Thị trường luôn khát phim hoạt hình
Nhân lực làm phim hoạt hình không thiếu. Hai trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh lớn nhất cả nước có hẳn một chuyên ngành đào tạo bài bản về phim hoạt hình, chưa kể những khoa đồ họa ứng dụng của rất nhiều trường đại học, mỗi năm cho ra lò hàng trăm sinh viên biết ứng dụng và xử lý công nghệ đồ họa 2D, 3D. Theo một họa sĩ có thâm niên làm phim hoạt hình, ở Hà Nội mới chỉ có Hãng phim Hoạt hình Việt Nam (17 Trần Phú), Trung tâm sản xuất phim hoạt hình thuộc Hãng phim truyện Việt Nam (VFC) và những nhóm làm phim tự phát là 3 cơ sở cho ra lò những bộ phim hoạt hình Việt. Tuy nhiên, hai hãng phim lớn chỉ sản xuất theo đơn đặt hàng của Nhà nước, tức là mỗi năm, mỗi hãng cho ra lò chừng 50 phút phim (chừng 10 bộ phim)… Con số này chỉ như muối bỏ bể so với số trẻ em Việt Nam có nhu cầu giải trí đang tăng lên mỗi năm… Những nhóm làm phim tự phát đều là những bạn trẻ hiểu biết công nghệ 2D, 3D cùng góp sức tạo ra những tác phẩm thỏa mãn đam mê sáng tạo của mình. Đó có thể là những bộ phim tốt nghiệp, những tác phẩm minh họa cho kịch bản quảng cáo... chứ chưa thực sự là những phim hoạt hình theo tiêu chí: cô đọng, hài hước, tính giáo dục thông minh… như hầu hết các phim nước ngoài mà trẻ em Việt Nam thích thú.
Trong bối cảnh không gian sinh hoạt thể chất và tinh thần cho trẻ em Việt Nam chưa được đầu tư đúng mức thì phim hoạt hình hay cho thiếu nhi là một đòi hỏi cấp thiết của xã hội. Hơn nữa, hoạt hình ở đây không chỉ là những bộ phim mà còn là những clip 2D, 3D minh họa cho một trò chơi, một bài hát, một đồ vật, một hoạt động hay một sự vật nào đó, giúp trẻ khám phá thế giới quanh mình qua những hình ảnh và âm thanh ngộ nghĩnh, gần gũi với thế giới trẻ thơ. Điều này hoạt hình nước ngoài đã thành công từ lâu, nhưng thị trường Việt Nam lại luôn khát những bộ phim made in Việt Nam vì yếu tố gần gũi với không gian, ngôn ngữ và tư duy văn hóa của trẻ em Việt.
Bao giờ hoạt hình Việt mới xông trận?
Cho dù là mảnh đất màu mỡ mới được khai phá nhưng muốn phát triển kịp với nhu cầu giải trí, hoạt hình Việt phải bước ra thị trường và cạnh tranh lành mạnh với phim hoạt hình nước ngoài. Điều này tưởng đơn giản nhưng lại vô cùng rắc rối. Để làm phim hoạt hình chuyên nghiệp, mới chỉ có hai hãng phim Nhà nước có thâm niên kinh nghiệm. Ngặt nỗi, đã là Nhà nước thì chỉ làm phim theo đơn đặt hàng và kinh phí rót xuống hàng năm. Đời sống của đội ngũ làm phim Nhà nước cũng phụ thuộc vào đồng lương eo hẹp, cơm áo gạo tiền đè nặng lên sức sáng tạo, khiến cho hoạt hình Việt Nam từ trước tới nay chưa có bộ phim nào đặc biệt xuất sắc. Thời kỳ “thăng hoa” nhất của những họa sĩ ở Xưởng phim Hoạt hình Trung ương lại là những năm tháng “gia công” cho các hãng phim hoạt hình nước ngoài. Nghịch lý này vẫn tồn tại đến tận hôm nay.
Chưa bàn đến kinh phí, chính một họa sĩ làm phim hoạt hình lâu năm ở Việt Nam còn cho rằng: hoạt hình Việt chưa bước ra thị trường cạnh tranh được vì quá đặt nặng nội dung giáo dục. Trẻ em Việt Nam ngày càng thông minh và nhạy cảm, nếu đưa nội dung giáo dục vào phim một cách giáo điều, cứng nhắc… thì phim sẽ sớm thất bại, bởi nó không khác một trang sách giáo khoa đạo đức. Phim hoạt hình đòi hỏi tính sáng tạo cao, bởi nó phục vụ nhóm đối tượng vô cùng “đỏng đảnh”. Phải là những người giàu tâm huyết, am hiểu sâu sắc thế giới trẻ thơ mới có thể sáng tạo nên những kịch bản phim hay chứ chưa nói đến kịch bản độc đáo. Thêm nữa, kinh phí để đầu tư cho một bộ phim hoạt hình khá lớn. Chi phí sản xuất 1 phim hoạt hình 10 phút cũng mất chừng 15 - 25 triệu. Các hãng phim tư nhân ít đầu tư làm phim hoạt hình bởi thị trường và nhu cầu trẻ em rất khó nắm bắt, vì thế mà đội ngũ làm phim trẻ, dù dồi dào nhiệt huyết nhưng hiện tại vẫn chỉ đi “đánh thuê” cho các hãng phim nước ngoài hoặc làm hậu kỳ cho các clip quảng cáo.
Muốn cạnh tranh được với phim hoạt hình nước ngoài có hình ảnh đẹp, sống động, nội dung sâu sắc, hoạt hình Việt Nam ngoài việc cần những nhân lực giỏi, chuyên môn cao còn phải đầu tư thiết bị công nghệ hàng đầu… mới có thể cho ra lò những bộ phim chất lượng. Đơn vị nào sẽ mạnh dạn đầu tư để khai phá thị trường đầy tiềm năng này? Hay hoạt hình Việt vẫn tiếp tục lép vế so với hoạt hình nước ngoài đang thống lĩnh trên các kênh giải trí?
Mỹ Nguyễn