Thống phong (gút) là một bệnh tăng acid uric huyết thanh với những biểu hiện đau khớp cấp. Lượng acid uric huyết tăng do tăng sản xuất lượng acid uric hoặc do thận đào thải kém hoặc do cả hai. Bệnh thường gặp ở nam giới trung niên, YHCT xếp thống phong vào phạm trù chứng tý trong Đông y.
Là nguyên nhân là do ngoại tà xâm nhập cơ thể gây tắc nghẽn kinh lạc, khí huyết ứ trệ tại khớp gây đau, co duỗi khó khăn. Lâu ngày tà khí vào gân xương gây tổn thương tạng phủ, tân dịch ứ trệ thành đàm, khí huyết ngưng trệ thành ứ đàm ứ kết mà hình thành các u cục tôphi quanh khớp, dưới da. Xin giới thiệu một số bài thuốc trị theo từng thể.
 Lắng đọng acid uric ở các khớp gây nổi cục hoặc viêm các khớp. |
Thể phong hàn thấp tý:Nguyên nhân chủ yếu phong hàn thấp xâm nhập gây ra. Người bệnh đau một hoặc nhiều khớp, các khớp sưng, nóng, đỏ, làm cho cử động khó khăn. Phương pháp điều trị: khu phong tán hàn trừ thấp, thông kinh lạc. Dùng bài:
Bài 1. Khương hoạt thắng thấp thang: khương hoạt 6g, cảo bản 3g, chích cam thảo 3g, mạn kinh tử 2g, độc hoạt 6g, phòng phong 3g, xuyên khung 3g. Sắc uống ngày 1 thang. Nếu hàn nhiều gia xuyên thảo ô 10g, tế tân 1,5 - 3g. Nếu thấp tà nhiều, các khớp sưng đau gia phòng kỷ 15g, thương truật 10g, ý dĩ nhân 15g, phục linh 15 - 30g, mộc qua 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
Thể phong thấp nhiệt tý: Khớp xương đau nhức, chỗ đau thấy nóng hoặc sưng đỏ, đau không chạm vào được, đại tiện táo, tiểu vàng, khát, rêu lưỡi vàng, mạch huyền hoạt sác. Phép trị: sơ phong thanh nhiệt tiết trọc. Dùng bài: Thanh trọc thống tý thang: nhẫn đông đằng 30g, hoàng bá 15g, ý dĩ 30g, thổ phục linh 30g, mao đông thanh 30g, huyền sâm 15g, đương quy 12g, một dược 10g, ngưu tất 15g, phòng kỷ 15g, tần giao 15g, thất diệp liên 30g. Sắc uống ngày một thang.
Thể thấp trọc ứ: Người bệnh có biểu hiện các khớp sưng đau, không đi lại được, bệnh hay tái phát, dai dẳng, người mệt mỏi, ngực sườn đầy tức, lâu ngày khớp xương xơ cứng, biến dạng, rêu lưỡi trắng dày, mạch huyền hoạt sác. Phép trị: lợi thấp tiết trọc, hóa đàm khứ ứ thông lạc. Dùng bài: Song hợp tán gia giảm: đào nhân 8g, bạch thược 12g, hồng hoa 6g, xuyên khung 8g, đương quy 8g, trần bì 8g, bán hạ chế 12g, phục linh 12g, trúc nhự 12g, bạch giới tử 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Thể tỳ hư ứ trọc: Người bệnh có biểu hiện khớp đau ê ẩm, cử động không linh hoạt, chân tay tê bì, nổi u cục, người mệt mỏi vô lực, tâm hồi hộp, buồn nôn, lưỡi hồng nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch trầm hoãn, tế sác. Phép trị: kiện tỳ tiết trọc khứ ứ thông lạc. Dùng bài Phòng kỷ hoàng kỳ thang gia vị: phòng kỷ 12g, hoàng kỳ 15g, bạch truật 12g, cam thảo 6g, gia thêm độc hoạt 12g, ý dĩ nhân 12g, thương truật 12g. Sắc uống ngày 1 thang. Nếu sưng phù chân thì gia quế chi 8g, phục linh 12g.
Lương y Thái Hòe