Khí hậu khô hanh gây nhiệt bệnh ngoại cảm. Lúc đầu, tà vào phần vệ khí, sau đó vào phần phế khí. Sau đây là một số bài thuốc và món ăn thuốc trị bệnh.
Khi tà vào phần vệ khí: người bệnh hơi sốt, sợ lạnh, nhức đầu, ra mồ hôi ít, ho khan hay ho ít đờm mà dính, mũi khô, họng khô, lưỡi đỏ, khát nước, rêu lưỡi trắng, mạch sác. Phép trị là tân lương nhuận phế.
Bài thuốc:
Bài 1: tang chi 8g, hạnh nhân 16g, sa sâm 12g, bối mẫu 8g, đạm đậu xị 8g, chi bì (vỏ quả dành dành) 8g, lệ bì (vỏ hạt vải) 8g. Sắc uống ngày 1 thang. Tác dụng thanh tuyên táo nhiệt, nhuận phế chỉ khái. Trị ho ít đờm, họng khô khát, phế bị táo, ôn, viêm đường hô hấp trên.
Bài 2: hạnh nhân 10g, liên kiều 10g, bạc hà 4g, tang diệp 12g, cúc hoa 8g, cát cánh 10g, cam thảo 4g, lô căn 10g. Sắc uống. Trị phong ôn mới phát, ho, sốt, cảm cúm, viêm phế quản, viêm đường hô hấp cấp tính.
Tang bạch bì - một vị thuốc hay chữa viêm phế quản.
Món ăn thuốc hỗ trợ:
Nước la hán hạnh nhân: la hán quả: 1 quả, hạnh nhân 10g. La hán nghiền đập vụn, hạnh nhân giã giập, cùng sắc lấy nước, thêm chút đường uống. Ngày 1 lần sắc hãm. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản, cảm mạo, ho có đờm.
Hạnh lê ẩm: hạnh nhân 10g, lê to 1 quả. Lê gọt vỏ thái lát; cả 2 thứ nấu chín. Thêm chút đường phèn khuấy cho tan đều. Dùng cho bệnh nhân viêm khí phế quản cấp tính dạng viêm khô, nóng sốt, ho khan ít đờm.
Khi tà vào phần phế khí: người bệnh sốt, ho nhiều, không đờm, suyễn, mũi họng khô, bực dọc, khát, nhức đầu, rêu lưỡi khô trắng mỏng, cạnh lưỡi và đầu lưỡi đỏ thẫm, mạch phù sác. Phép chữa là thanh phế nhuận táo chỉ khái.
Bài thuốc
Bài 1 - Thanh táo cứu phế thang: a giao 16g, hồ ma nhân 12g, tang diệp 12g, cam thảo 4g, đảng sâm 12g, mạch môn 16g, hạnh nhân 12g, tỳ bà diệp (bỏ lông chích mật) 8g. Sắc uống.
Bài 2: tang bạch bì 12g, mạch môn 12g, lá tre 12g, lá hẹ 8g, sa sâm 12g, thạch cao 16g, thiên môn 12g, hoài sơn 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Món ăn thuốc hỗ trợ
Nhuận phế tán: qua lâu 1 quả bỏ hạt tán mịn, trộn với bột củ năn thành bánh, nướng chín vàng tán bột. Uống ngày 3 lần, mỗi lần 3g, hoà với nước sôi để ấm, thêm đường cho dễ uống. Dùng tốt cho trẻ em ho khan do viêm khí phế quản, sốt nóng, ho gà dài ngày.
Lê hấp đường phèn bối mẫu: lê to 1 quả, xuyên bối mẫu 3g, đường phèn 6g. Lê gọt vỏ, tách bỏ hạt, bối mẫu tán bột; cho vào cùng hầm chín, ăn. Dùng tốt cho người viêm khô khí phế quản ho ít đờm, lao phổi ho khan, ho gà, ho do dị ứng, viêm họng.
Trúc lịch chúc: nước ép tre vầu tươi 100ml, gạo tẻ 80 - 100g. Gạo vo sạch nấu cháo, cháo chín, cho trúc lịch vào khuấy đều. Ngày 1 thang chia 2 lần ăn. Thích hợp cho người viêm khí phế quản sốt nóng, ho đờm ít, vàng dính; đau tức vùng ngực, mức độ nặng có lẫn tia máu trong đờm, khó thở.
Hạnh nhân ướp đường phèn: hạnh nhân 30g, đường phèn 30g. Hạnh nhân đập bỏ vỏ cứng, cùng đường phèn nghiền đập vụn trộn đều. Ngày ăn 2 lần sáng chiều, mỗi lần 9g. Dùng tốt cho người viêm khí phế quản mạn tính, ho khan dài ngày, đờm dính.
Kết hợp châm cứu các huyệt: trung phủ, phế du, xích trạch, thái uyên, hợp cốc, khúc trì.
Vị trí huyệt:
Trung phủ: dưới cuối ngoài xương đòn gánh khoảng 1 tấc, hoặc giữa xương sườn 1 và 2, cách đường giữa ngực 6 tấc.
Phế du: dưới gai đốt sống lưng 3 đo ngang ra 1,5 tấc, ngang huyệt Thân Trụ.
Xích trạch: gấp nếp khuỷu tay lại, huyệt ở chỗ lõm bờ ngoài gân cơ nhị đầu cánh tay, bờ trong phần trên cơ ngửa dài, cơ cánh tay trước
Hợp cốc: khép ngón trỏ và ngón cái sát nhau, huyệt ở điểm cao nhất của cơ bắp ngón trỏ ngón cái.
Khúc trì: co khuỷu tay vào ngực, huyệt ở đầu lằn chỉ nếp gấp khuỷu, nơi bám của cơ ngửa dài, cơ quay 1, cơ ngửa ngắn khớp khuỷu.