Theo y học cổ truyền, viêm khớp dạng thấp (VKDT) thuộc hội chứng bệnh cơ khớp, có nhiều nguyên nhân, phần nhiều do bên trong chức năng gan, thận, gân, xương bị suy yếu, bên ngoài ngoại cảm tà khí phong, hàn, thấp, tý gây ngưng đọng huyết dịch gây đau tại khớp.
Người bệnh có biểu hiện chủ yếu là đau ở phần dưới cơ thể, đau cố định một chỗ ít di chuyển, nếu đau do phong phần nhiều đau ở phần trên cơ thể, đau hay di chuyển, có khi khớp sưng đau gặp ngoại cảm người nóng lạnh. Sau đây là một số bài thuốc có tác dụng phòng trị VKDT “theo đối chứng trị liệu”:
Nếu VKDT thường đau các khớp phần dưới cơ thể, đau cố định một chỗ, chân không ấm
Phép trị chủ yếu khu phong trừ thấp, bổ khí huyết.
Dùng bài: Độc hoạt ký sinh gia giảm: nhân sâm 12g, phục linh 14g, sinh địa 20g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, xích thược 14g, đỗ trọng 14g, ngưu tất 12g, độc hoạt 10g, tang ký sinh 16g, tế tân 6g, tần giao 10g, phòng phong 10g, quế chi 12g, cam thảo 6g, đại táo 3 quả. Nếu lạnh đau tăng, gia thiên niên kiện 12g hoặc xuyên ô 6g. Sắc uống ngày 1 thang. Bài thuốc có tác dụng: trừ phong thấp, chỉ thống, ích can thận, bổ khí huyết. Bài thuốc vừa bổ chính khí vừa khu tà, rất thích hợp VKDT do phong hàn thấp tý đau nhiều phần dưới cơ thể.
Tổn thương do viêm khớp dạng thấp.
Nếu VKDT biểu hiện đau các khớp phần trên cơ thể, khớp bàn tay cổ tay sưng đau nhiều
Dùng bài Quyên tý thang gia giảm: đương quy, xích thược, hoàng kỳ mỗi vị 14g; phòng phong 10g, khương hoàng 12g, quế chi 12g, khương hoạt 10g, cam thảo 6g, đại táo 3 quả. Sắc uống ngày 1 thang. Tác dụng ích khí, hoạt huyết, khu phong, trừ thấp. Nếu ăn kém, tỳ hư gia đảng sâm. Nếu người mập thấp trệ, thêm trần bì 12g, bán hạ 8g. Nếu đau lâu ngày có thể gia địa long 12g. Các vị hợp thành bài bổ khí huyết khu phong trừ thấp, phòng trị VKDT đau các khớp phần trên cơ thể. Bài này còn hay được dùng chữa đau khớp vai gáy.
Nếu VKDT, biểu hiện các khớp tay chân đều có sưng nóng đỏ đau, có ngoại cảm phong hàn
Dùng bài Cửu vị khương hoạt gia giảm: sinh địa 20g, xuyên khung 14g, bạch chỉ 14g, thương truật 12g, khương hoạt 8g, phòng phong 10g, tế tân 6g, thông bạch 12g, hoàng cầm 8g, sinh khương 12g, cam thảo 6g. Nếu khớp đau nhiều, tăng vị khương hoạt 12g. Nếu sợ lạnh, bỏ sinh địa, hoàng cầm gia hậu phác hoặc chỉ xác. Bài thuốc có tác dụng; phát hãn, trừ thấp, thanh lý nhiệt. Bài này rất thích hợp VKDT, nội thương thấp nhiệt có ngoại cảm phong hàn, khớp đang sưng nóng đỏ đau, người nóng lạnh. Lưu ý bài này không dùng cho chứng âm hư, người gầy gò.
