt chị phải làm mọi việc anh ta thích. Nếu vợ không nghe theo thì sẽ lĩnh đủ các trận đòn tàn tệ. Nhiều đêm đang ngủ, chị bị chồng đuổi đánh quanh nhà vì không "chiều" chồng. Chống cự không được, không dám về nhà, chị phải lang thang trong làng, vật vờ chờ trời sáng mới dám về. Cả lúc ốm đau nằm liệt giường, chồng chị vẫn quen thói rượu chè và ép vợ phải "quan hệ". Không đạt được ý muốn, anh ta chửi mắng chị rồi lao vào đánh, đấm không thương tiếc. Hơn 10 năm như vậy khiến tinh thần chị bị suy sụp, mắc hội chứng tâm thần phải nhập viện điều trị.
Một trường hợp bị chồng bạo hành phải điều trị cấp cứu tại bệnh viện. |
Cần cải thiện các biện pháp bảo vệ phụ nữ
Theo số liệu từ "Nghiên cứu quốc gia về bạo lực gia đình" tại Việt Nam cho thấy: 58% phụ nữ kết hôn đã từng bị bạo hành về tinh thần, thể chất hoặc tình dục. Đa số các nạn nhân của bạo lực gia đình (BLGĐ) không báo cáo vụ việc với các cơ quan chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội có liên quan nào khác. Hiện nay, nếu xuất hiện các hành vi bạo lực liên quan đến phụ nữ sẽ có 3 hướng giải quyết như: Xử lý hình sự (với điều kiện tỷ lệ thương tật lớn hơn 11%); Xử lý hành chính và hòa giải (trường hợp hòa giải thường là các vụ việc BLGĐ, ít nghiêm trọng, xảy ra 1 lần). Như vậy, có thể thấy "chế tài" bảo vệ quyền lợi người phụ nữ trước nguy cơ bạo hành chưa đủ sức răn đe.
Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực tư pháp cho rằng: Một số trường hợp có tính chất hình sự thì không nên hòa giải. Bởi tổ hòa giải có thể không nhận thấy hết được sự đe dọa của người gây bạo hành đối với nạn nhân trước và trong thời gian hòa giải. Riêng ở góc độ quản lý, bà Tạ Thị Minh Lý - Chủ tịch Hội Bảo trợ tư pháp cho người nghèo Việt Nam nói: Hiện nay, Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch là cơ quan quản lý Nhà nước về BLGĐ, rõ ràng điều này là không hợp lý, đáng ra vấn đề BLGĐ phải do Bộ Công an là cơ quan quản lý về mặt Nhà nước bởi BLGĐ có liên quan đến xử lý hình sự và hành chính. Ngay cả khi một số vụ bạo hành được chuyển sang giai đoạn điều tra hình sự và hành chính thì cũng gặp những trở ngại nhất định như: Sau khi nhận được đơn khiếu nại, cơ quan công an CQCA bắt đầu quá trình điều tra thì trong thời gian điều tra, một số phụ nữ lại rút lại đơn vì sợ đối tượng gây bạo hành trả thù. Trong các vụ BLGĐ liên quan đến tình dục thì việc thu thập chứng cứ của cơ quan điều tra lại càng khó khăn gấp bội bởi chính nạn nhân nhiều khi không đồng ý đi giám định.
Ở một góc độ khác, trao đổi vấn đề này với PGS.TS. Trịnh Hòa Bình - Giám đốc Trung tâm Điều tra dư luận xã hội, Viện Xã hội học, được biết: Thường bạo lực tinh thần chủ yếu xảy ra ở nữ đối với nam, đó là việc không để cho người đàn ông thực hiện chức phận làm chồng hoặc là từ chối quan hệ tình dục. Rồi suốt ngày kêu ca tạo nên những vây ép căng thẳng, stress không đáng có. Những cách thức bạo lực ấy rất dễ mang lại những hệ quả xấu, tức là khi người đàn ông nín nhịn nhiều đến một lúc nào đó có thể bùng phát và đạp đổ hoàn toàn, thậm chí trong cơn nóng giận, họ có thể kết liễu mạng sống của người gieo rắc bạo lực cho họ. Hệ quả thứ hai là có thể dẫn đến người đàn ông bị chai lì, miễn nhiễm hoặc vô cảm đối với vợ và các thành viên khác trong gia đình, trong xã hội, cộng đồng... |
